Polska w Szwecji

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Szwecja to największa gospodarka w regionie nordyckim, która należy do grupy najbogatszych krajów UE. Jej dochód narodowy na mieszkańca liczony wg parytetu siły nabywczej w 2023 r. stanowił 122 % średniego dochodu per capita w całej UE (27). Szwedzki system gospodarczy łączy elementy gospodarki rynkowej z rozbudowanym systemem opieki społecznej. Kluczowe cechy tego systemu to gospodarka rynkowa, w której przedsiębiorstwa działają w konkurencyjnym środowisku, interwencjonizm państwowy, gdzie rząd aktywnie ingeruje w gospodarkę poprzez regulacje i inwestycje, oraz rozwinięty system opieki społecznej, który obejmuje szeroki zakres usług, takich jak opieka zdrowotna i edukacja. Aby sfinansować ten system, Szwedzi płacą jedne z najwyższych stawek podatkowych w Europie. Ważną rolę odgrywa również integracja międzynarodowa, ponieważ szwedzka gospodarka jest mocno zintegrowana z rynkami globalnymi, co pozwala na pozyskiwanie surowców i sprzedaż produktów na całym świecie.

W zakresie zrównoważonego rozwoju i energetyki Szwecja dąży do całkowitej rezygnacji z paliw kopalnych i zerowej emisji gazów cieplarnianych netto do 2045 roku. Paliwa kopalne mają zostać wycofane nie tylko z systemu energetycznego, ale także w sektorze transportowym i przemysłowym. W kontekście prognozowanego dużego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną planowany jest rozwój energetyki jądrowej, która cieszy się w Szwecji szerokim poparciem społecznym. Zapowiadana jest budowa do 2045 r. dziesięciu nowych reaktorów, w tym małych reaktorów modułowych.

Dla konkurencyjności szwedzkiej gospodarki kluczowy jest rozwój innowacji i badań, który jest wspierany przez dobrą współpracę między sektorem publicznym a prywatnym. Szwedzki system edukacji kładzie duży nacisk na rozwój umiejętności, co wspiera innowacyjność i zatrudnienie w sektorach wymagających wysokich kwalifikacji.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Szwedzka gospodarka opiera się na handlu, a jej kluczowymi sektorami są usługi, które generują ponad 65,2% PKB, oraz przemysł (22,7%), który obejmuje m.in. przemysł drzewny, maszynowy, motoryzacyjny, metalurgiczny, informatyczny i telekomunikacyjny oraz farmaceutyczny. Szwecja jest liderem w zakresie technologii ochrony środowiska. Sektor rolny odpowiada za 1,60 % PKB.  

Polityka kursowa

Zgodnie z traktatem akcesyjnym z 1994 r. (obowiązującym od 1 stycznia 1995 r.) Szwecja ma obowiązek przystąpić do strefy euro po spełnieniu kryteriów konwergencji. Niezależnie od tego 14 września 2003 r. odbyło się szwedzkie referendum konsultacyjne w sprawie przyjęcia euro, w którym 56% wyborców opowiedziało się przeciw przyjęciu waluty, przy frekwencji wynoszącej 82,6%.

Surowce i technologie krytyczne

Około 53% terytorium Szwecji zajmują lasy. Kraj posiada znaczące zasoby rud żelaza wysokiej jakości oraz innych metali (rudy miedzi, cynku, ołowiu, niklu, chromu, kobaltu, a także złoto i srebro) i uranu.

Stan infrastruktury

Szwedzki system lotnisk składa się z 72 lotnisk pokrywających większą część powierzchni kraju. Wśród nich jest 48 lotnisk samolotowych oraz 24 dla helikopterów. 3 spośród lotnisk samolotowych to lotniska, których używać można jedynie w czasie pogody stwarzającej dobrą widoczność. Istnieje także wiele mniejszych lotnisk prywatnych. Właścicielem 10 lotnisk jest państwowa Swedavia. Są to lotniska: Arlanda, Bromma, Kiruna, Landvetter, Luleå, Malmö, Ronneby, Umeå, Visby, Östersund.

