Informator ekonomiczny

Gospodarka Republiki Słowackiej – informacje ogólne

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

W Republice Słowackiej obowiązuje system gospodarki rynkowej oparty na własności prywatnej. Państwo pełni rolę regulatora i nadzorcy, a także zapewnia ochronę praw własności i konkurencji. Kamieniami milowymi w rozwoju gospodarczym Słowacji były przystąpienie do Unii Europejskiej, a następnie przyjęcie wspólnej waluty europejskiej euro.

Głównym dokumentem, wyznaczającym kierunki rozwoju gospodarczego państwa, jest „Strategia polityki gospodarczej Republiki Słowackiej do roku 2030”. Wskazuje się w nim, że kluczowe znaczenie dla przyszłości gospodarki Słowacji ma zwiększenie jej konkurencyjności, co pozwoli elastycznie reagować na światowe trendy i nowe technologie. Według Ministerstwa Gospodarki Republiki Słowackiej, osiągnięcie tego celu będzie możliwe poprzez wzrost produktywności wszystkich czynników produkcji, przy wykorzystaniu następujących obszarów priorytetowych: rozwój zasobów ludzkich; wspieranie badań naukowych i innowacji; gospodarka efektywna ekologicznie i energetycznie; wspieranie otoczenia biznesu; rozwój regionalny (w tym obszarów wiejskich). W dokumencie wskazuje się, że Słowacja będzie w bieżącej dekadzie stawiać czoła wyzwaniom związanym z reindustrializacją oraz wysokim udziałem przemysłu w PKB. W tym kontekście zwraca się uwagę na konieczność zagwarantowania, by rozwój gospodarczy państwa miał zrównoważony charakter i uwzględniał przemyślaną lokalizację przedsiębiorstw, rozważne wykorzystanie zasobów kadrowych i endogenicznych, a także respektowanie wymogów środowiskowych. Strategia stanowi również, że konkurencyjność musi być wspierana przede wszystkim przez rynek pracy oferujący wystarczającą liczbę wykwalifikowanych pracowników, również w obliczu nadchodzących zmian spowodowanych cyfryzacją i automatyzacją.

Ambicją słowackiego rządu jest wspieranie w kolejnych latach inwestycji zwiększających wartość dodaną, z naciskiem na badania i innowacje oraz nowoczesne technologie. Podstawowe kierunki polityki państwa w tym zakresie wyznacza „Strategia transformacji cyfrowej Słowacji 2030”. W dokumencie wskazuje się, że celem polityki gospodarczej rządu jest transformacja Słowacji w nowoczesne państwo, oparte na innowacyjnym i ekologicznym przemyśle korzystającym z gospodarki cyfrowej opartej na wiedzy i danych, z wydajną administracją publiczną oraz rozwiniętym społeczeństwem informacyjnym. Dokument kładzie nacisk na rozwój innowacyjnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, Internet rzeczy, technologia 5G, big data i analityczne przetwarzanie danych, blockchain i superkomputery, które powinny stać się motorem wzrostu gospodarczego i wzmocnienia konkurencyjności Słowacji. Jednocześnie wskazuje się obszary, w których potencjał transformacji cyfrowej powinien zostać zwielokrotniony w pierwszej kolejności (gospodarka; społeczeństwo i edukacja; administracja publiczna; rozwój terytorialny; nauka, badania i innowacje).

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

W ogólnej wartości PKB Słowacji w 2023 r. największy udział miały następujące sektory (w cenach stałych):

Przemysł	26,1%
Handel, hotelarstwo, gastronomia i transport	15,9%
Administracja publiczna, szkolnictwo, obrona narodowa, służba zdrowia i pomoc społeczna	13,9%
Działalność związana z nieruchomościami	10,4%
Działalność w zakresie nauki i administracji	7,2%
Budownictwo	6,6%
IT i telekomunikacja	4,5%
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa	2,4%
Działalność w zakresie sztuki, wypoczynku i rozrywki	2,3%
Rolnictwo i rybołówstwo	1,9%
Podatki od towarów netto	8,8%

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Polityka kursowa

Od 1.01.2009 r. oficjalną walutą na Słowacji jest euro. Zastąpiło ono słowacką koronę (Sk/SKK). W lipcu 2008 r. Rada Ministrów UE określiła kurs konwergencji SKK w stosunku do EUR na poziomie 30,1260 SKK/EUR. Jedno EUR dzieli się na 100 centów. W obiegu są banknoty o nominałach; 500, 200, 100, 50, 20, 10 i 5 EUR oraz monety o nominałach: 2 i1 EUR, 50, 20, 10, 5 centów. Polityka pieniężna regulowana jest przez Europejski Bank Centralny.

