Polska w USA

1.1. Struktura administracji gospodarczej

Ministerstwo Spraw Gospodarczych Bahamów odpowiada za nadawanie kierunku strategicznego dla polityki gospodarczej. Jego priorytetem jest ochrona, promocja i rozwój sektora usług finansowych na Bahamach, rozwój handlu międzynarodowego, poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej, inicjowanie transformacji cyfrowej i promowanie inwestycji krajowych.

Problematyką gospodarczą zajmują się również inne jednostki administracji, w tym:  Ministerstwo Rolnictwa i Zasobów Morskich, Ministerstwo Turystyki i Lotnictwa, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Energii i Transportu, Ministerstwo Transportu i Samorządu Lokalnego oraz w pewnym zakresie swoich kompetencji Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Bezpieczeństwa Narodowego.

Na czele ministerstw  gospodarczych w administracji premiera Philipa Edwarda Davis’a stoją:

Michael B. Halkitis – Ministerstwo Spraw Gospodarczych

Jomo Chaka Campbell – Ministerstwo Rolnictwa i Zasobów Morskich

Isaac Cooper – Ministerstwo Turystyki, Inwestycji i Lotnictwa

Philip Edward Davis – Ministerstwo Finansów

Jobeth Lillian Coleby-Davis - Ministerstwo Energii i Transportu

Pia Takita Glover-Rolle - Ministerstwo Pracy

Frederick Mitchell – Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Wayne Munroe – Ministerstwo Bezpieczeństwa Narodowego

1.2. Sądownictwo gospodarcze

System prawny Wspólnoty Bahamów wywodzi się bezpośrednio z prawa angielskiego.  Sędziowie Sądu Najwyższego, dyrektorzy Urzędów Stanu Cywilnego  oraz  sędziowie  Sądu Pokoju mianowani są przez Gubernatora Generalnego, na podstawie opinii wydanej przez Komisję Sądową i Usług Prawnych (Judicial and Legal Service Commission). Przewodniczący Sądu Najwyższego (The Chief Justice) oraz sędziowie Sądu Apelacyjnego, powoływani są również przez Gubernatora Generalnego na wniosek premiera rządu, który konsultuje się w tej sprawie z liderem partii opozycyjnej. Prawo Bahamów przewiduje powołanie 12 sędziów do składu Sądu Najwyższego oraz 5 sędziów do Sądu Apelacyjnego. 

Organem uprawnionym do rozpoznawania i rozstrzygania sporów handlowych, rejestracji umów, rozpoznawania i rozstrzygania spraw związanych z rejestracją takich umów, wydawania decyzji o przyznaniu odszkodowania za skargi wniesione i udowodnione jest Trybunał Przemysłowy (Industrial Tribunal), który składa się z trzech członków mianowanych przez Gubernatora Generalnego działającego na podstawie opinii Komisji Sądowej i Usług Prawnych. 

1.3. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Bahamy to jeden z najbogatszych krajów karaibskich z gospodarką silnie uzależnioną od turystyki i tzw. offshore banking. Bahamy oferują szereg zachęt dla inwestorów. Należą do nich m.in.: elastyczna polityka imigracyjna, umożliwiająca bezproblemowy i efektywny proces przyznawania pozwoleń na pracę dla kluczowych pracowników oraz brak podatku dochodowego.

Bahamy są krajem o stosunkowo niskich obciążeniach podatkowych. W 2020 r. stosunek przychodów z podatków do PKB wyniósł 17,9% (dla porównania – w Polsce 33,9%). W 2015 r. na Bahamach wprowadzono podatek VAT. Wynosił on początkowo 7,5%, 01.07.2018 r. został podwyższony do 12%, a 01.01.2022 r. obniżony do 10%. Pozwoliło to na wzrost dochodów z podatków o 4,4% w okresie 2014-2017. Jednak wzrostowi przychodów z podatków towarzyszył jeszcze większy wzrost wydatków, częściowo wynikający z braku stosownych „hamulców” w systemie prawno-finansowym, a częściowo z bieżących potrzeb związanych z klęskami żywiołowymi (huragany) oraz z pandemią COVID-19.

W 2022 r. Ministerstwo Finansów uznało, że kluczowym elementem przywrócenia dobrej kondycji fiskalnej Bahamów jest osiągnięcie docelowego poziomu dochodów na poziomie 25% PKB do roku podatkowego 2025/26 przy jednoczesnym ograniczeniu wydatków.

W maju 2024 r. premier Davis podczas przedstawiania budżetu na lata 2024-25 oświadczył, że głównymi priorytetami gospodarczymi będą: poprawa jakości życia Bahamczyków i stworzenie dla nich nowych możliwości rozwoju, walka z niskimi przychodami z transakcji nieruchomościami, zwiększenie zysków z bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz stworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi biznesów.