Grupy portów wg rodzajów przeładowywanych towarów: porty drobnicowe (Gotlands hamnar, Helsingborg, Kapellskär, Karlskrona, Nynäshamn, Stockholm, Strömstad, Ystad), porty towarów masowych suchych (Trelleborg, Bergkvara, Delta terminal, Falkenberg, Halmstad, Hargshamn, Husum, Härnösand, Kalmar, Landskrona, Luleå, Lysekil, Mälarhamnar (tą nazwą określane są w statystykach szwedzkich porty Västerås i Köping), Mönsterås, Norrköping, Norrtälje, Oskarshamn, Oxelösund, Piteå, Skellefteå, Skärnäs terminal, Sundsvall, Söderhamn, Sölvesborg, Uddevalla, Umeå, Vänerhamn (tą nazwą określane są porty: Karlstad, Kristinehamn, Otterbäcken, Lidköping och Vänersborg, Gruvön, Skoghall, Hällekis i Trollhättan), Västervik, Wallhamn, Åhus, Örnsköldsvik), porty towarów masowych płynnych (Brofjorden, Nynäshamns oljehamn, Stenungsund), porty mieszane (Gävle, Göteborg, Karlshamn, Malmö, Södertälje, Varberg) - źródło: statystyki Sveriges Hamnar/SCB.

Dla Polski najważniejszymi portami są: Karlskrona, Nynäshamn i Ystad.

Kalendarz dni wolnych od pracy

​​​​​​

Najważniejsi partnerzy handlowi

Najważniejsi partnerzy eksportowi Szwecji wg stanu z 2023 r. to: Niemcy (udział 10,4%), Norwegia (9,5%), USA (9,1), Dania (6,9%), Finlandia (6,8%), Wielka Brytania (5,5%), Niderlandy (5,4%), Francja (4,5%), Belgia (4,4%), Polska (3,8%), Chiny ( 3,7%), Włochy (2,9%).

Główni partnerzy importowi wg stanu z 2023 r. to: Niemcy (udział 16,4%), Norwegia (11,3%), Niderlandy (11%), Dania (6,1%), Belgia (5,2%), Chiny (4,9%), Finlandia (4,7%), Polska (4,3%), Wielka Brytania (3,8), Francja (3,7%), USA (3,6%), Włochy (3,1%).

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Szwecja importuje głównie ropę naftową i produkty naftowe, samochody i części do samochodów, żywność, sprzęt elektryczny i telekomunikacyjny oraz żelazo i stal. Najczęściej eksportowanym towarem są środki transportu, takie jak ciężarówki, samochody i części samochodowe. Dodatkowo Szwecja wysyła za granicę rafinowaną ropę, maszyny, leki, drewno, papier oraz żelazo i stal. Dodatkowo kraj w znacznym stopniu eksportuje usługi technologiczne związane z oprogramowaniem lub telekomunikacją.

Główni inwestorzy

Według danych SCB, w 2023 r. napływ BIZ do Szwecji wyniósł 356,34 miliarda dolarów, w porównaniu do 501,54 miliarda dolarów w 2022 r. Główne państwa inwestujące w Szwecji to Wielka Brytania, Luksemburg, Holandia, Niemcy, USA i Norwegia. Od 2021 r. wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Szwecji wyniosła 3,722 miliarda SEK, z silną obecnością sąsiadujących krajów nordyckich oraz innych państw europejskich. Firmy europejskie posiadają 85% aktywów zagranicznych w Szwecji. Największe aktywa zagraniczne koncentrują się w takich sektorach jak usługi prawnicze, profesjonalne, naukowo-techniczne, produkcja, finanse i ubezpieczenia, handel hurtowy i detaliczny oraz informacja i komunikacja.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Najwięcej szwedzkich aktywów inwestycyjnych ulokowanych jest w USA oraz w kilku europejskich krajach, takich jak: Holandia, Norwegia i Wielka Brytania. Wartość aktywów w USA osiągnęła 3 172,5 miliarda SEK, co oznacza znaczny wzrost w porównaniu do poprzednich lat. Ten wzrost można częściowo wyjaśnić osłabieniem korony szwedzkiej względem dolara amerykańskiego. Główne sektory, w których szwedzkie firmy inwestują za granicą, obejmują produkcję metali, wyrobów metalowych oraz sprzętu elektronicznego, jak również instytucje kredytowe i towarzystwa ubezpieczeniowe.