Surowce i technologie krytyczne

Na Słowacji wydobywane są rudy manganu, niewielkie ilości rud żelaza, miedzi, rtęci, antymonu, magnezytu, kamień budowlany, ropa naftowa (ok. 2% zapotrzebowania kraju). Na wschodzie Słowacji znajdują się znaczne pokłady rudy uranu. Słowacja posiada również zasoby alginitu (wyjątkowe w skali światowej). Minerał ten posiada duży potencjał wykorzystania w rolnictwie, przy regeneracji środowiska oraz w kosmetyce i farmacji, m.in. dzięki jego zdolności zatrzymywania wody.

Stan infrastruktury

W Republice Słowackiej realizowany jest program budowy dróg szybkiego ruchu, których sieć docelowo będzie wynosiła 699,6 km autostrad i 1181,2 km dróg ekspresowych. Obecnie użytkowanych jest ok. 544 km autostrad i 320 km dróg ekspresowych. Absolutnym priorytetem i jednocześnie najdłuższą autostradą będzie D1 (Bratysława – Żylina - Preszów - Koszyce - granica RS/Ukraina), docelowo o długości 513 km. Aktualnie w ciągu D1 pełnym połączeniem autostradowym połączone są Bratysława z Żyliną. Autostradą i drogą szybkiego ruchu połączone są również Bratysława z Bańską Bystrzycą (około 225 km). Interesujący stronę polską odcinek autostrady D3 Żylina - Czadca (do granicy z Polską) ma być ukończony około 2029 r., natomiast odcinek drogi ekspresowej R4 na odcinku z Preszowa do granicy z Polską w 2032.

Połączenia kolejowe na Słowacji zapewniają koleje państwowe i regionalne. Całkowita długość sieci wynosi 3 622 km, z czego 3 512 km stanowią koleje o standardowej szerokości torów, 50 km koleje wąskotorowe oraz 100 km szerokotorowe. Z całkowitej długości sieci kolejowej 1 536 km jest zelektryfikowanych. Jedyna kolej szerokotorowa prowadzi z Użhorodu na Ukrainie i od granicy ukraińsko-słowackiej do Koszyc. Na Słowacji znajduje się 6 lotnisk międzynarodowych: Bratysława, Koszyce, Poprad-Tatry, Pieszczany, Żylina i Sliacz. Regularne loty międzynarodowe prowadzone są z lotnisk w Bratysławie i Koszycach.

Na Słowacji w użytkowaniu są cztery tory żeglugi śródlądowej: Dunaj (172 km), Morawa (6 km), Wag (79 km) i Bodrog (8 km).

Granice Słowacji z Czechami, Polską, Austrią i Węgrami od 21 grudnia 2007 r. są wewnętrznymi granicami Strefy Schengen. Na granicach tych nie ma kontroli paszportowej ani celnej. Granicą zewnętrzną UE jest granica słowacko-ukraińska, na której jest dokonywana kontrola celna i paszportowa.

Kalendarz dni wolnych od pracy

1 stycznia - Święto Ustanowienia Republiki Słowackiej,
6 stycznia - Objawienie Pańskie (Święto Trzech Króli) ,
Wielki Piątek oraz Poniedziałek Wielkanocny,
1 maja – Święto Pracy,
8 maja – Dzień Zwycięstwa nad Faszyzmem,
5 lipca – Dzień Świętych Cyryla i Metodego - Patronów Europy,
29 sierpnia – Święto Słowackiego Powstania Narodowego,
15 września – Święto Matki Boskiej Bolesnej,
1 listopada – Święto Wszystkich Świętych,
17 listopada – Dzień Walki o Wolność i Demokrację,
24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia ,
25 grudnia – Boże Narodzenie,
26 grudnia – Św. Szczepana Pierwszego Męczennika.