Bahamy są jednym z pierwszych państw świata, w których bank centralny wprowadził oficjalną walutę cyfrową (należącą do kategorii określanej jako CBDC - Central Bank Digital Currency). Jest to tzw. Sand Dollar, uruchomiony w październiku 2020 r. Funkcjonuje on całkowicie na platformie cyfrowej, a jednocześnie ma status analogiczny do fizycznego dolara bahamskiego. W uznaniu m.in. wprowadzenia tego rozwiązania prezes Banku Centralnego Bahamów John Rolle w grudniu 2021 r. znalazł się na liście The Bloomberg 50: The People Who Changed Global Business – rankingu najbardziej wpływowych osób wywierających wpływ na zmianę rynków lub kształtowanie nowych polityk. W maju 2022 r. rząd przedstawił dokument pt. The Future of Digital Assets in The Bahamas, nakreślający plany w zakresie „utrzymania przez Bahamy swojego miejsca jako dobrze uregulowana jurysdykcja w sferze aktywów cyfrowych”.

Negatywny wpływ na wizerunek Bahamów jako pioniera w implementacji rozwiązań finansowych opartych na technologii blockchain miało bankructwo giełdy kryptowalut FTX Digital Markets Limited, kierowanej przez Sama Bankmana-Frieda (SBF). FTX zarejestrowana została na Bahamach w lipcu 2021 r. i otrzymała zgodę na rozpoczęcie działalności we wrześniu 2021 r., zgodnie z ustawą The Digital Assets and Registered Exchanges (DARE) Act. Obecność firmy FTX wiązała się z korzyściami dla Bahamów, w formie inwestycji w biura i nieruchomości mieszkaniowe, zatrudnianie lokalnych pracowników, jak również w wymiarze prestiżowym – bycie siedzibą trzeciej największej giełdy kryptowalut na świecie. 11.11.2022 r. FTX, związana z nią firma Alameda Research i ponad 100 innych powiązanych firm ogłosiły bankructwo. Wśród nich wyłącznie FTX była zarejestrowana na Bahamach. Śledztwo w sprawie działalności FTX jest prowadzone przez Departament Sprawiedliwości USA oraz amerykańskie komisje Securities and Exchange Commission (SEC) i Commodity Futures Trading Commission (CFTC). Dochodzenie karne prowadzone jest też przez Royal Bahamas Police Force oraz Securities Commission in the Bahamas. 12.12.2022 r. SBF został aresztowany na Bahamach, a następnie 21.12.2022 r. nastąpiła jego ekstradycja do USA. Securities Commission of the Bahamas poinformowały, że władze bahamskie przejęły kontrolę nad 3,5 mld USD aktywów cyfrowych należących do FTX.

PKB

Przed pandemią COVID-19, PKB Bahamów odnotowywał stały wzrost. W 2019 r. na wyniki gospodarki wpłynęły straty wywołane przez huragan Dorian. PKB wzrósł wtedy o 1,2%, podczas gdy rok wcześniej o 1,6%. W związku z zamknięciem gospodarki, w tym zwłaszcza turystyki, spowodowanym pandemią, według MFW w 2020 r. PKB Bahamów spadł o 16,2%. Wraz z ustępowaniem pandemii nastąpił ponowny wzrost liczby turystów odwiedzających Bahamy. Według informacji Ministerstwa Turystyki, Inwestycji i Lotnictwa gospodarka powróciła do poziomu sprzed pandemii, a nawet odnotowała znaczący wzrost. W 2023 r. Bahamy odwiedziło rekordowe 9 654 838 osób, stanowi to wzrost o 33% względem poprzedniego rekordowego roku – 2019. Według Prezesa Banku Centralnego Bahamów wzrost PKB w 2023 r. powinien sięgnąć od 4 do 6%. Według prognozy Banku Światowego z kwietnia 2024 r. wzrost PKB w 2024 r. będzie na poziomie 2,3% (a ponadto 1,8% w 2025 r. i 1,6% w 2026 r.).

Deficyt budżetowy i dług publiczny

Kryzys gospodarczy spowodowany przez pandemię COVID-19 jest szczególnie dotkliwy dla Bahamów ze względu na wysoki udział turystyki w PKB. Wstrzymanie usług turystycznych i wprowadzenie innych ograniczeń wywarło znaczącą presję na sytuację fiskalną kraju. Dług publiczny Bahamów wzrósł z 5,96 mld USD (49,7%PKB) do 11 mld USD (85,27% USD) w 2022 r.

10.01.2022 r. premier Davis poinformował, że zadłużenie Bahamów przekracza 10 mld USD. W efekcie rząd nadał priorytet decyzjom ekonomicznym stymulującym wzrost i pobudzającym działalność gospodarczą. 1.01.2022 r. weszły w życie przepisy redukujące podatek VAT z 12 do 10%. Davis zapowiedział również wzrost płac i emerytur. 5.06.2024 r. premier przedstawiając informację nt. realizacji budżetu roku budżetowego 2024/2025, podał, że przychody fiskalne Bahamów znacząco wzrosły, tak samo jak inwestycje, zarówno państwowe jak i zagraniczne, i podkreślił działania swojego rządu w celu „zmiany status quo”.

Rynek pracy i płace

Stopa bezrobocia na Bahamach w latach 1999-2017 utrzymywała się średnio na poziomie 11,3%, osiągając szczyt 16% w 2011 r. Na koniec 2019 r. wynosiła 10,11%, a na koniec 2020 r. plasowała się w przedziale (wg różnych źródeł) 14,4% - 25,6%. W roku 2022 wyniosła ona 10,09%, co stanowi poprawę względem wcześniejszych lat i jest wynikiem wyjścia z kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19, a w 2023r. Bank Światowy szacował, że wynosi ono 9,3%. 59% pracowników na Bahamach ma wykształcenie średnie, a 29% – wyższe. Stosunkowo wysoki poziom wykształcenia wynika z osiągnięć systemu edukacji na Bahamach, gdzie nauka jest obowiązkowa w wieku 5-16 lat i bezpłatna w szkołach państwowych.

Inflacja

W czerwcu 2022 r. inflacja roczna sięgała 7%, przy czym w niektórych grupach statystycznych określonych przez Krajowy Instytut Statystyczny Bahamów była znacznie wyższa (np. w grupie „rekreacja i kultura” roczny wzrost cen sięgnął 23%, a w grupie „hotele i restauracje” – 17,9%). W 2023 r. inflacja na Bahamach spadła do 3,1%, a prognozy MFW wskazują, że w 2024 r. wyniesie 2%.

1.4. Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Gospodarka Bahamów opiera się na turystyce, bankowości międzynarodowej, inwestycjach i usługach finansowych. Jednocześnie kraj jest ważnym punktem przeładunkowym ze względu na położenie w odległości 50 mil od wybrzeży Florydy. Bahamy są państwem, tzw. taniej bandery – statki rejestruje tu wielu zagranicznych armatorów ze względu na niższe koszty. Pod banderą Bahamów pływa także część polskich statków.

Turystyka przyjazdowa, łącznie ze związanym z nią budownictwem (budowa i rozbudowa hoteli, bazy gastronomicznej, ośrodków sportowych, itp.) oraz towarzyszącą jej produkcją wytwarza ok. 55% PKB Bahamów. W sektorze tym zatrudnione jest ok. 50% miejscowej siły roboczej (w tym 19% pracuje w samym hotelarstwie i usługach gastronomicznych). Większość turystów odwiedzających archipelag pochodzi z USA (ponad 80%). W 2023 r. liczba turystów sięgnęła 9,65 mln, co stanowiło najwyższy wynik w historii kraju oraz wzrost o 33% w stosunku do rekordowego 2019 r. (oraz wzrost o 38% względem 2022 r.). Turyści odwiedzający Bahamy w tym roku najczęściej pochodzili z USA lub byli uczestnikami rejsów po Morzu Karaibskim.

Usługi finansowe stanowią drugą, najważniejszą gałąź gospodarki, wytwarzając około 35% PKB. Bahamy nie posiadają praktycznie żadnych zasobów naturalnych. Niemal nie prowadzi się hodowli i upraw na cele przemysłowe, a 80% produktów spożywczych pochodzi z importu. Mimo rządowych inwestycji w produkcję i rolnictwo sektory te nie przynoszą zbyt dużych wpływów, łącznie wytwarzając około 10% PKB.

Głównymi towarami eksportowymi Bahamów są: paliwo, łodzie, napoje, polimery, skorupiaki, związki cykliczne oraz ropa. Głównym odbiorcom tych towarów są Stany Zjednoczone, których udział w bahamskim eksporcie szacuje się na 72%. Innymi ważnymi partnerami są Kanada oraz państwa UE – Niemcy, Francja, Holandia. W handlu z czołowymi partnerami handlowymi produkty pochodzące z Bahamów korzystają z preferencji taryfowych, w tym w handlu z USA w oparciu o U.S.-Caribbean Basin Trade Partnership, a w handlu z Kanadą – w oparciu o program CARIBCAN. Eksport do UE stanowią w większości bezcłowe kontyngenty na podstawie zawartej w październiku 2008 r. Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) UE-CARIFORUM.

1.5. Polityka kursowa

Oficjalna walutą obowiązującą na Bahamach jest dolar bahamski (BSD). Dzięki specjalnej umowie bahamsko-amerykańskiej wartość BSD jest równa dolarowi amerykańskiemu (1:1).

Dolar bahamski wymienialny jest jedynie na miejscu. W wielu miastach i kurortach można także dokonywać zakupów w walucie amerykańskiej bez konieczności wymiany.

1.6. Surowce i technologie krytyczne

Sól, aragonit, drewno, grunty orne. 

1.7. Stan infrastruktury

Lotniska: 62 lotniska, przy czym 33 są utwardzone i tylko 2 mają ponad 3 tys. metrów utwardzonych pasów startowych, w tym główne lotnisko, Lynden Pindling International Airport w Nassau.

Drogi: Wyspy mają 2693 km (1673 mil) dróg, z czego 1546 km (960 mil) jest utwardzonych.

