Polska w USA

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Wspólnota Bahamów jest państwem wyspiarskim leżącym w Ameryce Środkowej, w archipelagu Bahamów, na Oceanie Atlantyckim. Wyspy zaliczane są do kontynentu Ameryki Północnej. Archipelag rozciąga się na południowy wschód od amerykańskiego stanu Floryda i na północ od Kuby. Złożony jest z około 700 wysp i 2000 wysepek, z których tylko 30 jest zamieszkałych. Główne wyspy to: Andros, Wielkie Abaco, Wielka Inagua, Wielka Bahama, Long Island.

Ludność: 393 tysiące osób (stan: czerwiec 2020). Obecnie 86% populacji Bahamów zamieszkuje miasta (355,1 tys. w 2019r.). Według danych ONZ Bahamy posiadają najmłodszą wiekowo populację świata. Blisko 50% ludności nie przekroczyło 30 roku życia.

Struktura wieku:

• 0-14 lat: 22,4% (37,8 tys. chłopcy i 36,7 tys. dziewczynki)
• 15-24 lat: 16,1% (27 tys. mężczyźni  i 26,3 tys. kobiety)
• 25-54 lat: 44,1% (73,6 tys.  mężczyźni, 73,1 tys. kobiety)
• 55 -64 lat: 9,45% (14,3 mężczyźni, 17,1 tys. kobiety)
• 65 lat i więcej: 8,1% (10,3 tys. mężczyźni i 16,5 tys. kobiety)
• Razem: mężczyźni 48,9%, kobiety 51,1%
• Średnia oczekiwana długość życia: 74,3 lat (mężczyźni: 72,0 / kobiety: 76,5)

Grupy rasowe i etniczne:
Ludność czarna: 90%; ludność biała: 4,7%, mulaci: 2,1% (2010).

Korzenie większości Afro-Bahamczyków sięgają Afryki Zachodniej, skąd ich przodkowie zostali sprowadzeni do pracy niewolniczej na karaibskich plantacjach. Jednymi z pierwszych czarnych przybyszów na Bahamy byli wyzwoleni niewolnicy z Bermudów. Europejscy Bahamczycy są przede wszystkim potomkami angielskich purytanów i amerykańskich lojalistów, którzy przybyli na wyspy w XVII i XVIII wieku.

Największe miasta:
Nassau –  227,9 tys. mieszkańców, Lucaya – 46,5 tys., Freeport– 26,1 tys., West End  – 12,7 tys.

Obszar: Bahamy są archipelagiem obejmującym łącznie ponad 700 wysp i 2000 wysepek o łącznej powierzchni 13 878 km², z których tylko 30 jest zamieszkałych. Długość linii brzegowej Bahamów wynosi 3542 km. Powierzchnia wysp ma charakter równinny, wznosząc się niewiele ponad poziom morza – najwyższy punkt archipelagu (Mount Alvernia na Cat Island) leży na wysokości 63 m n.p.m. Wzdłuż niektórych fragmentów wybrzeża rozpościerają się słone bagna porośnięte namorzynem.

Stolica: Nassau – największe miasto i stolica Bahamów, położone na wyspie New Providence. Jest zamieszkane przez  70% ludności całej Wspólnoty – blisko 228 tys. mieszkańców. Miasto jest centrum politycznym i kulturalnym kraju. Bliskość Nassau do Stanów Zjednoczonych, 290 km na południowy wschód od Miami, na Florydzie,  przyczyniła się do jego popularności jako kurortu wakacyjnego.

Języki urzędowe:  Językiem urzędowym Bahamów jest angielski. Wiele osób posługuje się  angielskim -  kreolskim, zwanym dialektem bahamskim.

Warunki klimatyczne

Na Bahamach panuje tropikalny klimat sawanny, z gorącym, wilgotnym latem (pora deszczowa)  oraz ciepłą i słoneczną zimą (porą sucha). Średnia temperatura waha się od około 21˚C zimą do 27˚C latem. Cyklony tropikalne (huragany) stanowią zagrożenie w okresie od czerwca do listopada i czasami powodują wielkie zniszczenia.

