Raport „Biznes i prawa człowieka” to coroczna flagowa publikacja w ramach programu Business & Human Rights. Patronat nad raportem objął Rzecznik Praw Obywatelskich, prof. Marcin Wiącek oraz Minister Sprawiedliwości, Adam Bodnar.

Wydarzenie (10 grudnia br.) zgromadziło przedstawicieli administracji publicznej, biznesu oraz organizacji społecznych, którzy wspólnie rozmawiali o roli firm w ochronie i promocji praw człowieka.

Konferencję otworzył Kamil Wyszkowski, Dyrektor Wykonawczy UN Global Compact Network Poland.
– Mam nadzieję, że dzisiejsze spotkanie będzie początkiem nowego etapu w przywracaniu normalności oraz stosowania międzynarodowych standardów w działalności instytucji publicznych i biznesowych. To ważne, abyśmy wspólnie dążyli do podnoszenia poziomu ochrony praw człowieka, standardów pracy, środowiska oraz zapobiegania korupcji – zapowiedział.

W części wprowadzającej spotkania głos zabrał Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar.  – Obecnie nadszedł czas podsumowań roku działalności rządu. Jest kilka kwestii, którymi warto się pochwalić lub przynajmniej wskazać, na jakim etapie znajdują się dane projekty – mówił minister.
– Pierwsza z nich to ustawa o sygnalistach. Po latach dyskusji o wprowadzeniu regulacji wreszcie mamy unijną dyrektywę, która nas do tego zobowiązała. Rząd podjął szybkie i skuteczne działania, dzięki czemu ustawa już obowiązuje. Nakłada ona szereg obowiązków na podmioty publiczne i prywatne w zakresie procedur zgłoszeń wewnętrznych oraz zapewnia kompleksową ochronę osób sygnalizujących nieprawidłowości. Z punktu widzenia biznesu oraz standardów ochrony praw człowieka jest to ważne i istotne rozwiązanie.

Szef resortu sprawiedliwości przedstawił także inne działania oraz inicjatywy rządu i Ministerstwa Sprawiedliwości, mające na celu wzmocnienie ochrony praw człowieka, środowiska oraz poprawę jakości regulacji dotyczących biznesu i społeczeństwa.

Podczas swojego wystąpienia Minister Bodnar omówił m.in. wdrożenie dyrektywy „Women on Boards” zwiększającej udział kobiet w zarządach firm. Wspomniał także o ustawie przeciwdziałającej dyskryminacji w sporcie, która ustanawia pełnomocników ds. walki z dyskryminacją i molestowaniem. Podkreślił konieczność rzeczywistych zmian w ochronie praw człowieka na styku biznesu, sektora publicznego i prywatnego.

Minister zwrócił również uwagę na przestępczość przeciwko środowisku, wskazując na brak koordynacji działań, konieczność współpracy z organizacjami społecznymi oraz dostosowania prawa do norm unijnych. Podkreślił istotną rolę współpracy z międzynarodowymi instytucjami oraz wpływ orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na standardy ochrony klimatu i środowiska.

Głos zabrał także Minister Aktywów Państwowych Jakub Jaworowski.

– Jeden aspekt, nad którym pracowaliśmy, jest mi szczególnie bliski: rola kobiet w biznesie, w tym w spółkach ze znacznym udziałem Skarbu Państwa. Początkowo nie planowaliśmy zajmować się dyrektywą „Women on Boards” (jej wdrożenie leży w gestii Ministerstwa Sprawiedliwości), jednak temat okazał się tak istotny, że ostatecznie podzieliliśmy nasze prace na dwa nurty: jeden dotyczący samej dyrektywy, a drugi – działań nadzorczych i dobrych praktyk – mówił minister Jaworowski.

Wśród prelegentów znaleźli się także Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek oraz prof. Marcin Kilanowski, LL.M. (Harvard), członek Rady Naukowej UN Global Compact Network.

– W prezentowanym dziś raporcie zwracam uwagę na dwa niepokojące zjawiska – przyznał Rzecznik Praw Obywatelskich. –  Po pierwsze, na utrzymującą się niestabilność i niepewność w funkcjonowaniu prawa oraz wymiaru sprawiedliwości. Po drugie, niepokojąco rosnącą skłonność decydentów do wybierania „drogi na skróty” w sytuacjach kryzysowych, pomijania obowiązujących przepisów i procedur.
Jednocześnie, jak podkreślił RPO, widoczna jest ogromna ofiarność, solidarność oraz rosnąca społeczna odpowiedzialność biznesu. 
– To właśnie dzięki tym postawom, pomimo wskazanych poważnych zagrożeń, możemy patrzeć w przyszłość praw człowieka i obywatela w Polsce z nadzieją i optymizmem – ocenił prof. Wiącek.

