SDG Portal Wiedzy

W lutym 2017 roku Polska podkreśliła swoje zaangażowanie na rzecz zrównoważonego rozwoju, przyjmując Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). SOR wyznacza wizję rozwoju społecznego i gospodarczego Polski, a jej głównym celem jest „tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski oraz zwiększenie spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym, środowiskowym i terytorialnym”. SOR uwzględnia podstawową zasadę Agendy 2030 – niepomijanie nikogo, podkreślając wielowymiarową solidarność społeczną między różnymi grupami i wspólnotami: obecnymi i przyszłymi pokoleniami, regionami, miastami i obszarami wiejskimi, pracodawcami oraz pracownikami. Powiązania trzech celów szczegółowych SOR z SDGs zostały podkreślone w Dobrowolnym przeglądzie narodowym (ang. Voluntary National Review), który Polska zaprezentowała na Forum Politycznym Wysokiego Szczebla ONZ ds. zrównoważonego rozwoju w 2018 roku:

• Cel szczegółowy I: Trwały wzrost gospodarczy oparty coraz silniej na wiedzy, danych i doskonałości organizacyjnej – SDGs: 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17;
• Cel szczegółowy II: Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony – SDGs: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 16;
• Cel szczegółowy III: Skuteczne państwo i instytucje służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu – SDGs: 3, 8, 9, 11, 14, 16, 17.

SOR zawiera ponad 700 działań mających na celu zwiększenie dobrobytu i spójności w Polsce oraz ponad 70 wskaźników umożliwiających śledzenie postępów w zakresie ich realizacji.  SOR ma na celu dostosowanie modelu rozwoju Polski do globalnych wyzwań i celów oraz stanowi punkt wyjścia do modyfikacji systemu zarządzania rozwojem w Polsce. Określa podstawowe warunki, cele i kierunki poprawy obowiązujących dokumentów strategicznych (np. strategii, polityk, programów) odnoszących się do poszczególnych sektorów, dziedzin oraz regionów.

Kolejnym podstawowym dokumentem, który określa i operacjonalizuje zaangażowanie Polski w zrównoważony rozwój jest Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Definiuje ona politykę rozwoju jako „zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki i tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej”. Określa źródła, cele, zasady i klasyfikację polityki rozwoju. Stanowi podstawę prawną koordynacji różnych instrumentów i źródeł finansowania oraz zapewnienia spójności między nimi w planowaniu działań rozwojowych. Są to kluczowe elementy wspierające realizację SDGs.

Nowym narzędziem ustanowionym na mocy nowelizacji Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w 2020 roku jest wprowadzenie „koncepcji” rozwoju kraju – dokumentu identyfikującego globalne trendy rozwojowe oraz określającego długookresowe scenariusze i wyzwania dla rozwoju Polski w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym (do 30 lat). Dokument ten będzie miał za zadanie dostarczanie informacji o trendach i będzie sprzyjał podejmowaniu decyzji dotyczących rozwoju kraju w ramach średniookresowej strategii rozwoju Polski. Nowe prawo weszło w życie w listopadzie 2020 roku, a koncepcja ma dopiero zostać opracowana. Kolejnym nowym elementem w ustawie jest silny nacisk na polityki publiczne i przyporządkowane im dokumenty, które mają pokazać, w jaki sposób cele rozwoju kraju będą realizowane w danym sektorze, dziedzinie czy na danym obszarze.

Współpraca rozwojowa

Polska jest zaangażowana we wspieranie zrównoważonego rozwoju w ramach współpracy rozwojowej z krajami rozwijającymi się i programów skierowanych na wdrażanie SDGs w tych krajach. Od 2013 roku Polska jest członkiem Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD (ang. Development Assistance Committee – DAC). Na tym forum ma wkład w definiowanie i monitorowanie globalnych standardów w kluczowych obszarach rozwoju.

Główne ramy polityki w tym kontekście stanowi Wieloletni program współpracy rozwojowej, którego cele operacyjne są zawarte w rocznych planach. "Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2021–2030. Solidarność dla rozwoju" został opracowywany zgodnie z SDGs. W dokumencie priorytetowo potraktowano SDG 16 (pokój, sprawiedliwość i silne instytucje); SDG 4 (dobra jakość edukacji); SDG 8 (wzrost gospodarczy i godna praca); SDG 10 (mniej nierówności); SDG 3 (dobre zdrowie i jakość życia); SDG 6 (czysta woda i warunki sanitarne); SDG 11 (zrównoważone miasta i społeczności) oraz SDG 13 (działania w dziedzinie ochrony klimatu). Odnosi się on również do prac OECD nad spójnością polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju i umiejscawia ją wśród podstawowych zasad współpracy rozwojowej, które mają być realizowane m.in. poprzez:

• zapewnienie zgodności z globalnymi SDGs, wspieranie realizacji SDGs w ramach negocjacji na forach międzynarodowych;
• wprowadzanie kryteriów/elementów zrównoważonego rozwoju do polityk publicznych;
• wprowadzanie zmian w polityce krajowej, które przyczynią się do globalnego rozwoju; oraz
• wspieranie krajów rozwijających się w dostosowywaniu ich do międzynarodowych standardów (np. poprzez budowanie potencjału).

W dokumencie zapisano, że Minister Spraw Zagranicznych we współpracy z właściwymi ministerstwami i urzędami uzgodni priorytetowe obszary działań ws. spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju. 

Poziom uwzględnienia SDGs w dziewięciu strategiach sektorowych Polski jest zróżnicowany. Niektóre strategie silnie opierają się na SDGs, podczas gdy inne zawierają pewne odniesienia do zasad zrównoważonego rozwoju. Mimo braku bezpośrednich odniesień do Agendy 2030 w tych strategiach pozostają one ważnymi siłami napędowymi procesów zrównoważonego rozwoju.

Tabela. Uwzględnienie SDGs w strategiach sektorowych

Strategia	Uwzględnienie SDGs
Strategia  Produktywności 2030	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju
Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju Oświadczenie w sprawie dostosowania zapisów do Agendy 2030
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju w przypadku działań realizowanych na poziomie krajowym
Polityka Ekologiczna Państwa - strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej	Podkreślona spójność pomiędzy celami strategii a SDGs Wybór kluczowych SDGs: 2, 3, 4, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 14, 15
Strategia Sprawne i Nowoczesne Państwo 2030	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju Wybór kluczowych SDGs: 16 Finansowanie na rzecz zrównoważonego rozwoju jako jeden z kluczowych obszarów interwencji
Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2030	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju Wybór kluczowych SDGs: 8, 9, 11
Strategia Rozwoju Regionalnego 2030	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju
Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2020	Odniesienia kontekstowe do zasad zrównoważonego rozwoju
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030	Podkreślona spójność pomiędzy celami strategii a SDGs Promocja SDGs na poziomie krajowym i lokalnym

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa 2030 oraz Polityka Ekologiczna Państwa w pełni przyjmują perspektywę zrównoważonego rozwoju i łączą kluczowe obszary interwencji z konkretnymi SDGs.