Polska na Ukrainie

W wydarzeniu uczestniczyli Konsul Generalny RP we Lwowie Pani Eliza Dzwonkiewicz, Rektor Politechniki Lwowskiej Pan Jurij Bobało, Rektor Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki Pan Wołodymyr Melnyk, Rektor Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego im. Danyła Halickiego Pan Orest Czemerys, zastępca przewodniczącego Lwowskiej Państwowej Administracji Wojskowej Pan Oleksandr Kulepin, a także przedstawiciele polskich organizacji na Ukrainie.

Uczestnicy obchodów złożyli kwiaty i zapalili znicze pod pomnikiem ofiar mordu w miejscu kaźni na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie, a także odmówili wspólnie modlitwę.

Uroczystości poprzedziła msza święta w intencji pomordowanych odprawiana w kościele pw. Św. Marii Magdaleny.

***

30 czerwca 1941 r., osiem dni po ataku III Rzeszy na ZSRS, niemieckie oddziały zajęły okupowany przez Sowietów Lwów. Niemcy natychmiast przystąpili do systematycznej eliminacji polskiego „elementu przywódczego”, do którego zaliczano przede wszystkim intelektualistów. Na początku lipca 1941 r. do Lwowa przybyło specjalne komando, którego zadaniem było aresztowanie polskich profesorów (jak podczas akcji w Krakowie w listopadzie 1939 r.) oraz ich bezzwłoczna likwidacja. Jeszcze przed rozpoczęciem operacji aresztowano rektora Politechniki Lwowskiej Kazimierza Bartela – byłego premiera rządu RP (zamordowany 26 lipca).

Nocą z 3 na 4 lipca przystąpiono do szeroko zakrojonej akcji zatrzymywania profesorów i pracowników naukowych kilku lwowskich uczelni. Aresztowanych przewieziono do bursy Abrahamowiczów (tam mieściła się tymczasowa siedziba Gestapo) i poddano brutalnym przesłuchaniom. Rano 4 lipca zmaltretowanych profesorów przetransportowano na Wzgórza Wuleckie. Tam, nad przygotowanymi wcześniej dołami śmierci, Niemcy dokonali masowej egzekucji 38 osób. Tego samego lub następnego dnia w bursie zabito kolejne 4 osoby.

Wśród ofiar tej zbrodni był m.in. Tadeusz Boy-Żeleński, prof. Roman Longchamps de Bérier (prawnika) i jego trzej synowie, prof. Stanisław Pilat (chemik), prof. Jan Grek (lekarz) jego żona i szwagier, prof. Antoni Cieszyński (stomatolog), prof. Włodzimierz Stożek (matematyk), prof. Kazimierz Bartel (matematyk), prof. Henryk Korowicz (rektor Politechniki Lwowskiej, ekonomista). W celu ukrycia zbrodni ciała ofiar zostały ekshumowane i spalone w październiku 1943 r.

W 1991 r. na Wzgórzach Wuleckich ustawiono pamiątkowy krzyż, a w 2011 r. postawiono pomnik będący dziś miejscem pamięci o zbrodni.

***

Organizatorami dzisiejszych obchodów byli Politechnika Lwowska, Konsulat Generalny RP we Lwowie oraz Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie.

Konsulat Generalny RP we Lwowie bardzo ceni sobie partnerskie relacje i doskonałą współpracę z Politechniką Lwowską na czele z rektorem Jurijem Bobało. Serdecznie dziękujemy władzom tej uczelni za wysiłek organizacyjny, solidarność i godne uczczenie ofiar zbrodni na Wzgórzach Wuleckich.

Szczególne podziękowania kierujemy do Polskiego Towarzystwa Opieki na Grobami Wojskowymi we Lwowie, które troszczy się o zachowanie pomnika ofiar, przy którym co roku odbywają się uroczystości upamiętniające zamordowanych profesorów. Wyrazy wdzięczności składamy członkom Towarzystwa za 30-letnią działalność na rzecz zachowania polskich miejsc pamięci ziemi lwowskiej.