Polska w Słowenii

Rozmowa, moderowana przez Tatjanę Jamnik, miała miejsce na scenie Pogovorna postaja i zgromadziła tłumaczy Herberta na język słoweński – Janę Unuk oraz prof. Nikolaja Ježa. Dyskusja skupiła się tematyce i formie jego esejów i poezji, pozycji Herberta w literaturze polskiej, pierwszych słoweńskich tłumaczeniach i nagrodzie na Festiwalu Literackim Vilenica. Zbigniew Herbert został uhonorowany Nagrodą Vilenica w 1991 roku. To prestiżowe wyróżnienie, przyznawane corocznie przez Związek Pisarzy Słoweńskich, honoruje twórców z Europy Środkowej za ich wybitny wkład w literaturę. Ceremonia wręczenia nagrody odbyła się podczas wrześniowego festiwalu literackiego w jaskini Vilenica na Krasie, w imieniu laureata nagrodę odebrał Adam Michnik – tłumacze przytaczali liczne anegdoty związane z pisarzem, jego twórczością i postawami, co wywoływało zainteresowanie słuchaczy. Tłumacze szczegółowo opisali warsztat i poetykę Zbigniewa Herberta, który z niezwykłą precyzją opisywał współczesny mu świat, dostrzegając zarówno jego piękno, jak i grozę. Oboje podkreślili, że Herbert, mimo kryzysów wartości i bolesnych dylematów, zawsze opowiadał się za uniwersalnymi zasadami – w sztuce za kanonem piękna, rzemiosłem i hierarchią, a w życiu za etyką i wyraźnym rozróżnieniem między dobrem a złem.

Omówione zostały najważniejsze zbiory esejów Herberta, które weszły w skład wydanej po słoweńsku w 2024 r. książki Hotel sem opisati („Chciałem opisać”). Tłumacze przybliżyli bogactwo i różnorodność dzieł, takich jak Barbarzyńca w ogrodzie (Barbar v vrtu), gdzie autor zabiera czytelnika w podróż po renesansowej i średniowiecznej Europie, Martwa natura z wędzidłem (Tihožitje z žvalo), będąca refleksją o holenderskich malarzach i fenomenach kulturowych, oraz Labirynt nad morzem (Labirint ob morju), zbiór esejów o kulturze antycznej i podróżach po basenie Morza Śródziemnego.

Jana Unuk, wybitna tłumaczka literatury polskiej, przybliżyła swoją pracę nad przekładami, podkreślając wyzwania związane z oddaniem głębi języka i myśli Herberta. Opowiedziała również o tym, jak jego twórczość porusza najważniejsze uniwersalne tematy, takie jak prawda, wolność czy opór wobec tyranii. Prof. Niko Jež, specjalizujący się w tłumaczeniu i badaniach nad literaturą polską, podzielił się refleksjami na temat swojego długoletniego kontaktu z dziełami Herberta, akcentując ich uniwersalne znaczenie i aktualność w dzisiejszym świecie.

Spotkanie było nie tylko hołdem dla twórczości Herberta, lecz także zaproszeniem do głębszej refleksji nad współczesnością i wartościami, które kształtują nasze życie. Była to także okazja, by przypomnieć o sile literatury jako medium, które nie tylko opisuje rzeczywistość, ale także zmusza do myślenia o jej istocie i pięknie. Wydarzenie zakończyło się oklaskami i wyrazami uznania dla tłumaczy za ich wkład w przybliżenie twórczości Herberta słoweńskim czytelnikom.

Wydarzenie odbyło się w ramach oficjalnego programu Targów Książki. 

Wydarzenie było również okazją, do przypomnienia, że w programie wydawniczym dzięki wybitnym tłumaczom pojawia się coraz więcej dzieł polskie literatury – LUK kończy tłumaczenie dzieł wszystkich Cz. Miłosza, właśnie ukazał się Kongres futurologiczny S. Lema i klasyka polskich bajek dla dzieci (dzięki dofinansowaniu przez placówkę ze środków MSZ) „Małpa w kąpieli” A. Fredry (ilustrowana przez Joannę Zając Slapnicar, tłum. Jana Unuk).