Główne bogactwa naturalne

Sól, aragonit, drewno, grunty orne.  

System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: 1 dolar bahamski – 100 centów
Kurs wymiany: 1 BSD = 1 USD; 0,89 EUR; 1,34 CAD; 0,79 GBP   (czerwiec 2020).

(Dolar bahamski wymienialny jest jedynie na miejscu. Utrzymywany jest sztywny kurs wymiany w stosunku do dolara amerykańskiego (1:1). W wielu miastach i kurortach można także dokonywać zakupów w walucie amerykańskiej bez konieczności wymiany).

Religia

Protestanci: 80% (baptyści: 35%; anglikanie: 15%;  zielonoświątkowcy: 8%); Kościół Rzymskokatolicki: 14,5%;  inne religie chrześcijańskie: 1,4%;  inne religie: 1,1% (dane z 2010r.).

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

• Nowy Rok - 1 stycznia
• Majority Rule Day – 10 stycznia
• Wielki Piątek,  Poniedziałek Wielkanocny – święto ruchome
• Zielone Świątki – święto ruchome
• Święto Pracy Randol Fawkes – 5 czerwca
• Dzień Niepodległości – 10 lipca
• Dzień Emancypacji – 3 sierpnia
• Dzień Bohaterów Narodowych  - 12 października
• Boże Narodzenie – 25, 26 grudnia

Infrastruktura transportowa

Lotniska: 62 lotniska, 33 są utwardzone i tylko 2 mają ponad 3 tys. metrów utwardzonych pasów startowych, w tym główne lotnisko, Lynden Pindling International Airport w Nassau.

Drogi: Wyspy mają 2693 kilometry (1673 mil) dróg, z czego 1546 kilometrów (960 mil) jest utwardzonych.

Porty i terminale przeładunkowe: na Bahamach znajdują się 23 porty morskie, które umożliwiają regularne połączenia do obu Ameryk i Europy. Głębokowodne porty żeglugowe w  Nassau i Freeport to główne międzynarodowe centra przeładunkowe, obsługujące zarówno turystykę, jak i handel.

Obowiązek wizowy

Od obywateli polskich wjeżdżających na terytorium Wspólnoty Bahamów na okres do trzech miesięcy nie wymaga się wizy wjazdowej, zobowiązani są oni jedynie do okazania ważnego paszportu. Wymagany termin ważności dokumentu paszportowego wynosi 6 miesięcy od daty przekroczenia granicy. Muszą również okazać bilet powrotny oraz wystarczające środki finansowe na pokrycie kosztów deklarowanego pobytu. Przepisy nie określają wysokości kwoty wymaganej na każdy dzień pobytu. Przy wjeździe każda osoba zobowiązana jest podać adres hotelu lub innego miejsca, w którym zatrzyma się podczas swojego pobytu.

Ustrój polityczny

Wspólnota Bahamów (Commonwealth of The Bahamas) jest monarchią konstytucyjną. Wyspy, będące kolonią brytyjską, uzyskały autonomię w 1964 r., a następnie niepodległość w dniu 10 lipca 1973 r., pozostając członkiem Wspólnoty Narodów. W tym samym roku została uchwalona obowiązująca obecnie konstytucja. Na czele państwa stoi monarcha brytyjski, reprezentowany przez mianowanego przez siebie Gubernatora Generalnego. W 2019 r. nastąpiła zmiana na tym stanowisku – pełnienie funkcji, po pięciu latach, zakończyła Pani Marguerite Pindling, a nowym Gubernatorem Generalnym został, w dniu 26 czerwca, Cornelius A. Smith.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu o 5-letniej kadencji. Izba Zgromadzenia (House of Assembly) składa się z 39 członków wybieranych w wyborach powszechnych. Senat składa się z 16 członków mianowanych przez Gubernatora Generalnego.

W politycznej historii Bahamów cyklicznie następowały zmiany władzy między dwiema głównymi partiami. Rządząca od 2017 r. partia Free National Movement wcześniej znajdowała się u władzy w latach 1992-2002 i 2007-2012, podczas gdy opozycyjna obecnie Progressive Liberal Party rządziła w latach 1967-1992, 2002-2007 i 2012-2017. Free National Movement (Wolny Ruch Narodowy) jest partią centroprawicową, wzorującą się na Partii Konserwatywnej w Wielkiej Brytanii. Skupia członków o liberalnym podejściu do gospodarki i konserwatywnych poglądach w sprawach społecznych. Będąc u władzy w latach 1992-2002, FNM doprowadził do prywatyzacji przemysłu hotelowego oraz mediów. Progressive Liberal Party (Partia Liberalno-Progresywna) jest z kolei partią o orientacji centrolewicowej.

Ostatnie wybory parlamentarne odbyły się w dniu 10 maja 2017 r. Ich zdecydowanym zwycięzcą została znajdująca się wcześniej w opozycji partia Free National Movement, która zdobyła 57% głosów i uzyskała 35 z 39 mandatów w Izbie Zgromadzenia, co oznaczało wzrost aż o 26 mandatów w stosunku do poprzedniej kadencji. Pozostałe 4 mandaty zdobyła rządząca wcześniej Progressive Liberal Party, która w wyborach uzyskała wprawdzie 37% głosów, ale straciła aż 25 mandatów. Pozostali uczestnicy wyborów (Democratic National Alliance, Bahamas Constitution Party, Bahamas National Coalition Party i kandydaci niezależni) nie wprowadzili swoich przedstawicieli do parlamentu. Frekwencja sięgnęła 88,36% (160,5 tys. spośród 181,5 tys. zarejestrowanych wyborców). Porażka wyborcza Progressive Liberal Party związana była ze społeczną percepcją korupcji rozprzestrzenionej w kręgach rządowych.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza należy do rządu, na którego czele stoi premier (formalnie powoływany przez Gubernatora Generalnego), będący liderem partii mającej większość w parlamencie. Zgodnie z prawem Bahamów rząd musi składać się z co najmniej 9 ministrów (wliczając w tę liczbę premiera i prokuratora generalnego). Wszyscy członkowie rządu są jednocześnie członkami parlamentu, przy czym liczba ministrów będących członkami Senatu nie może przekraczać 3, a premier i minister finansów muszą być członkami Izby Zgromadzenia.

Premierem Wspólnoty Bahamów od 10 maja 2017 r. jest Hubert Alexander Minnis. Ministrem SZ jest Darren Allen Henfield. Skład obecnego rządu Bahamów obejmuje łącznie 19 ministrów (wliczając w to premiera i prokuratora generalnego).

Struktura administracji gospodarczej

Ministerstwo Usług Finansowych, Handlu, Przemysłu i Migracji (Ministry of Financial Services, Trade and Industry and Immigration) jest odpowiedzialne za rozwój gospodarczy Wspólnoty Bahamów. Misją ministerstwa jest regulacja i promocja usług finansowych, rozwój i promocja handlu, zarówno międzynarodowego, jak i krajowego.  Do zakresu jego obowiązków należy również wsparcie przemysłu, kreowanie standardów przemysłowych oraz promocja sądu arbitrażowego International Commercial Arbitration Centre. Ministerstwo sprawuje również nadzór nad sprawami migracji ludności, obywatelstwem oraz udziela pozwoleń na pracę i pobyt.

Problematyką gospodarczą zajmują się również inne jednostki administracji takie jak:  Ministerstwo Rolnictwa i Zasobów Morskich, Ministerstwo Turystyki i Lotnictwa, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Transportu i Samorządu Lokalnego oraz w pewnym zakresie swoich kompetencji Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Obrony Narodowej.

Na czele ministerstw  gospodarczych w administracji premiera Huberta Alexandra Minnisa stoją:

• Ellsworth Johnson – Ministerstwo Usług Finansowych, Handlu, Przemysłu i Migracji
• Michael Pintard – Ministerstwo Rolnictwa i Zasobów Morskich,
• Dionisio D'Aguilar – Ministerstwo Turystyki i Lotnictwa
• K. Peter Turnquest – Ministerstwo Finansów
• Dion Foulkes - Ministerstwo Pracy
• Marvin Dames – Ministerstwo Obrony Narodowej
• Darren Henfield – Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Sądownictwo gospodarcze

System prawny Wspólnoty Bahamów wywodzi się bezpośrednio z prawa angielskiego.  Sędziowie Sądu Najwyższego, dyrektorzy Urzędów Stanu Cywilnego  oraz  sędziowie  Sądu Pokoju mianowani są przez Gubernatora Generalnego, na podstawie opinii wydanej przez Komisję Sądową i Usług Prawnych (Judicial and Legal Service Commission). Przewodniczący Sądu Najwyższego (The Chief Justice) oraz sędziowie Sądu Apelacyjnego, powoływani są również przez Gubernatora Generalnego na polecenie premiera rządu, który konsultuje się w tej sprawie z liderem partii opozycyjnej. Prawo Bahamów przewiduje powołanie 12 sędziów do składu Sądu Najwyższego  oraz 5 sędziów do Sądu Apelacyjnego. 

Organem uprawnionym do rozpoznawania i rozstrzygania sporów handlowych, rejestracji umów, rozpoznawania i rozstrzygania spraw związanych z rejestracją takich umów, wydawania decyzji o przyznaniu odszkodowania za skargi wniesione i udowodnione jest Trybunał Przemysłowy (Industrial Tribunal), który składa się z trzech członków mianowanych przez Gubernatora Generalnego działającego na podstawie opinii Komisji Sądowej i Usług Prawnych. 

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Bahamy to jeden z najbogatszych krajów karaibskich, z gospodarką silnie uzależnioną od turystyki, która generuje około połowy dochodów kraju, i tzw. offshore banking. Dzięki specjalnej umowie bahamsko-amerykańskiej wartość miejscowej waluty (dolar bahamski – BSD) jest równa dolarowi amerykańskiemu (1:1). Bahamy oferują szereg zachęt dla inwestorów. Należą do nich m.in.: elastyczna polityka imigracyjna, umożliwiająca bezproblemowy i efektywny proces przyznawania pozwoleń na pracę dla kluczowych pracowników oraz brak podatku dochodowego. W edycji „Wskaźnika wolności gospodarczej” (IEF) za 2019 r. Bahamy osiągnęły wynik 62,9 (dla porównania – Polska: 67,8), plasując się na 76. miejscu na świecie (na 186 sklasyfikowanych państw) i 15. na półkuli zachodniej (na 32 sklasyfikowane państwa). Bahamy są także państwem tzw. taniej bandery – swoje statki rejestruje tu wielu zagranicznych armatorów ze względu na niższe koszty. Pod banderą Bahamów pływa także część polskich statków.

Bahamy są krajem o stosunkowo niskich obciążeniach podatkowych. W 2017 r. stosunek przychodów z podatków do PKB wyniósł 18% (dla porównania – w UE: 40,2%). W 2015 r. na Bahamach wprowadzono podatek VAT. Wynosił on początkowo 7,5%, a z dniem 1 lipca 2018 r. został podwyższony do 12%. Pozwoliło to na wzrost dochodów z podatków o 4,4% w okresie 2014-2017. Jednak wzrostowi przychodów z podatków towarzyszył jeszcze większy wzrost wydatków, częściowo wynikający z braku stosownych „hamulców” w systemie prawno-finansowym, a częściowo z bieżących potrzeb związanych m.in. z klęskami żywiołowymi (huragany). Według danych MFW w okresie 2008-2017 deficyt budżetowy rządu sięgał średnio 3,8% PKB rocznie, wobec 1,1% w dekadzie 1998-2007.

