Polska na Ukrainie

Z uwagi na członkostwo Polski w Unii Europejskiej znaczna część relacji gospodarczych pomiędzy Polską i Ukrainą (w szczególności dotyczących kwestii handlowych), regulowana jest przez umowy zawarte pomiędzy Unią Europejską i Ukrainą. Podstawowym aktem prawnym regulującym stosunki dwustronne UE-Ukraina jest Porozumienie o Partnerstwie i Współpracy (PCA), które zostało podpisane 14 czerwca 1994 r. i weszło w życie 1 marca 1998 r. W dniu 29 kwietnia 2004 r. Ukraina podpisała dodatkowy protokół rozszerzający zapisy PCA na nowe kraje przystępujące do UE, w tym Polskę. 27 czerwca 2014 roku został podpisany Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, którego integralną częścią jest Umowa o pogłębionej i wszechstronnej strefie wolnego handlu (DCFTA). Podstawę prawną dwustronnych stosunków gospodarczych stanowią m.in.: Umowa między Rządem RP a Rządem Ukrainy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji podpisana w 1993 r.,Konwencja między Rządem RP a Rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku podpisana w 1993 r., Umowa między Rządem RP a  Gabinetem Ministrów Ukrainy  o współpracy gospodarczej podpisana w 2005 r., Zgodnie z Zarządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów Wydział Promocji Handlu i Inwestycji (WPHI) w Kijowie został zlikwidowany z dniem 31 stycznia 2018 r. Sądem właściwym do rozpatrywania spraw gospodarczych na Ukrainie jest sąd gospodarczy. Jeśli strony umowy handlowej zawrą w umowie klauzulę arbitrażową – uznają za właściwy do rozstrzygania ewentualnych sporów sąd arbitrażowy. Najbardziej znanym miejscowym sądem arbitrażowym jest Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy przy Izbie Handlowo-Przemysłowej Ukrainy w Kijowie. Oprócz ustawodawstwa ukraińskiego na terytorium Ukrainy obowiązują przepisy międzynarodowe, np. ratyfikowana przez Ukrainę Konwencja Waszyngtońska, dotycząca rozstrzygania sporów inwestycyjnych pomiędzy państwem a inwestorami zagranicznymi czy Konwencja Nowojorska, zgodnie z którą Ukraina uznaje wyroki zagranicznych sądów arbitrażowych.   Zgodnie z Zarządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów Wydział Promocji Handlu i Inwestycji (WPHI) w Kijowie został zlikwidowany z dniem 31 stycznia 2018 r. , Polska Agencja Inwestycji i Handlu S.A. i Zagraniczne Biuro Handlowe w Kijowie przejęły zadania, które były dotychczas realizowane przez WPHI - w tym m.in.:  udzielanie informacji o rynku (analizy, raporty, poradniki), współtworzenie sieci kontaktów z lokalnymi firmami i instytucjami otoczenia biznesowego, organizację szkoleń dla polskich i zagranicznych firm, weryfikację partnerów biznesowych, organizację misji gospodarczych, pomoc we wprowadzeniu produktów na rynek, tworzenie kampanii promocyjnych i medialnych. Zagraniczne Biuro Handlowe - w przeciwieństwie do dawnego WPHI – nie wchodzi w skład struktury placówki dyplomatycznej. Ambasada RP w Kijowie kontynuuje dotychczasowe działania na rzecz wspierania polskich interesów polityczno-gospodarczych na Ukrainie m.in. poprzez: • ochronę praw i interesów polskich podmiotów gospodarczych i podejmowanie interwencji wobec władz ukraińskich w przypadku ich naruszania, • promowanie Polski jako wiarygodnego partnera w kontaktach handlowych i inwestycyjnych oraz polskich osiągnięć gospodarczych, • rozbudowę polsko –ukraińskiej bazy traktatowej i tworzenie przyjaznego otoczenia prawnego. W tych sprawach uprzejmie prosimy o kontakt na adres: kijow.amb.sekretariat@msz.gov.pl.

Podstawowymi aktami regulującymi polsko-ukraińską współpracę kulturalną są: Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy, sporządzony w Warszawie dnia 18 maja 1992 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie kultury, nauki i oświaty, sporządzona w Kijowie dnia 20 maja 1997 r.   Współpraca w dziedzinie kultury realizowana jest przez czynniki oficjalne takie jak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Kultury i Turystyki Ukrainy, przedstawicielstwa dyplomatyczne oraz wyspecjalizowane w tej sferze instytucje: Instytut Adama Mickiewicza, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa za Granicą „Polonika”, Narodowe Centrum Kultury, Instytut Książki oraz wiele innych. Jednocześnie bardzo intensywnie na podstawie porozumień bezpośrednich rozwija się polsko-ukraińska współpraca kulturalna na poziomie województw i obwodów, miast partnerskich, placówek kulturalnych, instytucji artystycznych, muzeów oraz związków i stowarzyszeń.  Szczególną rolę w kształtowaniu polsko – ukraińskiej współpracy kulturalnej odgrywa Instytut Polski w Kijowie, który powstał w 1998 roku. Przez ponad 20 lat swojego istnienia zorganizował kilka tysięcy projektów, których głównym celem jest prezentowanie i popularyzacja polskiej kultury na Ukrainie.  Na ten dorobek składają się m.in. koncerty muzyki klasycznej, elektronicznej, folkowej oraz jazzowe, projekty teatralne, filmowe, wydawnicze, historyczne oraz wystawy. Obecnie Instytut Polski realizuje ponad 100 projektów rocznie, w ramach których odbywa się kilkaset wydarzeń z różnych dziedzin kultury i sztuki.  Współpraca miedzy Polską a Ukrainą w sferze kultury rozwija się, potwierdzając naturalne relacje pomiędzy naszymi krajami. Przykładem może być program OPEN POLAND, zainaugurowany na przełomie 2017 i 2018 roku przez Instytut Adama Mickiewicza jako rozwinięcie projektu Partnerstwo Wschodnie w dziedzinie kultury. Celem działania Programu jest tworzenie platformy wymiany kulturalnej za pomocą wieloletnich projektów w obrębie dziedzin: teatr, film, sztuki wizualne, nowe  media, zarządzanie kulturą, muzyka aktualna. Jednym z priorytetowych obszarów Programu jest Ukraina. W ramach programu już zrealizowano szereg projektów, m.in. „Kino dla Przemiany Społecznej”, pokazy polskich filmów w ramach Kijowskiego Festiwalu MOŁODIST, wystawę SPUTNIK PHOTOS Lost Territories Phantom w kijowskiej galerii Mystetskyi Arsenal, czy Sharing contact, sharing knowledge - program wymiany skierowany do pracowników merytorycznych instytucji kulturalnych z Polski i Ukrainy realizowany wspólnie z Instytutem im. Tarasa Szewczenki.  Od wielu lat z ogromnym sukcesem realizowany jest projekt I, CULTURE Orchestra. To międzynarodowy zespół młodych muzyków z krajów Partnerstwa Wschodniego, których rosnący poziom wykonawstwa doceniają melomanii, dziennikarze, eksperci i wybitni soliści. Projektowi od początku przyświeca idea solidarności oraz budowania mostów ponad podziałami kulturowymi i politycznymi. Od początku swojego istnienia I, CULTURE Orchestra zagrała ponad 41 koncertów w ponad 25 miastach, a w projekcie uczestniczyło ponad 600 młodych muzyków. We wszystkich edycjach, młodzi muzycy z Ukrainy byli najliczniejszą grupą z krajów Partnerstwa Wschodniego. W marcu tego roku, w Ukraińskiej Akademii Muzycznej w Kijowie, odbyły się przesłuchania do ósmej już edycji projektu.   Jedną z najistotniejszych dziedzin polsko-ukraińskiej współpracy kulturalnej od lat pozostają  działania na rzecz ratowania obiektów wspólnego dziedzictwa kulturowego. Polskie instytucje kultury, muzea, uczelnie artystyczne, związki wyznaniowe i organizacje pozarządowe angażują się nie tylko w projekty badawcze i dokumentacyjne, ale także w prace remontowe i konserwatorskie zabytków związanych z naszą wspólną spuścizną kulturową i historyczną. Odpowiedzią na ogromne potrzeby stał się program dotacyjny Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”. Wśród najważniejszych obiektów restaurowanych w ramach programu znajdują się m.in. Cmentarz Łyczakowski, katedra łacińska, katedra ormiańska, d. kościół jezuicki, kościół św. Antoniego we Lwowie; kolegiata św. Wawrzyńca w Żółkwi; kolegiata św. Trójcy w Ołyce; katedra śś. Piotra i Pawła w Łucku; kościół podominikański św. Mikołaja w Kamieńcu Podolskim; kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Łopatynie; kościół pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Kutach; zespół klasztorny OO. Karmelitów Bosych w Berdyczowie.  Niezwykle istotną rolę w badaniu, ochronie oraz popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą odgrywa również powstały w grudniu 2017 roku Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika.   Wspólne projekty w zakresie promocji kultury lokalnej i ochrony dziedzictwa historycznego są również realizowane w ramach Programu Transgranicznego Polska-Białoruś-Ukraina.

