Dźwignia 3: Działania indywidualne i zbiorowe
Fundamentem dobrobytu ludzi jest upodmiotowienie, samostanowienie i partycypacja. Zaangażowani obywatele dysponujący narzędziami do wprowadzania zmian – szczególnie dla grup najbardziej narażonych na pominięcie – są niezbędnym motorem realizacji zrównoważonego rozwoju. Możliwość uczestniczenia w ustalaniu priorytetów rozwojowych, monitorowaniu efektów i rozliczaniu decydentów sprawia, że polityki publiczne są dostosowane do potrzeb społeczeństwa oraz stają się bardziej skuteczne.
Partycypacja stanowi ważny czynnik rozwoju, ale jest też wartością samą w sobie. Ludzie cenią sobie posiadanie wpływu na własne życie, jak też na życie ich społeczności – w wymiarze lokalnym i globalnym. Osoby zdrowe i dobrze poinformowane są w lepszej pozycji, aby móc korzystać z pojawiających się możliwości oraz brać udział w publicznym dialogu. Upodmiotowienie i większy potencjał nie są zatem jedynie celem zrównoważonego rozwoju, ale też dźwignią zmian.
Tranformacja wymaga również rekonfiguracji praktyk społecznych, norm, wartości i praw, które promują niezrównoważone lub dyskryminujące zachowania i wybory. Takie zachowania są często mocno zakorzenione w kulturze i powiązane z hierarchią władzy oraz dynamiką wpływów, które silnie warunkują indywidualne wybory, jak również działania zbiorowe. Polityczna i prawna marginalizacja niektórych grup oraz nierówności pomiędzy mężczyznami i kobietami muszą zostać wyeliminowane, jeśli wszyscy ludzie mają w równym stopniu i w pełni uczestniczyć w życiu społecznym. Przykładem zrównoważonych praktyk w tym kontekście może być zmniejszenie nieproporcjonalnego obciążenia kobiet pracą opiekuńczą lub stworzenie zachęt do zużywania mniejszej ilości dóbr jednorazowego użytku czy też do recyklingu.
Istnieje wiele mechanizmów upodmiotowienia, zmiany zachowań i zwiększania przestrzeni dla działań zbiorowych. Prawa i regulacje czy też podatki oraz grzywny mogą sygnalizować znaczenia, jakie społeczeństwo przywiązuje do określonych zachowań. Społeczne kampanie informacyjne mogą wpływać na indywidualne decyzje i przekonania dotyczące działań innych osób, a tym samym zmieniać istniejące normy. Poszerzanie przestrzeni obywatelskiej, w której ludzie mogą się organizować i uczestniczyć w dialogu publicznym oraz podejmowaniu decyzji zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia znaczących efektów. Należy też podkreślić, że ugrupowania takie jak związki zawodowe, partie polityczne, stowarzyszenia kobiet i inne kolektywy stworzyły silny fundament pod formułowanie wspólnych celów i ich realizację we współpracy.
Trzecia dźwignia „Działania indywidualne i zbiorowe” jest ściśle powiązana z szóstą zasadą Rekomendacji OECD: skuteczne angażowanie interesariuszy w celu uzyskania szerszego wsparcia dla spójności polityk.