Podstawowe dane makroekonomiczne

Wskaźnik	2023	2024 (prognoza)	2025 (prognoza)
PKB nominalne (ceny bieżące, mld USD)	132,79	140,81	149,4
PKB (PPP, % globalnego PKB)	0,13	0,13	0,13
Stopa wzrostu PKB (realna, %)	1,6	2,1	2,7
PKB per capita (nominalne, tys. USD)	24	26	28
PKB per capita (PPP, tys. USD)	42	44	46
Stopa inflacji (CPI, %)	10,5	3,6	3,9
Stopa bezrobocia (%)	5,8	5,9	5,9
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P	A/A2/A+	A-/A2/A+	-
Deficyt i nadwyżki budżetowe (% PKB)	-6,4	-6,0	-6,1
Dług publiczny (% PKB)	57,9	59,3	60,3

Źródło: WB, IMF, Ministerstwo Finansów Republiki Słowackiej.

Dane demograficzne

Liczba ludności (w tys.)	5 427
Siła robocza (w tys., dane krajowe)	2 772
Rozmiar klasy średniej (w tys.)	3 690
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa)	0,1
Współczynnik Giniego	24,1
Współczynnik HDI	0,855

Źródło: WB, HDR, Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Handel zagraniczny i inwestycje

Handel zagraniczny, szczególnie eksport, ma podstawowe znaczenie dla otwartej gospodarki Słowacji. W 2023 r. wartość słowackiego eksportu kształtowała się na poziomie 88% PKB. W liczbach bezwzględnych słowacki eksport wyniósł 108,3 mld. EUR i wzrósł o 5,3% r./r. Import Słowacji osiągnął w analizowanym okresie 104,1 mld. EUR, co stanowi międzyroczny spadek o 3,03%.

Filarem słowackiej gospodarki jest eksport produktów branży samochodowej i elektronicznej, których udział w słowackim eksporcie osiągnął 65,12%. Główną pozycję stanowią tu samochody (fabryki Volkswagena, KIA Motors, Stellantis oraz Jaguar Land Rover), których udział w eksporcie wzrósł z 20% w 2010 r. do 35% w 2023 r. Liczba produkowanych i eksportowanych pojazdów prawdopodobnie wzrośnie po 2026 r., kiedy koncern Volvo planuje rozpocząć produkcję we wschodniej Słowacji.

Najważniejsi partnerzy handlowi Słowacji

Największymi odbiorcami słowackich towarów były w 2023 r.:

Niemcy                                     20,97%
Czechy                                      12,06%
Polska                                       7,33 %
Węgry 7,12 %
Francja 5,29 %
Austria                                      5,14 %
Włochy 4,48%
USA                                            4,48%
Wielka Brytania 4,33%
Chiny                                         2,65%
Rumunia 2,50%
Hiszpania 2,34%
Holandia 2,02%

Największymi dostawcami towarów na rynek słowacki były w 2023 r.:

Niemcy                                     14,33%
Czechy                                      10,10%
Chiny                                         7,36%
Polska 5,94%
Korea Południowa 5,50%
Węgry 5,13%
Rosja                                          4,39%
Wietnam 4,01%
Włochy 3,30%
Francja 3,00%
Austria                                      2,60%

Wg danych Urzędu Statystycznego RS, Słowacja uzyskała w 2023 r. największą nadwyżkę w obrotach towarowych z Niemcami (+7,79 mld. EUR), USA (+3,54 mld. EUR) oraz Wielką Brytanią (+3,16 mld. EUR), natomiast największy deficyt w handlu z Koreą Południową (-5,39 mld. EUR), Chinami (-4,79 mld. EUR) oraz Rosją. W relacjach z Polską Słowacja osiągnęła nadwyżkę w wysokości 1,76 mld. EUR.

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Największy udział w słowackim eksporcie w 2023 r. miały następujące grupy towarowe:

Nazwa grupy asortymentowej	Udział	mld EUR	Dynamika
Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające	36,8%	39,88	124,9
Maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny, części	27,3%	29,51	103,4
Metale nieszlachetne i wyroby z nich	8,8%	9,62	86,4
Wyroby przemysłu chemicznego	7,7%	8,33	93,8
Artykuły rolno – spożywcze	4,8%	5,2	105,4
Produkty mineralne	3,9%	4,3	74,4

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Największy udział w słowackim imporcie w 2023 r. miały następujące grupy towarowe:

Nazwa grupy asortymentowej	Udział	mld EUR	Dynamika
Maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny, części	31,8%	33,1	102,6
Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające	18,9%	19,7	123,4
Wyroby przemysłu chemicznego	11,0%	12,1	96,7
Produkty mineralne	9,5%	9,9	60,5
Metale nieszlachetne i wyroby z nich	9,0%	9,3	88,7
Artykuły rolno – spożywcze	7,1%	7,4	108,6

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Główni inwestorzy

Pierwszą kluczową bezpośrednią inwestycją zagraniczną na Słowacji była inwestycja z 1991 r. koncernu Volkswagen do Bratysławskich Zakładów Samochodowych. Następnie największy napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych miał miejsce w latach 2000 – 2008; głównie dzięki inwestycjom koncernów US Steel, Siemens, Samsung, Foxconn, PSA Citroen oraz KIA.

Zgodnie z najnowszymi danymi Narodowego Banku Słowacji, w 2022 r. napływ BIZ na Słowację wyniósł łącznie 2,756 mld. EUR. W 2022 r. najwięcej BIZ napłynęło na Słowację z Holandii (1,109 mld EUR), Austrii (590,223 mln. EUR), Francji (479,559 mln. EUR) oraz Czech (343,218 mln. EUR). Porównując stan BIZ w Republice Słowackiej na koniec 2022 r., w czołówce znajdują się Niderlandy ze stanem BIZ o wartości 12,329 mld. EUR, przed Austrią (8,569 mld. EUR), Czechami (7,208 mld. EUR), Koreą Południową (3,846 mld. EUR) i Niemcami (3,522 mld. EUR). Łączny stan BIZ na Słowacji na koniec 2022 r. wynosił 53,790 mld EUR (w tym 50,814 mld. EUR własnego kapitału i reinwestowanych zysków oraz 2,976 mld. EUR pozostałego kapitału). Stan BIZ z Polski w RS na koniec 2022 r. wyniósł 451,778 mln. EUR (piętnaste miejsce w rankingu).

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

W przypadku odpływu słowackich BIZ za granicę w 2022 r., ich łączna wartość, według danych Narodowego Banku Słowacji, wyniosła 411,147 mln. EUR. Najwięcej słowackich BIZ trafiło do Czech (263,437 mln. EUR). Drugim najatrakcyjniejszym rynkiem dla słowackich BIZ była Polska (67,552 mln. EUR). Trzecie miejsce zajęła Austria (33,813 mln. EUR), a czwarte Węgry (30,072 mln. EUR). Łączna wartość słowackich BIZ za granicą na koniec 2022 r. wyniosła 5,089 mld. EUR. Najwięcej BIZ ze Słowacji zostało ulokowanych w Czechach (2,749 mld. EUR). Kolejne miejsca zajęły Polska (451,21 mln. EUR), Austria (261,72 mln. EUR) i Węgry (197,52 mln. EUR).

Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym

Słowacja jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych o profilu gospodarczym:

- Unia Europejska (UE) od 2004 r.
- Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) od 1993 r.
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) od 1995 r.
- Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) od 1993 r.
- Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) od 1993 r.
- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR) od 1993 r.
- Światowa Organizacja Handlu (WTO) od 1995 r.
- Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) od 2000 r.

Pozycja Słowacji w rankingach

Wskaźnik	pkt	pozycja
Corruption Perception Index (Transparency International)	54	47
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization)	36,2	45
Economic Freedom Index (Heritage Foundation)	68,1	27

Relacje dwustronne

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Wyszczególnienie	2021	2022	2023
Import z Polski (w mln EUR)	4 817	5 855	6 177
Eksport do Polski (w mln EUR)	7 358	7 959	7 935
Wzajemna wymiana handlowa (w mln EUR)	12 175	13 814	14 112
Saldo wymiany handlowej (w mln EUR)	2 540	2 104	1 758

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Wg danych Urzędu Statystycznego Republiki Słowackiej, polsko – słowacka wymiana handlowa w 2023 r. międzyrocznie wzrosła o 2,16%. Polska, z obrotami w wysokości 14,11 mld. EUR, pozostawała trzecim największym partnerem handlowym Słowacji (udział 6,7%). Na pierwszym miejscu, z udziałem 17,72%, była RFN (37,62 mld. EUR, wzrost o 3,15%), zaś na drugim Czechy z udziałem 11,1% (23,57 mld. EUR, wzrost o 6,67%).