Porty i terminale przeładunkowe: na Bahamach znajdują się 23 porty morskie, które umożliwiają regularne połączenia do obu Ameryk i Europy. Głębokowodne porty żeglugowe w  Nassau i Freeport to główne międzynarodowe centra przeładunkowe, obsługujące zarówno turystykę, jak i handel

1.8. Kalendarz dni wolnych od pracy

Nowy Rok – 1 stycznia

Majority Rule Day – 10 stycznia

Wielki Piątek,  Poniedziałek Wielkanocny – święto ruchome

Zielone Świątki – święto ruchome

Święto Pracy Randol Fawkes – 5 czerwca

Dzień Niepodległości – 10 lipca

Dzień Emancypacji – 3 sierpnia

Dzień Bohaterów Narodowych  – 12 października

Boże Narodzenie – 25, 26 grudnia

4.1. Najważniejsi partnerzy handlowi.

Bahamy utrzymują bliskie więzi gospodarcze ze Stanami Zjednoczonymi, które są ich największym partnerem handlowym, zarówno pod względem handlu, jak i inwestycji. W 2022 r. głównymi kierunkami eksportu były Stany Zjednoczone (63,6%) i Francja (3,1%). Partnerami po stronie importu były: Stany Zjednoczone (85%), Chiny (1,9%), Hiszpania (0,9%) i Japonia (0,9%) (źródło Comtrade). 

4.2. Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe.

Bahamy importują głównie statki pasażerskie i towarowe (35,8%), ropę naftową rafinowaną (23,7%), statki specjalnego przeznaczenia (11,2%). Główne towary eksportowe stanowią statki pasażerskie i towarowe (49,5%), ropa naftowa rafinowana (8,2%), azotowe związki heterocykliczne (7,11%), skorupiaki (6,4%) oraz polimery styrenu (5,3%).

Saldo handlowe kraju jest strukturalnie ujemne. Według danych WTO i Banku Światowego w 2020 r. import towarów wyniósł 1,9 mld USD, a eksport 354 mln USD, w efekcie deficyt handlowy osiągnął wartość 1,546 mld USD. W odniesieniu do handlu usługami, Bahamy zaimportowały 1,196 mld USD, a wyeksportowały 1,253 mld USD, co daje ujemne saldo w wysokości 57 tys. USD.

4.3. Główni inwestorzy

Bahamy oferują szereg zachęt dla inwestorów. Należą do nich m.in.: elastyczna polityka imigracyjna, umożliwiająca bezproblemowy i efektywny proces przyznawania pozwoleń na pracę dla kluczowych pracowników oraz brak podatku dochodowego. Bahamy utrzymują otwarty klimat inwestycyjny, przy czym próg zagranicznych inwestycji kapitałowych stanowi wartość 500 tys. USD.

Sektor turystyczny przyciąga większość napływu BIZ, które pochodzą głównie ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Chin. Zwłaszcza podmioty z ChRL planują finansowanie nowych projektów infrastrukturalnych w kraju. Dotyczą one sektora usługowego (hotele), a także obiektów rezydencyjnych na głównych wyspach archipelagu. Przykładem inwestycji chińskich jest m.in. powstanie kompleksu turystycznego i kasyna Baha Mar niedaleko Nassau za 3,5 mld USD. Uwagę zwraca fakt, iż na potrzeby budowy kompleksu Chiny dostały pozwolenie na sprowadzenie 7 tys. pracowników budowlanych ze swojego kraju (70% siły roboczej koniecznej do ukończenia projektu). Według niektórych ocen Chiny postrzegają Bahamy jako zaplecze dla ekspansji gospodarczej w regionie Morza Karaibskiego.

Główne inwestycje obejmują współpracę między amerykańskim gigantem MasterCard a Bankiem Centralnym Bahamów w celu uruchomienia Bahamas Sand Dollar, pierwszej cyfrowej waluty tego typu. Amerykańskie firmy wykazują również zainteresowanie wschodzącymi sektorami, takimi jak energia nie będąca pochodną ropy, energia odnawialna, turystyka niszowa i technologia cyfrowa.

5.1. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Po uzyskaniu niepodległości w lipcu 1973 r. Bahamy przystąpiły do Wspólnoty Narodów, a w kolejnych miesiącach stały się członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego i ONZ. W 1982 r. wstąpiły do Organizacji Państw Amerykańskich, a w 1983 r. – do Karaibskiej Wspólnoty i Wspólnego Rynku (CARICOM) (pozostały jednak poza strefą wolnego handlu CARIFTA. Bahamy są również członkiem wielu innych organizacji (m. in. AOSIS, CDB, CELAC, FAO, IADB, IBRD, ICAO, ILO, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, ITSO, ITU, LAES, MIGA, OPANAL, OPCW, Petrocaribe, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNWTO, UPU, WCO, WHO, WIPO i WMO). W grudniu 2021 r. zostały ponownie wybrane do Rady IMO, na kadencję 2022-2023.