Szwecja jest krajem aktywnym na arenie międzynarodowej, także gospodarczo. Istotnym elementem działań w tym obszarze są relacje z krajami nordyckimi. Szwecja jest członkiem Rady Nordyckiej i Nordyckiej Rady Ministrów, Nordyckiego Banku Inwestycyjnego i Nordyckiego Funduszu Rozwojowego. Szwecja jest bardzo aktywna w regionie Morza Bałtyckiego, a szczególnie w Komisji Helsińskiej oraz w Radzie Państw Morza Bałtyckiego. Szwecja jest inicjatorem i aktywnym uczestnikiem działań w ramach Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego. Uczestniczy także w forum Współpracy Energetycznej Państw Regionu Morza Bałtyckiego (BASREC). Szwecja, wspólnie z Polską, jest współinicjatorem projektu UE Partnerstwo Wschodnie. Ważna jest aktywność Szwecji w regionie północnym – jest ona członkiem Euro-Arktycznej Rady Morza Barentsa, Rady Arktycznej oraz Wymiaru Północnego.

Szwecja jest członkiem szeregu globalnych organizacji gospodarczych, z których do najważniejszych należą WTO i OECD. Jest aktywnym uczestnikiem relacji gospodarczych Unii Europejskiej na arenie globalnej, określanych m.in. porozumieniami UE o wolnym handlu (FTA) z wieloma regionami świata. Szwecja należy także do kilkudziesięciu międzynarodowych organizacji finansowych, branżowych oraz okołobiznesowych.

Na forach organizacji międzynarodowych Szwecja reprezentowana jest niejednokrotnie w ramach Unii Europejskiej, której członkiem jest od 1995 r., ale stara się także być aktywna we własnym imieniu, np. w działaniach WTO (np. negocjacje w ramach rundy Doha).

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Według danych GUS, pod koniec 2022 r. w Polsce zarejestrowano 720 spółek z udziałem kapitału szwedzkiego. W tej liczbie 360 spółek zatrudniało więcej niż 9 osób. Łączne zatrudnienie w tych spółkach wynosiło ok. 59 tys. pracowników (stan na koniec 2020 r.). Udziały kapitałowe inwestorów szwedzkich na koniec 2021 r. wynosiły 5 472,6 mln PLN, co stanowiło 2,3% podstawowego kapitału zagranicznego ogółem. Udział kapitału zagranicznego 107 spółek o kapitale powyżej 1 mln USD wynosił w 2022 r. 5 236 mln PLN.

Łączna wartość szwedzkich bezpośrednich inwestycji w Polsce na koniec 2022 roku według NBP wynosiła 5 274,1 mln EUR. Szwecja w 2022 r. była 14. inwestorem w Polsce z udziałem w inwestycjach bezpośrednich ogółem ok. 2,1 %. Dochody spółek szwedzkich szacowano na 964,6 mln EUR, z czego reinwestowane zyski stanowiły 755,4 mln EUR.

Znaczący szwedzcy inwestorzy bezpośredni w Polsce to m.in.: IKEA, Electrolux, Telia AB, Nordea Bank AB, Skanska Kraft AB, Arctic Paper AB, Svenska Handelsbanken (bankowość korporacyjna), Volvo AB, NCC AB, Skandinavska Enskilda Banken AB (SEB), SKF, Sandvik AB, Scania AB.

