Zasada 8. Wzmocnienie systemów monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji w celu gromadzenia danych na temat wpływu polityk oraz informowania o postępach w zakresie spójności polityk
Czego dotyczy zasada?
Rzetelne dane stwarzają lepsze możliwości przewidywania, prognozowania i planowania możliwych przyszłości. Umożliwiają też monitorowanie i reagowanie na nieprzewidziane skutki wdrażanych polityk oraz ocenę i wyciąganie wniosków z działań wcześniejszych. Monitorowanie postępów, zdawanie relacji organom władzy i społeczeństwu oraz otrzymywanie informacji zwrotnych stwarza możliwość korekty polityk sektorowych w odniesieniu do ich negatywnych lub niezamierzonych skutków w innych krajach, w szczególności w krajach rozwijających się. Dotyczy to również perspektyw dobrobytu przyszłych pokoleń.
Obszary priorytetowe, proponowane działania i przykłady dobrych praktyk
W większości państw OECD systemy monitorowania i sprawozdawczości są obecnie dostosowywane do Agendy 2030 i SDGs. Są także rozszerzane o międzynarodowy i transgraniczny wymiar zrównoważonego rozwoju. Rekomendacja ws. spójności polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju obejmuje cztery postanowienia dotyczące niniejszej zasady:
Monitorowanie, rozliczalność i aktualizacja
Finlandia
Rząd Finlandii opracował krajowe ramy monitorowania, wykonywania i przeglądu polityk na rzecz zrównoważonego rozwoju, które mają formę wielopodmiotowej sieci ekspertów pod przewodnictwem Kancelarii Premiera. Zadaniem sieci jest tworzenie propozycji krajowego zbioru wskaźników Agendy 2030, które mogą zwracać uwagę na międzysektorowe skutki polityk publicznych, a tym samym wspierać monitorowanie PCSD. Zbiór wskaźników i regularną interpretację danych uzupełniają różne platformy współpracy ze środowiskiem akademickim i społecznym oraz z sektorem prywatnym. Takie szeroko zakrojone działanie i analiza mają kluczowe znaczenie w monitorowaniu PCSD w myśl zasady niepomijania nikogo.
Słowacja
Na Słowacji opracowywane są obecnie ramy monitorowania, które obejmują zadania wraz z terminami realizacji oraz wskaźniki na podstawie globalnej listy wskaźników Eurostatu i ONZ. Ponadto wprowadzony ma tu zostać mechanizm sprawozdawczości i ewaluacji, który będzie publikowany dwa razy do roku.
Niemcy
W Niemczech działa mechanizm monitorowania i przeglądu. Większość celów niemieckiej strategii krajowej na rzecz zrównoważonego rozwoju określana jest w ujęciu ilościowym i czasowym. Zgłaszane są również skutki uboczne oddziaływań globalnych. Efekty realizacji strategii są publikowane co dwa lata w raporcie wskaźnikowym, a sama strategia jest poddawana przeglądowi co cztery lata. Ponadto w Niemczech funkcjonuje nowoczesny system oceny pod nadzorem Niemieckiej Rady ds. Zrównoważonego Rozwoju, która jest niezależnym organem doradczym. Jej zadanie to gromadzenie danych oraz publiczne omawianie postępów i wyzwań ze wszystkimi szczeblami rządu, społeczeństwem i sektorem prywatnym. Wyniki tej oceny są przedkładane rządowi wraz z zaleceniami, a sam rząd składa sprawozdanie z ich realizacji.
Dane, o ile są dostępne, powinny pochodzić ze źródeł krajowych, regionalnych i lokalnych. Jeśli jest to możliwe, powinny być również zdezagregowane według płci, regionu geograficznego i poziomu terytorialnego, jak również innych istotnych czynników (m.in. dochodu, wieku, rasy, pochodzenia etnicznego, statusu migracyjnego czy niepełnosprawności), które mogą pomóc w lepszym wychwyceniu gospodarczych, społecznych i środowiskowych efektów zewnętrznych pojawiających się ponad granicami państw (skutki transgraniczne).
Gromadzenie danych
Szwecja
W 2017 roku w Szwecji utworzono sieć około 70 agencji rządowych i ministerstw pod przewodnictwem Urzędu Statystycznego. Sieć ta wspiera koordynację działań następczych związanych z realizacją Agendy 2030 w Szwecji.