W rezultacie wzrostu zadłużenia publicznego rating Bahamów spadł: u agencji Moody’s z poziomu A3 w 2007 r. do Baa3 w 2016 r. (od sierpnia 2017 r. z perspektywą negatywną), a u agencji Standard & Poor’s do BB+ (od grudnia 2016 r., z perspektywą stabilną). MFW postulował konieczność stworzenia „dobrze zaprojektowanych ram fiskalnych”, które „pomogłyby w zwiększeniu dyscypliny fiskalnej, przejrzystości i odpowiedzialności” oraz zapewnieniu stabilności budżetowej. Władze Bahamów wykonały krok w tym kierunku, wprowadzając w 2018 r. Ustawę o odpowiedzialności budżetowej (Fiscal Responsibility Law–FRL), zmierzającą do zapewnienia stabilności fiskalnej i obniżenia długu publicznego. W rezultacie poprawy sytuacji w dniu 21 lutego 2019 r. Agencja Moody’s zmieniła perspektywę ratingu Bahamów z negatywnej na stabilną.

W kwietniu 2019 r. odbył się przegląd kondycji gospodarki Bahamów w ramach Artykułu IV Statutu MFW. W wydanym później komunikacie MFW stwierdził, że po latach stagnacji gospodarka bahamska wróciła na ścieżkę wzrostu. Rząd, zorientowany na reformy, prowadzi działania na rzecz zmian strukturalnych, osiągając istotne sukcesy w dziedzinie finansów. Sektor finansowy znajduje się w dobrej kondycji i jest odporny na zagrożenia stabilności, ale dostępność kredytów jest nadal ograniczona. Sektor offshore stoi w obliczu wzmożonej kontroli międzynarodowej, a rząd podejmuje kroki w celu zwiększenia przejrzystości podatkowej oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W ocenie MFW w perspektywie krótkoterminowej motorem dla wzrostu gospodarki Bahamów będzie turystyka i związane z nią inwestycje zagraniczne. Natomiast w perspektywie średnioterminowej na kondycję ekonomiczną Bahamów mogą negatywnie oddziaływać niska konkurencyjność i brak dywersyfikacji gospodarki. Potencjalne zagrożenia stanowić mogą również: spowolnienie gospodarcze w USA, wzrost cen ropy naftowej oraz huragany. MFW rekomenduje kontynuację reform fiskalnych.

Główne sektory gospodarki

Gospodarka Bahamów opiera się na turystyce, bankowości międzynarodowej, inwestycjach i usługach finansowych. Kraj jest ważnym punktem przeładunkowym ze względu na położenie w odległości 50 mil od wybrzeży Florydy.

Turystyka przyjazdowa, łącznie ze związanym z nią budownictwem (budowa i rozbudowa hoteli, bazy gastronomicznej, ośrodków sportowych, itp.) oraz towarzyszącą jej produkcją wytwarza ok. 55% PKB Bahamów. W sektorze tym zatrudnione jest ok. 50% miejscowej siły roboczej (w tym 19% pracuje w samym hotelarstwie i usługach gastronomicznych). Większość turystów odwiedzających archipelag pochodzi z USA (ponad 80%). W 2019 r. liczba turystów sięgnęła7,21 mln, co stanowiło najwyższy wynik w historii kraju oraz wzrost o 9% w stosunku do również rekordowego 2018 r. (stosunku do roku 2009 wzrost wyniósł 52%). Spośród tego 1,78 mln stanowili turyści pozostający w kraju przez dłużej niż 24 godziny (1,45 mln z nich pochodziło z USA); resztę stanowili pasażerowie rejsów po Morzu Karaibskim.

Usługi finansowe stanowią drugą, najważniejszą gałąź gospodarki, wytwarzając około 35% PKB. Bahamy nie posiadają praktycznie żadnych zasobów naturalnych. Niemal nie prowadzi się hodowli i upraw na cele przemysłowe, a 80% produktów spożywczych pochodzi z importu. Mimo rządowych inwestycji w produkcję przemysłową i rolnictwo sektory te nie przynoszą zbyt dużych wpływów, łącznie wytwarzając około 10% PKB.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Źródła: www.imf.org

Handel zagraniczny

W handlu z czołowymi partnerami handlowymi produkty pochodzące z Bahamów korzystają z preferencji taryfowych, w tym w handlu z USA w oparciu o U.S.-Caribbean Basin Trade Partnership, a w handlu z Kanadą – w oparciu o program CARIBCAN. Eksport do UE stanowi w większości bezcłowe kontyngenty na podstawie zawartej w październiku 2008 r. Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) UE-CARIFORUM.