Raport „Biznes i prawa człowieka. Nowe wyzwania i nowe działania”.

Opublikowany przez UN Global Compact Network Poland raport analizuje najważniejsze wyzwania związane z ochroną praw człowieka w obliczu współczesnych kryzysów oraz rozwoju biznesu. Wskazuje na zagrożenia wynikające z konfliktów o zasoby, zmian klimatycznych, migracji klimatycznych, wojen oraz rosnącej roli nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji, wymagającej międzynarodowych regulacji dla etycznego zastosowania.

Dokument podkreśla, że biznes, przyjmując strategię zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności, może zarówno przeciwdziałać naruszeniom praw człowieka, jak i współuczestniczyć w ich poszanowaniu. Współpraca rządów, firm, organizacji społecznych i społeczności lokalnych jest kluczowa, szczególnie w sytuacjach kryzysowych, takich jak pandemie czy katastrofy naturalne.

Zaleca wdrożenie międzynarodowych dyrektyw dotyczących ochrony środowiska, tworzenie krajowych planów działań zgodnych z wytycznymi ONZ, rozwój odpowiednich narzędzi prawnych oraz edukację organów ścigania. Stanowi istotny głos w dyskusji nad rolą biznesu w ochronie praw człowieka, inspiruje zmiany w prawodawstwie i promuje globalną współpracę na rzecz zrównoważonej oraz sprawiedliwej przyszłości.

Prezentacji raportu towarzyszyła dyskusja, podczas której omówiono najważniejsze aktualne wyzwania w obszarze praw człowieka z perspektywy biznesu. W dyskusji wzięli udział: Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Mec. Sylwia Gregorczyk-Abram, prawniczka, działaczka społeczna, ekspertka ds. Zrównoważonego Rozwoju UN Global Compact Network Poland.

– Zmiany klimatyczne to jedno z poważnych wyzwań, z którymi musimy się dziś mierzyć. Choć formalnie Ministerstwo Sprawiedliwości nie zajmuje się polityką klimatyczną, kwestie te ściśle wiążą się z prawami człowieka – podkreśliła wiceministra Rudzińska-Bluszcz. – Od około dekady obserwujemy coraz wyraźniejsze powiązanie prawa do czystego środowiska z innymi prawami i wolnościami. Jak dodała, kolejnym ważnym obszarem jest równość płci.
– W Ministerstwie Sprawiedliwości finalizujemy wdrożenie dyrektywy „Women on Boards”, która przewiduje zwiększenie udziału kobiet w organach spółek. Choć to na razie krok o wymiarze symbolicznym, wysyła on czytelny sygnał o kierunku zmian. Jednak fundamentalnym warunkiem ochrony praw człowieka, stabilności gospodarczej i skutecznego egzekwowania prawa pozostaje praworządność. Bez sprawnie działającego, niezależnego wymiaru sprawiedliwości przedsiębiorcy nie mogą liczyć na stabilne warunki prowadzenia biznesu, a obywatele na skuteczną ochronę swoich praw.

W debacie uczestniczyły także Beata Faracik, Prezeska Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, Edyta Urbaniak-Konik, Pełnomocnik Zarządu ds. Zrównoważonego Rozwoju w PreZero Polska oraz Donata Izdebska, Inclusive Culture Manager w BNP Paribas Bank Polska S.A.

Działalność UN Global Compact Network Poland

UNGC Poland jest krajową siecią międzynarodowej inicjatywy ONZ, której celem jest wspieranie zrównoważonego rozwoju w biznesie. Organizacja działa na rzecz wdrażania dziesięciu zasad Global Compact obejmujących prawa człowieka, prawa pracy, ochronę środowiska oraz przeciwdziałanie korupcji.

UNCG Poland dostarcza firmom platformę do wymiany doświadczeń, współpracy oraz budowy strategii wspierających zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczną. Zrzeszone w niej firmy zobowiązane są do Respektowania dziesięciu zasad Global Compact, w tym ochrony praw człowieka i środowiska, eliminacji pracy dzieci i pracy przymusowej, zapewnienia równych szans zawodowych i uczestnictwa w globalnych inicjatywach ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju.
 

Pełna treść raportu poniżej: