Arbitraż
Arbitraż stanowi alternatywną formę rozstrzygania sporów wobec tradycyjnego postępowania sądowego. Mówimy tu o rozstrzyganiu, a nie o rozwiązywaniu sporu, jak ma to miejsce w mediacji czy koncyliacji. Istotą arbitrażu jest bowiem powierzenie przez strony sporu, na podstawie umowy (zapis na sąd polubowny), kompetencji do jego rozstrzygnięcia wybranym osobom, specjalistom w dziedzinie, której spór dotyczy.
W przypadku Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej strony dokonują wyboru arbitrów z listy Arbitrów Stałych Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej lub spoza tej listy, jeżeli wybrane osoby, spełniają określone w Regulaminie kryteria konieczne do pełnienia funkcji Arbitra Stałego. Wyrok Sądu Polubownego rozstrzygający o żądaniach stron jest ostateczny i może być uchylony jedynie na żądanie strony w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 1206 kpc. Arbitraż w Sądzie Polubownym przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzony wyłącznie w przypadku sporów miedzy innymi niż Skarb Państwa państwowymi osobami prawnymi, osobami prawnych z udziałem Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych bądź spółek kapitałowych z udziałem tych podmiotów.
Arbitraż a koncyliacja
Koncyliator na bazie przedstawionych przez strony stanowisk, mocą swojego autorytetu, przedstawia propozycję koncyliacyjną mającą na celu zakończenie sporu, zaś sami zainteresowani nie biorą udziału w jej opracowaniu. Przedstawiona propozycja nie jest dla stron wiążąca.
Arbitrzy na bazie pozwu i odpowiedzi na pozew oraz w wyniku przeprowadzonego z udziałem stron postępowania wydają wyrok. Wyrok Sądu Polubownego rozstrzygający o żądaniach stron jest ostateczny i może być uchylony jedynie na żądanie strony w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 1206 kpc.
Zalety arbitrażu
- poufność postępowania,
- wpływ stron na wybór arbitra,
- wybitne grono arbitrów,
- postępowanie mniej sformalizowane niż przed sądem powszechnym,
- szybkie i ostateczne rozstrzygnięcie sporu,
- wyrok sądu polubownego ma po jego zatwierdzeniu przez właściwy miejscowo i rzeczowo sąd powszechny, moc prawną na równi z wyrokiem sądu powszechnego.
Przebieg arbitrażu
- Rozprawa. Podobnie jak w sądzie powszechnym, sąd arbitrażowy bada sprawę na rozprawie, analizuje przedstawione dowody, w tym przesłuchuje świadków. Są jednak zasadnicze różnice. Strony mogą ustalić sposób prowadzenia postępowania dowodowego, np.: korzystać z prywatnych biegłych lub nawet przesłuchiwać ich przed sądem. Na rozprawie obecni są arbitrzy, strony oraz ewentualnie pełnomocnicy stron. Na rozprawę nie mają dostępu osoby trzecie. Arbitrzy zobowiązani są do dochowania poufności tak więc fakt sporu, jego przebieg oraz wynik nie będzie znany nikomu spoza grona jego uczestników.
- Wyrok. W trakcie postępowania arbitrażowego, na każdym jego etapie, strony mogą zawrzeć ugodę. Jeżeli strony nie skorzystają z możliwości zawarcia ugody, po przeprowadzeniu postępowania arbitrażowego Arbitrzy wydają wyrok, który nie podlega zaskarżeniu. Można wystąpić do sądu powszechnego z wnioskiem o jego uchylenie, ale jest to niezwykle trudne ze względu na bardzo ograniczone podstawy takiego uchylenia.
Jak rozpocząć arbitraż?
- Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej jest dedykowany przez ustawodawcę do rozstrzygania sporów pomiędzy państwowymi osobami prawnymi. Dlatego w zawieranych między nimi umowach można rozważyć zamieszczenie zapisu na ten Sąd (klauzula arbitrażowa).
"Wszelkie spory wynikające z umowy lub pozostające w związku z umową będą rozstrzygane zgodnie z Regulaminem Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, przez arbitrów wyznaczonych zgodnie z tym Regulaminem.” - Jeżeli pomiędzy stronami zaistniał spór, a nie zawarły one umowy o przeprowadzenie postępowania arbitrażowego (zapisu na sąd polubowny) i jedna z nich chciałaby go rozstrzygnąć w Sądzie Polubownym przy Prokuratorii Generalnej należy:
- Krok 1 Złożyć za pośrednictwem Sądu wniosek o zapytanie drugiej strony, czy wyraża ona zgodę na polubowne rozstrzygnięcie zaistniałego sporu w drodze arbitrażu. Najwygodniej skorzystać z formularza (zapis na sąd polubowny) dostępnego na stronie internetowej Sądu (sp.prokuratoria.gov.pl).
- Krok 2 Wypełniając wniosek można wskazać preferowanego arbitra z listy Arbitrów Stałych Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej lub spoza tej listy jeżeli wybrana osoba spełnia określone w Regulaminie kryteria konieczne do pełnienia funkcji Arbitra Stałego Sądu Polubownego. Jeżeli strona nie dokona wyboru arbitra, to w jej zastępstwie arbiter zostanie wyznaczony przez Prezydium Sądu w trybie nominacji zastępczej. Arbitrzy wybrani przez strony lub w trybie nominacji zastępczej, wybierają trzeciego arbitra z listy Arbitrów Stałych Sądu Polubownego. Pełni on funkcję arbitra przewodniczącego. Możliwość wyboru przez strony arbitra spoza listy nie dotyczy przypadku, gdy strony wspólnie wybierają Arbitra Jedynego. Arbiter Jedyny może zostać wybrany wyłącznie z listy Arbitrów Stałych.
- Krok 3 Wyrażenie zgody przez drugą stronę jest równoznaczne z dokonaniem zapisu na sąd polubowny.
- Krok 4 Wszczęcie postępowania arbitrażowego następuje z chwilą złożenia pozwu i uiszczenia opłaty.
- Krok 5 Odpowiedź na pozew. Sąd przesyła odpis pozwu drugiej stronie. Po otrzymaniu pozwu strona przeciwna składa odpowiedź na pozew.
Koszt arbitrażu
Wysokość opłaty za przeprowadzenie postępowania arbitrażowego przed Sądem Polubownym przy PGRP wynosi 10 000 zł + należny podatek vat. W przypadku gdy w sprawie o prawa majątkowe poddanej rozstrzygnięciu Sądu Polubownego wartość przedmiotu sprawy przekracza 200 000 zł, wysokość opłaty za przeprowadzenie postępowania wynosi 5% wartości przedmiotu sprawy + należny podatek Vat, jednak nie więcej niż 100 000 zł + należny podatek Vat.
W sprawach rozstrzyganych w składzie jednoosobowym wysokość opłaty wynosi 50% należnej opłaty.
Opłatę za arbitraż uiszcza się przed złożeniem pozwu.
Dane dotyczące rachunku bankowego, na który winna być uiszczana opłata to:
Numer rachunku: 84 1010 1010 0013 5522 3100 0000 NBP Oddział Okręgowy Warszawa
Nazwa posiadacza rachunku: Urząd Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
Tytuł płatności: Opłata za arbitraż
Lista Arbitrów Stałych