Retencja

Tworzenie zadrzewień kluczem do retencji wodnej

Tworzenie i odtwarzanie zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i przywodnych to działanie zwiększające retencję krajobrazową i glebową. Nasadzenia są doskonałym sposobem na okresowe zatrzymanie wody. Jest to jedna z propozycji działań dedykowanych rolnikom.

W jaki sposób drzewa wpływają na retencję? Śródpolne pasy zieleni zmniejszają siłę wiatru i natężenie erozji wietrznej. Co za tym idzie, obniżają temperaturę powietrza i gleby, ograniczając ewapotranspirację, czyli proces parowania z powierzchni gleby i roślin. Na obszarach zadrzewionych dłużej utrzymuje się także pokrywa śnieżna, co umożliwia infiltrację wód opadowych w głąb profilu glebowego. Ponadto, ograniczenie erozji wietrznej zmniejsza wywiewanie wierzchniej warstwy próchniczej gleby istotnej dla kształtowania retencji glebowej. Duża liczba drzew i krzewów ma także wpływ na ograniczenie spływu powierzchniowego, a dodatkowo zwiększa bioróżnorodność terenu, na którym ją wprowadzono.

Na czym dokładnie polega to zwiększające retencję krajobrazową i glebową działanie? Przede wszystkim na wprowadzeniu nasadzeń pasów zieleni na gruntach rolnych i uprawach trwałych, wzdłuż naturalnych granic, takich jak drogi i cieki. Sposoby zwiększania retencji to także: tworzenie pasów zieleni na gruntach ornych między polami lub wzdłuż granicy pola czy polnej drogi. Działanie to dedykowane jest dla rolników i ma charakter rekomendacji i promocji dobrych praktyk rolnych w zakresie wykonywania nasadzeń.

Pozostałymi działaniami są także obowiązek koszenia roślinności po 30 września; obowiązek zebrania skoszonej runi i biomasy; zakaz wykonywania orki; obowiązek usuwania gatunków inwazyjnych i obcych; zakaz stosowania nawozów mineralnych i naturalnych; zakaz stosowania środków ochrony roślin; zakaz składowania obornika, siana, słomy lub odpadów; obowiązek usuwania odpadów z pasów zieleni; zakaz stosowania osadów ściekowych oraz zakaz wykorzystywania stref przyrodniczych jako dróg dojazdowych, miejsc pozostawiania maszyn rolniczych czy samochodów osobowych. Proponowane działania są ściśle powiązane z zapisami „Zbioru zaleceń dobrej praktyki rolniczej mający na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” (https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zbior-zalecen-dobrej-praktyki-rolniczej-do-dobrowolnego-stosowania). Ich wpływ na stan środowiska jest nieoceniony.

Przewidywane skutki wyżej wymienionych działań są bardzo wymierne. Tworzenie nasadzeń skutkuje przede wszystkim ograniczeniem spływu powierzchniowego i zwiększeniem retencji glebowej, a także spowalnia proces ewapotranspiracji, co wydłuża czas zalegania pokrywy śnieżnej w polu (dzięki czemu tempo roztopów jest wolniejsze nawet o 5%). Dzięki tym działaniom na 1 ha w profilu glebowym może być zretencjonowane nawet 300 000 l wody (300 m³).