Bahamy mają status obserwatora przy WTO. We wrześniu 2018 r. wznowiono proces mający doprowadzić do osiągnięcia pełnego członkostwa w tej organizacji (Bahamy są jedynym państwem regionu Ameryk niebędącym członkiem WTO), a władze bahamskie deklarowały determinację do uzyskania członkostwa przed 12. Konferencją Ministerialną WTO w czerwcu 2020 r. Cel ten jednak nie został osiągnięty i wszystko wskazuje na to, że proces akcesyjny, który formalnie toczy się od lipca 2001 r., nie zakończy się przed 2025 r.

Bahamy utrzymują bardzo bliskie stosunki polityczne, gospodarcze i kulturowe ze Stanami Zjednoczonymi oraz Wielką Brytanią. Stosunki dyplomatyczne z USA zostały nawiązane w 1973 r. Obowiązuje ponad 30 umów i porozumień dwustronnych. Władze bahamskie współpracują z USA w zwalczaniu przemytu narkotyków oraz nielegalnych imigrantów. Między oboma krajami istnieje porozumienie o współpracy granicznej (USA and The Commonwealth of The Bahamas Preclearance Agreement) polegające na wprowadzeniu na lotniskach międzynarodowych w Nassau i Freeport amerykańskiej kontroli paszportowej dla podróżnych udających się do USA. Na Bahamach mieszka na stałe około 30 tys. obywateli amerykańskich. Na wyspach swoje siedziby ma ponad 100 firm związanych ze Stanami Zjednoczonymi. W maju 2022 r. premier Davis stwierdził, że USA powinny „zrobić więcej” w sprawie broni palnej, która jest tam sprzedawana legalnie, ale następnie trafia nielegalnie na Bahamy, gdzie bywa używana do popełniania przestępstw.

Szczególną wagę mają dla Bahamów również – ze względu na sąsiedztwo geograficzne – relacje z wyspiarskimi państwami regionu Karaibów. W ostatnich latach znaczenia nabierają relacje z ChRL, ze względu na chińskie zaangażowanie inwestycyjne na archipelagu.

Priorytety bahamskiej polityki zagranicznej odzwierciedla mapa ambasad tego kraju na świecie. Bahamy mają ambasady tylko w 7 krajach: w Chinach, na Haiti, w Kanadzie, na Kubie, w USA, w Wielkiej Brytanii i w Brukseli (w tym przy UE). Mają również Stałe Przedstawicielstwa przy ONZ w Genewie i Nowym Jorku i przy OPA w Waszyngtonie, a także konsulaty generalne w Atlancie, Miami, Nowym Jorku i Waszyngtonie. Bahamy mają ponadto konsulów honorowych w ok. 30 krajach świata. W czerwcu 2022 r. minister SZ Mitchell ogłosił, że jego resort rozważa otwarcie konsulatów w Toronto, Los Angeles, Dubaju, na Jamajce, na Trinidadzie oraz w Panamie.

W Nassau ambasady mają: Brazylia, Chiny, Haiti, Kuba, San Marino, USA i Zakon Kawalerów Maltańskich. Ambasadorowie 67 innych państw są akredytowani na Bahamach, mając siedziby w innych miastach, w tym zwłaszcza w Waszyngtonie, Nowym Jorku i Kingston na Jamajce, ale również m.in. w Hawanie, Ottawie i mieście Meksyk. W Nassau mają swoje biura również przedstawicielstwa organizacji międzynarodowych (OPA, Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju, WHO i Panamerykańskiej Organizacji Zdrowia oraz Międzyamerykańskiego Instytutu na rzecz Rozwoju Rolnictwa [IICA]). W Nassau jest ponadto ok. 50 konsulów honorowych. 

Bahamy są członkiem grupy państw afrykańskich, karaibskich i pacyficznych (obecnie określanych jako Organisation of African, Caribbean and Pacific States – OACPS, wcześniej znanych jako ACP Group of States – ACP) związanych szczególnym partnerstwem z Unią Europejską. Współpraca Bahamów z UE w tych ramach trwa od 1975 r., tzn. od podpisania pierwszej Konwencji z Lomé. Przez ostatnie lata podstawą prawną była Umowa o Partnerstwie AKP-UE, tzw. Umowa z Kotonu – prawnie wiążące porozumienie międzynarodowe określające relacje między UE i jej PCz oraz 79 państwami AKP. Umowa, zawarta w 2000 r., straciła ważność 29.02.2020 r. Jednak dzięki temu, że przedłużono tymczasowe stosowanie wygasłej Umowy z Kotonu do czerwca 2023 r., uniknięto „próżni prawnej” i zapewniono warunki do kontynuacji współpracy. Nowa umowa będąca podstawą dla relacji UE z państwami afrykańskimi, karaibskimi i pacyficznymi została wynegocjowana i parafowana 15.04.2021 r., a 15.11.2023 oficjalnie podpisana przez państwa członkowskie UE i członków Organizacji Państw Afryki, Karaibów o Pacyfiku w Samoa (Umowa z Samoa).