Finlandia
Fiński mechanizm monitorowania i przeglądu kwestii dotyczących zrównoważonego rozwoju zorganizowany jest wokół sieci ekspertów pod przewodnictwem Kancelarii Premiera. Zadaniem sieci jest tworzenie propozycji krajowego zbioru wskaźników powiązanych z Agendą 2030, które mogą zwracać uwagę na międzysektorowe skutki polityk publicznych, a tym samym pomóc w monitorowaniu spójności polityk. Analiza wskaźników i regularna interpretacja danych jest wykorzystywana przez szereg platform współpracy ze społeczeństwem, środowiskiem akademickim i sektorem prywatnym, zgodnie z zasadą niepomijania nikogo.
Raporty dotyczące PCSD powinny być włączane do sprawozdawczości związanej z procesem budżetowania, ponieważ niski poziom spójności polityk publicznych może skutkować wysokimi kosztami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi. Metodą raportowania postępów w zakresie PCSD jest ich wyraźne włączenie do Dobrowolnych przeglądów krajowych dotyczących SDGs (choć jak dotąd rozwiązanie to stosowane jest w niewielu krajach).
Sprawozdawczość w zakresie PCSD może wymagać rozwoju potencjału i umiejętności wspierających procesy gromadzenia, zarządzania, przechowywania i udostępniania danych. Internetowy zestaw narzędzi PCSD opracowany przez OECD zawiera praktyczne wskazówki, listy kontrolne do samooceny, przykłady dobrych praktyk i narzędzia do analizowania, wspierania i monitorowania postępów spójnej realizacji SDGs. Wspomniane narzędzia służą decydentom i praktykom do prowadzenia analiz, wzmacniania mechanizmów instytucjonalnych oraz określania opcji monitorowania, oceny i raportowania postępów w zakresie PCSD.
Szwecja - Model sprawozdawczości
W Szwecji przyjęto nowy model raportowania łączący SDGs z polityką na rzecz globalnego rozwoju, który jest narzędziem wzmacniającym spójne działania na poziomie całego rządu. Powiązanie tych dwóch obszarów tworzy bardziej precyzyjny mechanizm monitorowania i raportowania w zakresie spójności polityk. Co dwa lata Zespół ds. PCSD w Ministerstwie Spraw Zagranicznych publikuje sprawozdanie dla parlamentu, w którym przedstawia wszystkie działania i wyniki z danego okresu, jak również prognozy na przyszłość co do wdrażania SDGs.
Włączenie wymiaru spójności polityk do systemów ewaluacji odgrywa istotną rolę w procesie decyzyjnym, wspierając go danymi dotyczącymi powiązań i potencjalnych kompromisów między politykami sektorowymi, a także ich skutków transgranicznych. W rezultacie systemy te mogą stanowić część lepszego programu regulacyjnego, czego przykład daje Komisja Europejska.
PCSD w raportach z ewaluacji
Opracowanie przez Komisję Europejską nowych polityk lub aktów prawnych UE musi poprzedzać ewaluacja istniejącego prawa, polityk i innych narzędzi. Od 2021 roku w ewaluacji należy wyraźnie zaznaczyć związek z SDGs, co obejmuje również wskaźnik SDG 17.14 dotyczący PCSD. Ogólne odniesienie co Celów Zrównoważonego Rozwoju może być niewystarczające do praktycznego włączenia PCSD do wszystkich ewaluacji, w związku z czym może to wymagać odrębnej decyzji.
Belgia
Grupa Zadaniowa ds. Zrównoważonego Rozwoju przy Federalnym Biurze Planowania w Belgii sporządza sprawozdania dotyczące bieżącej sytuacji oraz ewaluacji polityk i związanych z nimi prognoz, wspierając w ten sposób ich włączanie do krajowej strategii. Kluczowym narzędziem jest też Deklaracja długoterminowej wizji Belgii w perspektywie do 2030 roku, która koncentruje się na wzmocnieniu spójności społecznej, dostosowaniu gospodarki do wyzwań ekonomicznych, społecznych i środowiskowych oraz na ochronie środowiska i odpowiedzialności społecznej.
Powiązanie z globalną metodologią wskaźnika celu zrównoważonego rozwoju 17.14.1
Monitorowanie, ewaluacja i sprawozdawczość ujęte są w wymiarze siódmym globalnego wskaźnika 17.14.1: „Kraj posiada mechanizmy pozwalające na systematyczne monitorowanie i ewaluację skutków polityk publicznych w różnych wymiarach zrównoważonego rozwoju i oddziaływań międzysektorowych, a także na raportowanie i informowanie o działaniach dostosowawczych”.