Relacje z UE

Kraje UE są najważniejszymi partnerami handlowymi Szwecji zarówno w eksporcie, jak i w imporcie. Szwecja utrzymuje szczególnie ożywione kontakty handlowe z Niemcami, Holandią, Danią i Finlandią, a także z pozostającą poza UE, ale uczestniczącą w rynku wewnętrznym UE (w ramach EOG) Norwegią.

Tradycyjnie Szwecja prezentuje w UE stanowisko liberalne, opowiada się za wzmocnieniem innowacyjności europejskiej gospodarki i za podnoszeniem konkurencyjności przedsiębiorstw. Aktywnie działa na rzecz szybkiej i skutecznej implementacji narzędzi wzmacniających konkurencyjność i pobudzających wzrost gospodarczy w UE. Szczególnie podkreśla rolę usług, w tym usług cyfrowych i handlu elektronicznego, dla rozwoju gospodarki UE i jej konkurencyjności na arenie globalnej. Szwecja jest zwolennikiem zawarcia umowy o wolnym handlu między UE a Mercosur. Jest rzeczniczką wolnego handlu i ułatwień w handlu UE z państwami trzecimi.

Mimo prawnego zobowiązania do przyjęcia euro, Szwecja nie bierze pod uwagę członkostwa w unii walutowej w przewidywalnej przyszłości. Tym niemniej uczestniczy ona aktywnie w dyskusji nt. pogłębienia Unii Gospodarczo-Walutowej i dąży do zachowania wpływu na kształt polityki finansowej UE. Fundamentem szwedzkiego stanowiska jest założenie, że w interesie Szwecji pozostaje silna UGW, charakteryzująca się stabilnym i zrównoważonym rozwojem gospodarczym. Priorytetem pozostaje zapewnienie spójności UE i ochrona jednolitego rynku, stąd Szwecja przestrzega przed podziałem na Europę dwóch prędkości i akcentuje potrzebę ochrony integralności UE.

Szwedzka polityka klimatyczno-energetyczna opiera się na tych samych trzech filarach, co współpraca energetyczna w ramach UE: równowadze ekologicznej, konkurencyjności i bezpieczeństwie dostaw energii. Celem nadrzędnym szw. polityki klimatyczno-energetycznej jest uniezależnienie od paliw kopalnych oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) na rodzimym rynku energetycznym.

Baza traktatowa

Polsko-szwedzkie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 r. Traktatu dotyczącego przystąpieniu Polski i 9 innych krajów do Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90, poz. 864). Ponadto obowiązują umowy dwustronne w zakresie nie objętym uregulowaniami UE, wśród których najważniejsze, to:

• Konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów z 19.11.2004 r., weszła w życie 17.02.2006 r. (Dz.U. 2006 nr 26 poz. 193);
• Deklaracja o współpracy politycznej między Polską a Szwecją w dziedzinach o strategicznym znaczeniu, podpisana w dn. 4 maja 2011 r. przez Ministrów Spraw Zagranicznych Polski i Szwecji;
• Deklaracja o współpracy w dziedzinie innowacyjności, podpisana w dn. 11 czerwca 2015 r. przez Ministrów ds. Gospodarki Polski i Szwecji;
• Porozumienie o strategicznym partnerstwie, podpisana w dn. 28 listopada 2024 r. przez Premierów Polski i Szwecji w Harpsund.

Inne ważne umowy, które mogą mieć znaczenie dla współpracy gospodarczej Polski i Szwecji to: Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Szwecji w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji (1989); Umowa między Rządem RP a Rządem Królestwa Szwecji o współpracy w zwalczaniu poważnej przestępczości (2005); Umowa między Rządem RP a Rządem Królestwa Szwecji o wzajemnej ochronie informacji niejawnych (2007). Należy zauważyć, że zarówno Szwecja, jak i Polska, jako państwa członkowskie Unii Europejskiej, współtworzą rynek wewnętrzny UE i podlegają unijnym regulacjom w tym zakresie.