Jako członek organizacji CARICOM^[1] i CARIFORUM^[2], Bahamy są stroną Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) z UE, zawartej w 2008 r. Reguluje ona m.in. handel towarami i usługami, prawa własności intelektualnej, zamówienia publiczne oraz zasady konkurencji. Umowa ta była przedmiotem kontrowersji i opozycji ze strony znacznej części społeczeństwa Bahamów. Zaniepokojenie mieszkańców wysp wywoływał fakt, iż EPA przewiduje w dłuższym okresie (10-15 lat) znaczne obniżenie, a następnie wyeliminowanie, opłat celnych na większość towarów importowanych z UE. Wielu mieszkańców Bahamów obawiało się, że spowoduje to spadek wpływów do budżetu państwa i w konsekwencji wprowadzenie nowych podatków (istotnie w 2015 r. na Bahamach wprowadzono VAT).

W trakcie Zgromadzenia Generalnego Międzynarodowej Organizacji Morskiej, które odbyło się w dniach 27.11-1.12.2023 r., Bahamy zostały ponownie wybrane członkiem Rady, będącej organem wykonawczym organizacji.

7.1. Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

7.1.1. Obroty towarowe Bahamy-Polska

Większość obrotów towarowych (zarówno w eksporcie, jak i w imporcie) stanowią statki morskie, towarowe i pasażerskie (wartość obrotów w pozycjach niebędących jednostkami pływającymi ma charakter śladowy). Jest to związane z faktem wykorzystywania przez polskie przedsiębiorstwa zajmujące się transportem morskim (np. PŻM) „taniej bandery” Bahamów i rejestrowania w tym kraju polskich statków.

Polsko-bahamska wymiana handlowa w latach 2022 – 2024 w mln USD

7.1.2. Wzajemne inwestycje

Narodowy Bank Polski w swoich danych nie odnotowuje, by według stanu na koniec 2021 r. firmy zarejestrowane na Bahamach dokonywały bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce.

Na Bahamach nie ma również istotnych polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

7.1.3. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług (bariery)

Bahamy nie stosują ograniczeń dyskryminujących polski eksport do tego kraju. Wszystkie dopuszczalne towary mogą być eksportowane na Bahamy bez licencji. Pozwolenia na przywóz zasadniczo nie są wymagane, chyba że dotyczą raków, muszli, broni i amunicji oraz, w niektórych przypadkach, złota. Niektóre towary są zakazane lub ich import podlega kontroli z powodów zdrowotnych, społecznych i humanitarnych.

Wszelkie inwestycje podejmowane przez cudzoziemców na Bahamach podlegają kontroli i muszą zostać zatwierdzone przez Radę Ministrów lub Krajową Radę Gospodarczą. Projekty inwestycyjne muszą zawierać oceny skutków ekonomicznych i środowiskowych. Rząd Bahamów wprowadził szeroki zakres ograniczeń, jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne. Inwestycje w następujące sektory są dostępne wyłącznie dla inwestorów bahamskich: sprzedaż hurtowa i detaliczna, agencje zajmujące się importem i eksportem, agencje zarządzania nieruchomościami, prasa krajowa, materiały i firmy budowlane, kosmetyki i zakłady kosmetyczne. Inwestorzy zagraniczni zachęcani są jednak do inwestycji w: ośrodki wypoczynkowe, mieszkania, usługi informacyjne i przetwarzanie danych, naprawę statków, przemysł rolny i przetwórstwo spożywcze, transport lotniczy, przemysł farmaceutyczny oraz alternatywne źródła energii.

7.1.4. Dostęp do rynku pracy

Cudzoziemcy, którzy chcieliby żyć i pracować na Bahamach, muszą starać się o pozwolenie
z Departamentu Imigracji. Rząd kładzie duży nacisk na kwestie imigracji ze względu na fakt, że Bahamy położone są blisko Florydy, Kuby i Haiti, a napływ nielegalnych imigrantów jest wysoki. Mimo, iż kraj jest bardzo przyjazny dla turystów, przyjezdnych i inwestorów, cudzoziemcowi nie jest łatwo otrzymać tam pozwolenie na pracę. Właściwie nie jest możliwe, aby cudzoziemiec mógł otrzymać pracę na stanowisku, które może być łatwo objęte przez wykwalifikowanego obywatela Bahamów. Zasadniczo każda praca, która nie wymaga wyższego wykształcenia, jest obecnie niedostępna dla cudzoziemców (np. barman, pokojówka, gosposia). Aby zatrudnić obcokrajowca, bahamski pracodawca musi podać do publicznej wiadomości informację o wolnym stanowisku, tak aby najpierw lokalna ludność mogła starać się o tę pozycję. Jeśli nie uda się znaleźć lokalnego pracownika, pracodawca uzyskuje certyfikat z Giełdy Pracy stwierdzający brak wykwalifikowanych obywateli, którzy mogli zająć stanowisko, i wówczas może zatrudnić obcokrajowca. Pozwolenie na pracę na dłużej niż jeden rok może być przyznane dla kluczowych pracowników, często z klauzulą, że pracownik zostanie zastąpiony przez obywatela Bahamów lub przeszkoli go do wykonywania tej pracy. Aby otrzymać pozwolenie na pracę, należy przedstawić dowód specjalnych kwalifikacji – dowodem tym może być dyplom ukończenia studiów wyższych lub certyfikaty językowe. Każde pozwolenie na pracę wydawane jest dla określonej osoby i pracy. Opłata za zezwolenie na pracę waha się od 500 do 12,5 tys. USD w zależności od rodzaju pracy.