W analizowanym okresie Polska zajmowała pozycję trzeciego najważniejszego partnera w słowackim eksporcie (z udziałem 8,31%), przy czym eksport ze Słowacji do Polski wzrósł o 23,6% i wyniósł 7,9 mld. EUR. Na pozycjach przed Polską znalazły się: RFN z udziałem 21,9% (22,7 mld. EUR, wzrost o 12,5%) i Czechy z udziałem 11,7% (13,1 mld. EUR, wzrost o 29,7%). Ogólnie słowacki eksport wzrósł o 5,33% (do 108,3 mld. EUR).

W 2023 r. Polska była na piątej pozycji wśród słowackich partnerów importowych z udziałem 5,5% (6,2 mld. EUR, wzrost o 23,6%). Na pozycjach przed Polską znalazły się: RFN z udziałem 18,7% (14,9 mld. EUR, wzrost o 20,9%), Czechy z udziałem 9,6% (10,51 mld. EUR, wzrost o 13,7%), Chiny z udziałem 7,11% (7,7 mld. EUR, wzrost o 9,8%) oraz Rosja z udziałem 6,43% (4,6 mld. EUR, wzrost o 63,3%). Ogólnie słowacki import zmalał o 3% (do 104,1 mld. EUR).

Największy udział w słowackim imporcie z Polski w 2023 r. miały następujące grupy towarowe:

Wyszczególnienie	Wartość w mln EUR	Udział %
Wyroby przemysłu elektromaszynowego	2 515	40,71
Artykuły rolno-spożywcze	929	15,04
Wyroby metalurgiczne	896	14,50
Wyroby przemysłu chemicznego	707	11,45
Wyroby przemysłu drzewno-papierniczego	236	3,82
Produkty mineralne	193	3,12
Wyroby ceramiczne	187	3,02
Wyroby przemysłu lekkiego	115	1,85

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Największy udział w słowackim eksporcie do Polski w 2023 r. miały następujące grupy towarowe:

Wyszczególnienie	Wartość w mln EUR	Udział %
Wyroby przemysłu elektromaszynowego	4 070	51,29
Wyroby metalurgiczne	1 409	17,76
Artykuły rolno-spożywcze	723	9,11
Wyroby przemysłu chemicznego	706	8,89
Wyroby przemysłu lekkiego	280	3,53
Wyroby przemysłu drzewno-papierniczego	274	3,46
Produkty mineralne	209	2,63

Źródło: Urząd Statystyczny Republiki Słowackiej.

Relacje z UE

Słowacja jest członkiem UE od 1.05.2004 r., strefy Schengen od 21.12.2007 r. oraz strefy euro od 1.01.2009 r. Jako państwo członkowskie ma możliwość wpływania na kształt decyzji podejmowanych na forum UE, w tym dotyczących polityki gospodarczej Unii, jak również korzysta z czterech swobód jednolitego rynku UE. Dzięki temu wartość słowackiego eksportu do UE w ciągu ostatnich dwóch dekad znacznie wzrosła - z 19 mld euro w 2004 r. do niemal 84 mld euro w 2023 r. Obecnie na unijny rynek trafia ponad 77% całości wolumenu słowackiego eksportu. W latach 2004-2022 na Słowację trafiło ponad 36 mld euro środków z budżetu UE. Po dodaniu wsparcia przewidzianego w Instrumencie na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, kwota ta wzrośnie do 38 mld euro. Z nowego okresu programowania na lata 2021-2027 Słowacja może otrzymać kolejne 13 mld euro z funduszy UE. Środki te stanowią dużą część inwestycji publicznych i wpływają pozytywnie na rozwój gospodarczy Słowacji.

Baza traktatowa między Słowacją a Polską

W stosunkach Polski ze Słowacją obowiązują dwie umowy dwustronne o tematyce gospodarczej:

- Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 18.08.1994 r.,

- Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji z 18.08.1994 r.

Przydatne kontakty i linki

Administracja gospodarcza