Linki:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Instytut Polski w Kijowie
Instytut Adama Mickiewicza
Narodowe Centrum Kultury (program Stypendialny Gaude Polonia)
Instytut Książki
Instytut Muzyki i Tańca
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Polski Instytut Sztuki Filmowej
Narodowy Agencja Wymiany Akademickiej
Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki

Referat ds. naukowo oświatowych Ambasady RP w Kijowie corocznie wspiera nabór do programów stypendialnych dla ukraińskich uczniów, studentów, doktorantów  i młodych naukowców. Programy, które proponujemy to min.:  Program Stypendialny im. Stefana Banacha,  Stypendia na Uniwersytecie Warszawskim - Studium Europy Wschodniej,  Program Stypendialny Rządu RP dla Młodych Naukowców, Program Stypendialny im. Lane’a Kirklanda, Konkurs im. Jerzego Giedroycia. Dodatkowo, Ambasada wspiera te ukraińskie placówki naukowo-oświatowe, które starają się o wsparcie w postaci kierowanego lektora języka polskiego lub o pozyskanie odpowiedniej instytucji partnerskiej z Polski.  Celem referatu jest również wsparcie przedstawicieli świata nauki i oświaty, którzy w swej działalności przekazują wiedzę o Polsce kolejnym pokoleniom uczniów i studentów – Ambasada nawiązuje współpracę zarówno z nauczycielami i wykładowcami uniwersyteckimi jak i lektorami języka polskiego w szkołach podstawowych, średnich i wyższych.  Na podstawie porozumienia o współpracy między Ministerstwem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Oświaty i Nauki Ukrainy (porozumienie z 2 lipca 2001 roku ) – Ambasada wspiera wymianę studentów: polskich – przyjeżdżających na Ukrainę, ukraińskich- wyjeżdżających do Polski oraz pracowników naukowo-dydaktycznych kierowanych na staże i kursy naukowe odpowiednio w Polsce i na Ukrainie.                                                          

Ambasada RP w Kijowie

Instytut Polski w Kijowie

Polska Akademia Nauk – Stacja Naukowa w Kijowie

Zagraniczny Ośrodek Polskiej Organizacji Turystycznej w Kijowie

Fundacja Solidarności Międzynarodowej

Zagraniczne Biuro Handlowe (PAIH)

Polska, która w trakcie transformacji ustrojowej i gospodarczej korzystała ze wsparcia innych państw oraz instytucji i organizacji międzynarodowych, obecnie jest członkiem Unii Europejskiej oraz Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD i sama stała się dawcą pomocy rozwojowej. Głównym instrumentem służącym prowadzeniu współpracy w tym obszarze jest program „Polska Pomoc”, koordynowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Priorytety polskiej pomocy rozwojowej na Ukrainie w latach 2016-2020 to: przedsiębiorczość i sektor prywatny, kapitał ludzki i dobrze rządzenie. W ramach pomocy humanitarnej realizowane są projekty  pomocy dla osób, które ucierpiały w wyniku konfliktu na wschodzie kraju. Realizowanych jest również szereg programów stypendialnych dla ukraińskich studentów.

W latach 2014 – 2018, w ramach małych grantów, polska pomoc rozwojowa zrealizowała szereg różnego rodzaju projektów w Ukrainie podnoszących jakość życia i bezpieczeństwo wielu społeczności lokalnych (m.in. poprzez wyposażenie zespołów ochotniczych straży pożarnych w profesjonalny sprzęt – w tym wóz strażacki; budowę piekarni w Odessie, wyposażenie w sprzęt komputerowy biblioteki medycznej w Kijowie; pomoc osobom przesiedlonym wewnętrznie, w tym dzieciom oraz wiele innych).

Polska znajduje się w śród 10 największych bilateralnych donorów dla Ukrainy ( dane na podstawie OECD DAC Creditor Reporting System Database on Offficial Development Assitance and Other Official flows). W latach 2014-2018 wielkość polskiej pomocy na Ukrainie wyniosła 173 mln EUR (744 mln PLN).

Najważniejsze projekty realizowane w 2019 roku przez placówkę:

• Poprawa bezpieczeństwa publicznego poprzez stworzenie ochotniczych straży pożarnych w nowych zjednoczonych gminach. Środki z polskiej pomocy 130 000 Euro.

Celem projektu jest zapewnienie owocnej implementacji reformy bezpieczeństwa pożarowego w gminach uczestniczących w działaniach programu U-LEAD służących odbudowie/tworzeniu ochotniczych drużyn straży pożarnej na Ukrainie. Dzięki projektowi wrośnie poziom bezpieczeństwa ludności lokalnej.

• Wsparcie psychologiczne dla dzieci – ofiar wojny na Donbasie. Środki z polskiej pomocy 30 000 Euro.

Celem projektu jest m.in. poprawa zdrowia psychicznego dzieci, które ucierpiały na skutek konfliktu na Ukrainie, a także zwiększanie świadomości w Polsce i na Ukrainie na temat traum psychologicznych odnoszonych w wyniku działań wojennych.

• Trwały rozwój obszarów górskich w Ukrainie. Środki z polskiej pomocy 29 830 Euro.

Cel projektu to stworzenie warunków dla konkurencyjności, rozwoju dobrze skomunikowanego, bezpiecznego oraz ekologicznie czystego regionu z wysokim poziomem życia i dobrosąsiedzkimi relacjami między ludźmi (jego zasięg to obwody lwowski, iwano – frankiwski, zakarpacki oraz czerniowiecki).