7.1.5. Nabywanie i wynajem nieruchomości

Odkąd w styczniu 1994 r. weszła w życie ustawa International Persons Landholding Act, nie ma żadnych ograniczeń dla cudzoziemców, jeśli chodzi o zakup nieruchomości na terytorium Bahamów. Nieruchomość musi być jedynie zrejestrowana w Zarządzie Inwestycji Zagranicznych i Banku Centralnym Bahamów. Pozwolenie na nabycie nieruchomości jest niezbędne tylko wtedy, gdy jej powierzchnia przekracza dwa hektary, jeśli cudzoziemiec chce wynająć całość lub część nieruchomości lub gdy nieruchomość nabywana jest pod zabudowę komercyjną.

7.1.6. System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne na Bahamach są regulowane ustawą Financial Administration and Audit Act z 1973 r. System zamówień publicznych jest otwarty dla zagranicznych inwestorów. Rząd nabywa materiały eksploatacyjne, urządzenia i usługi w otwartej procedurze przetargowej, określonej w Inter-American Development Bank’s Policies for Procurement of Works and Goods, której celem jest zapewnienie inwestorom zagranicznym równych praw, dostępu do informacji i niedyskryminacji.

7.1.7. Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej

Bahamy są członkiem Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. Nie posiadają jednak przepisów odnoszących się do oznaczeń geograficznych, reguł pochodzenia lub technicznych środków ochrony. W ustawodawstwie występują ponadto braki dotyczące patentów przemysłowych. Rząd Bahamów pracuje jednak nad legislacją mającą zniwelować istniejące luki prawne i zapewnić większą ochronę praw własności intelektualnej, a także surowsze kary za naruszenia.

Bahamy są sygnatariuszem następujących konwencji i umów dot. własności intelektualnej:

• Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych;
• Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej;
• Konwencji o prawie autorskim;
• Konwencji o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej;
• Konwencji w sprawie środków zakazujących i zapobiegających nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu prawa własności dóbr kultury.

7.2. Relacje ze Stanami Zjednoczonymi

Stany Zjednoczone są głównym partnerem handlowym Bahamów. Bahamy importują prawie całą swoją żywność i towary przemysłowe z USA. Produkty pochodzące z Bahamów korzystają z preferencji taryfowych, w handlu z USA w oparciu o U.S.-Caribbean Basin Trade Partnership, a w handlu z Kanadą – na podstawie programu CARIBCAN. Eksport do UE stanowi w większości bezcłowe kontyngenty na podstawie zawartej w październiku 2008 r. Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) UE-CARIFORUM.

7.3. Relacje z UE

Bahamy są członkiem grupy państw afrykańskich, karaibskich i pacyficznych (OACPS) związanych szczególnym partnerstwem z Unią Europejską Jako członek organizacji CARICOM i CARIFORUM, Bahamy są stroną Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) z UE (opisane w rozdziale – Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym).

Ważną sferą relacji UE-Bahamy jest współpraca rozwojowa. Realizowane w jej ramach projekty koncentrują się na rozwoju infrastruktury na zewnętrznych wyspach archipelagu w celu zwiększenia aktywności gospodarczej i poprawie dostępu do tamtejszego rynku. Inne projekty dotyczą zarządzania, praw człowieka, równości płci oraz ochrony środowiska. Dzięki europejskim funduszom na Bahamach realizowanych jest wiele projektów rozwojowych. Podczas wyboru projektów, które otrzymają finansowanie z UE, odbywają się konsultacje z udziałem organizacji pozarządowych, urzędników państwowych i mieszkańców wysp.

Istotnym tematem w relacjach Bahamów z Unią Europejską jest kwestia przejrzystości funkcjonowania zarejestrowanych na Bahamach instytucji finansowych. Przedstawiciele władz Bahamów odbyli szereg spotkań dot. tej tematyki w czasie wizyt w Europe. W październiku 2018 r. Grupa Zadaniowa ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force - FATF) umieściła Bahamy na swojej watch list, ponieważ spełniały one tylko 17 z 40 wyznaczonych przez FATF kryteriów. W wyniku rozmów z przedstawicielami UE, OECD i FATF w grudniu 2018 r. rząd Bahamów przyjął pakiet przepisów obejmujący: The Removal of Preferential Exemptions Acyt (znoszący preferencje podatkowe dla niektórych kategorii spółek), The Register of Beneficial Ownership Act (ustanawiający bazę danych wszystkich podmiotów prawnych zarejestrowanych na Bahamach) i The Commercial Entities (Substance Requirement) Act (wprowadzających wymóg, by określone kategorie przedsięwbiorstw wykazywały realną obecność gospodarczą na Bahamach). Dzięki dokonanemu postępowi w grudniu 2020 r. FATF skreśliła Bahamy z tzw. szarej listy (List of Jurisdictions Under Increased Monitoring - FATF's Grey List), a 07.01.2022 r. Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie w celu usunięcia Bahamów z AML Blacklist. 4.10.2022 r. Bahamy zostały umieszczone na liście UE państw niewspółpracujących dostatecznie w sprawach podatkowych ​​(EU list of non-cooperative jurisdictions for tax purposes). 22.12.2022 r. Caribbean Financial Action Task Force (CFATF) wycofał dwie rekomendacje dot. Bahamów; tym samym kraj ten stał się jednym z tylko dwóch państw regionu, które spełniają wszystkie 40 rekomendacji CFATC.