Według informacji oficjalnego portalu Bahamas Trade Information Portal, stworzonego wspólnie przez Ministerstwo Usług Finansowych i Izbę Handlową oraz Federację Pracodawców Bahamów (BCCEC), w 2017 r. eksport Bahamów sięgnął 1,31 mld USD, a import – 9,09 mld USD, co skutkowało deficytem w wys. 7,78 mld USD. Import odnotował bardzo znaczący wzrost w stosunku do lat poprzednich (2016 – 2,93 mld USD; 2015 – 3,16 mld USD; 2014 – 3,79 mld USD), przy czym w 2017 r. wyróżniały się w nim 3 pozycje: „paliwa mineralne i produkty ich przetwarzania” (2,95 mld USD), „statki, łodzie i inne jednostki pływające” (2,88 mld USD) i inne produkty („commodities not elsewhere specified”) – 1,03 mld USD. Eksport w 2017 r. był również znacząco wyższy niż w latach poprzednich (1,31 mld USD wobec 402,7 mln USD w 2016 r., 442,7 mln USD w 2015 r. i 689,1 mln USD w 2014 r.); dominowały w nim takie pozycje jak: „paliwa mineralne i produkty ich przetwarzania” (352,8 mln USD), „statki, łodzie i inne jednostki pływające” (340,8 mln USD) oraz inne produkty („commodities not elsewhere specified”) – 232,1 mln USD. Największym partnerem Bahamów w handlu zagranicznym są Stany Zjednoczone, zarówno w eksporcie (63,9%), jak i w imporcie (83,2%).

Najważniejsi partnerzy Wspólnoty Bahamów w handlu towarami.

Źródło: The Government of the Bahamas- Department of Statictics

Inwestycje zagraniczne

Od początku XXI wieku obserwuje się napływ dużych inwestycji chińskich na Bahamy. Ich przykładem jest m.in. powstanie kompleksu turystycznego i kasyna Baha Mar niedaleko Nassau za 3,5 mld USD (kompleks, otwarty w kwietniu 2017 r., obejmuje m.in. 3 hotele dysponujące łącznie 2,200 pokojami, 284 prywatne rezydencje, kasyno o powierzchni 9300 m2, spa o powierzchni 2,800 m2 i pole golfowe). Uwagę zwraca fakt, iż na potrzeby budowy kompleksu Chiny dostały pozwolenie na sprowadzenie 7 tys. pracowników budowlanych ze swojego kraju (70% siły roboczej koniecznej do ukończenia projektu). Według niektórych ocen Chiny postrzegają Bahamy jako zaplecze dla ekspansji gospodarczej w regionie Morza Karaibskiego. 

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Zaraz po uzyskaniu niepodległości w lipcu 1973 r. Bahamy przystąpiły do Wspólnoty Narodów, a w kolejnych miesiącach stały się członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego i ONZ. W 1982 r. wstąpiły do Organizacji Państw Amerykańskich (OAS), a w 1983 r. – do Karaibskiej Wspólnoty i Wspólnego Rynku (CARICOM), pozostały jednak poza strefą wolnego handlu CARIFTA. Bahamy są również członkiem wielu innych organizacji międzynarodowych. 

Bahamy mają status obserwatora przy WTO. We wrześniu 2018 r. wznowiono proces mający doprowadzić do osiągnięcia pełnego członkostwa w tej organizacji (Bahamy są jedynym państwem regionu Ameryk niebędącym członkiem WTO), a władze bahamskie deklarowały determinację do uzyskania członkostwa przed kolejną Konferencją Ministerialną WTO. Do połowy 2020 r. cel ten nie został jednak osiągnięty, a w nieformalnych komentarzach osób zaangażowanych w negocjacje pojawiają się informacje, iż proces akcesyjny (który toczy się od lipca 2001 r.) może potrwać jeszcze nawet kilka lat.

