Polska w Słowenii

Debatę w wypełnionej szczelnie ponad stuosobowej sali rozpoczęło wystąpienie Ambasadora RP Krzysztofa Olendzkiego. Wprowadził on uczestników w kontekst historyczny powstawania oraz znaczenie kulturowe i społeczne reportażu Kapuścińskiego. Przybliżył istotę rosyjskiego imperializmu oraz wskazał na jego nieprzemijające elementy. "Definiowanie go poprzez określenie „Imperium Dziadów” adekwatnie oddaje jego charakter" - stwierdził Ambasador Olendzki.

Odnosząc się do pojawiających się coraz częściej nawoływań o narzucenie pokoju przestrzegł, byśmy nie dali przekształcić się w część tego dziadowskiego zepsutego imperium. Wskazał przy tym na niezmienną od wieków istotę Rosji, która tylko zewnętrznie upodabnia się do Zachodu. Podkreślił, że jest to miejsce egzotyczne, trudne do racjonalnego zrozumienia, w którym idea imperializmu jest żywa od początku jego powstania, w którym człowiek jest traktowany jako środek do osiągnięcia celu, gdzie system troszczy się wyłącznie o utrzymanie władzy a nie o tych, którymi rządzi. Wskazał na osobiste doświadczenia zarówno Kapuścińskiego jako Polaka, jak Polaków w ogóle. Podziękował wydawnictwu i tłumaczowi za ogrom włożonej pracy jak i za to, że udało się opublikować książkę właśnie teraz, kiedy trudna wojna w Ukrainie i imperialistyczne zapędy Putina potwierdzają wszystko, o czym opowiada Kapuściński. Jest to narzędzie, które przybliża Europejczykom sposób rozumowania rządzących Imperium i mieszkających w nim poddanych.

W spotkaniu głos zabrał również Ambasador Ukrainy w RSI Andrij Taran, który podziękował wydawcy za ten wspaniały reportaż. Podkreślił, iż książka ta pozwala na przybliżenie słoweńskim czytelnikom, którzy mieli to niezwykłe szczęście, że nie dane było im osobiście doświadczyć rosyjskiej władzy, mechanizmów rządzących rosyjskim imperium. Opowiedział o bestialskim traktowaniu przez Rosjan Ukraińców i ich dążeń niepodległościowych – czy to w czasach carskich, bolszewizmu czy reżimu Putina. Przybliżył mechanizmy rosyjskiej propagandy i jej przekonanie o wyższości Rosji nad innymi nacjami. Wskazał na pretensje rosyjskie do prawa do odbierania innym narodom języka i niszczenia ich kultury. Podkreślił niezwykły szacunek jaki żywi, dla umiłowania niepodległości i wolności wśród Słoweńców, wskazując, że Ukraińcy mają do nich takie same prawa.

Tłumaczenie „Imperium” Ryszarda Kapuścińskiego, z inspiracji Ambasady RP w Słowenii, zostało dokonane przez znanego słoweńskiego polonistę, tłumacza m.in. „Cesarza” i innych dzieł Kapuścińskiego, prof. Niko Ježa.

Niko Jež przybliżył sylwetkę polskiego reportażysty oraz wyjątkową narrację tego opowiadającego rzeczywistość reportażu literackiego. Kapuściński zestawia ze sobą poszczególne fragmenty rzeczywistości w ten sposób, aby między nimi powstały szczeliny, chwile ciszy, milczenia, które wydają się wymowną interpretacją wypowiedzianych wcześniej słów. Jego komentarzem jest milczenie. Dodatkowo opowiadanie tłumacza wzbogaciły ciekawe anegdoty z życia pisarza jak i wspomnienia ze spotkań z nim i współpracy prof. N. Ježa przy okazji tłumaczonych przez niego na język słoweński „Cesarza”, „Hebanu” i „Podróży z Herodotem”. W debacie przytoczono wiele fragmentów będących przykładem niezwykłego stylu Kapuścińskiego oraz translatorskiego kunsztu Ježa.

W debacie obok profesora wziął udział także dziennikarz działu polityki zagranicznej słoweńskiego dziennika „Delo” i jednocześnie publicysta międzynarodowy Branko Soban, a spotkanie poprowadziła znana tutejsza dziennikarka zajmująca się literaturą Bojana Leskovar.

Branko Soban ubarwił opowieść własną relacją z Rosji, w której był przez 5 lat korespondentem największego słoweńskiego dziennika Delo. Podkreślił niezwykłą aktualność obserwacji i opisów przygotowanych przez Kapuścińskiego przed trzydziestoma laty, wzbogacając je swoimi obserwacjami dotyczącymi mechanizmów władzy, prób przybliżenia słoweńskim czytelnikom czym był komunizm w Rosji i na czym polega tzw. „rosyjska demokracja”. Podzielił się również swoimi doświadczeniami w kontaktach z władzą rosyjską, która m.in. po kilkukrotnych ostrzeżeniach ostatecznie odmówiła mu kolejnej akredytacji i zakazała wjazdu na swoje terytorium. Jako bardzo aktualny przykład braku kontaktu Słoweńców z realną Rosją przytoczył „kryzys jajeczny”, o którym nie pisały tutejsze mainstreamowe media. Wyjaśnił jego przyczyny - koncentracja zasobów na produkcji wojennej oraz działania propagandowe Putina tłumaczące „wrogie działania Zachodu” osłabiające potęgę imperium.

Na zakończenie debaty rozmówcy zwrócili uwagę na bardzo niepokojącą tendencję: obecnie redakcje, praktycznie nie wysyłające już korespondentów zagranicznych, nie pozwalają krajowym czytelnikom na zrozumienie i własny osąd opisywanych sytuacji. Opierają się na cudzych doniesieniach i kształtują swoje oceny w oparciu o wizję świata obcych, bez należnej perspektywy. Sprzyja to rozwojowi dezinformacji.