22.10.2023 r. w Nassau odbyła się sesja dialogu politycznego UE-Bahamy (poprzednia miała miejsce w październiku 2022 r.). Sesja została zorganizowana na marginesie „The Bahamas Diplomatic Week 2023”. Obradom przewodniczył minister SZ Bahamów Frederick Mitchell, a ze strony UE – Marianne Van Steen, ambasador UE na Bahamach (rezydująca na Jamajce). Dialog skupił się na kwestiach priorytetowych będących przedmiotem zainteresowania Bahamów i UE, w tym dotyczących rozwoju politycznego i gospodarczego w zmieniającym się geopolitycznie krajobrazie. Bahamy i UE ponownie wyraziły swoje poparcie dla zasad multilateralizmu i porządku międzynarodowego opartego na zasadach w zgodzie z Kartą Narodów Zjednoczonych. W oświadczeniu końcowym dialogu, przyjęto zbliżające się podpisanie Porozumienia z Samoa i jego wejście w życie w 2024 r. Delegaci omówili także działania następcze po trzecim szczycie UE-CELAC, który odbył się w lipcu 2023 r. w Brukseli. Spotkania te skupiały się na wysiłkach na rzecz wzmocnienia stosunków międzyregionalnych, dialogu i współpracy, uruchomieniu unijnego programu inwestycyjnego Global Gateway oraz programów współpracy finansowanych przez UE na Bahamach. Dodatkowo uczestnicy wyrazili zaniepokojenie rozwojem sytuacji geopolitycznej – wielowarstwowy kryzys na Haiti, rosyjska agresja na Ukrainę oraz sytuacja humanitarna na Bliskim Wschodzie. Delegaci omówili także sprawy dotyczące współpracy rozwojowej, handlu i inwestycji, migracji i przestępczości zorganizowanej. Dyskusja skoncentrowała się także na zagadnieniu prania brudnych pieniędzy, finansowania terroryzmu i zarządzania podatkowego.

8.1 Baza traktatowa Bahamy – Polska

Dwustronna baza prawno-traktatowa wynikająca z porozumień dwustronnych, a nie unijnych jest bardzo ograniczona.

28 czerwca 2013 r. podpisana została umowa o wymianie informacji ws. podatkowych (Tax Information Exchange Agreement – TIEA), która weszła w życie 29 września 2014 r. Takie umowy są zawierane między państwami stosującymi podatek dochodowy a państwami lub terytoriami będącymi tzw. „rajami podatkowymi”. Jest to inicjatywa Światowego Forum Podatkowego, które pod auspicjami OECD przyjęło konwencję o wymianie informacji podatkowych. Jej celem jest zwiększenie transparentności przepływów finansowych na świecie. Zgodnie z przewidzianą w umowie procedurą strony mogą wymieniać informacje dot. m.in. wymiaru i poboru podatków, windykacji i egzekucji zaległości podatkowych, dochodzenia w sprawach podatkowych i ścigania w sprawach przestępstw podatkowych.

W relacjach gospodarczych obowiązuje ponadto porozumienie zawarte w formie wymiany not w sprawie obowiązywania w stosunkach między Polską a Wspólnotą Bahamów Konwencji między RP a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w Warszawie  26 sierpnia 1931 r. (Dz.U. nr 55, poz. 533 z 1932 r.). Porozumienie zostało podpisane i weszło w życie 18 czerwca 1977 r.

W relacjach dwustronnych obowiązuje też Traktat między RP a Wielką Brytanią o wydawaniu zbiegłych przestępców, podpisany 11 stycznia 1932 r. (wszedł w życie 12 marca 1934 r.).

8.2. Baza traktatowa Bahamy– UE

Agreement Between the Commonwealth of The Bahamas and the European Union Amending the Agreement Between the Commonwealth of The Bahamas and the European Community on the Short-Stay Visa Waiver/Date of Signature: 25 April 2018

AFRICAN, CARIBBEAN AND PACIFIC GROUP OF COUNTRIES (ACP) AND THE EUROPEAN UNION (EU) CONVENTIONS OF LOME African, Caribbean and Pacific Group of Countries (ACP) and the European Union (EU) Conventions of Lome LOME IV/ Signed: 15 December 1989

Źródło: MOFA