Bahamy utrzymują bardzo bliskie stosunki polityczne, gospodarcze i kulturowe ze Stanami Zjednoczonymi oraz Wielką Brytanią. Stosunki dyplomatyczne z USA, nawiązane w 1973 r., są obecnie regulowane przez ponad 30 umów i porozumień dwustronnych. Władze bahamskie współpracują z USA w zwalczaniu przemytu narkotyków oraz nielegalnych imigrantów. Między oboma krajami istnieje porozumienie o współpracy granicznej (USA and The Commonwealth of The Bahamas Preclearance Agreement) polegające na wprowadzeniu na lotniskach międzynarodowych w Nassau i Freeport amerykańskiej kontroli paszportowej dla podróżnych udających się do USA. Na Bahamach mieszka na stałe około 30 tys. obywateli amerykańskich. Na wyspach swoje siedziby ma ponad 100 firm związanych ze Stanami Zjednoczonymi. 

Szczególną wagę mają dla Bahamów również – ze względu na sąsiedztwo geograficzne – relacje z innymi wyspiarskimi państwami regionu Karaibów. W ostatnich latach znaczenia nabierają relacje z ChRL, ze względu na chińskie zaangażowanie inwestycyjne na archipelagu. 

Priorytety bahamskiej polityki zagranicznej odzwierciedla mapa ambasad tego kraju na świecie. Bahamy mają ambasady tylko w 6 krajach: w Chinach, na Haiti, w Kanadzie, na Kubie, w USA i Wielkiej Brytanii. Mają również Stałe Przedstawicielstwa przy ONZ w Genewie i Nowym Jorku i przy OAS w Waszyngtonie, a także konsulaty generalne w Atlancie, Miami, Nowym Jorku i Waszyngtonie. Bahamy mają ponadto konsulów honorowych w ok. 30 krajach świata. Funkcję Stałego Przedstawiciela Bahamów przy UE pełni ambasador tego kraju w Londynie.

W Nassau ambasady mają: Brazylia, Chiny, Haiti, Kuba, San Marino, USA i Zakon Kawalerów Maltańskich. Ambasadorowie 67 innych państw są akredytowani na Bahamach, mając siedziby w innych miastach, w tym zwłaszcza w Waszyngtonie, Nowym Jorku i Kingston na Jamajce, ale również m.in. w Hawanie, Ottawie i mieście Meksyk. W Nassau mają swoje biura również przedstawicielstwa organizacji międzynarodowych (OPA, Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju, WHO i Panamerykańskiej Organizacji Zdrowia oraz Międzyamerykańskiego Instytutu na rzecz Rozwoju Rolnictwa [IICA]). W Nassau jest ponadto ok. 50 konsulów honorowych (w tym konsul RP).

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Bahamy są członkiem tzw. Grupy AKP – państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku związanych szczególnym partnerstwem z Unią Europejską. Współpraca Bahamów z UE w tych ramach trwa od 1975 r., tzn. od podpisania pierwszej Konwencji z Lomé. Jej obecną podstawą prawną jest Umowa o Partnerstwie AKP-UE, tzw. Umowa z Kotonu – prawnie wiążące porozumienie międzynarodowe określające relacje między UE i jej PCz oraz 79 państwami AKP. Umowa, zawarta w 2000 r., miała planowo wygasnąć 29 lutego 2020 r., ale w związku z tym, że nadal prowadzone są negocjacje w sprawie zawarcia nowej umowy pomiędzy UE a krajami AKP, jej obowiązywanie przedłużono do końca 2020 r.

Jako członek organizacji CARICOM i CARIFORUM, Bahamy są stroną Umowy o Partnerstwie Gospodarczym (Economic Partnership Agrement – EPA) z UE, zawartej w 2008 r. Reguluje ona m.in. handel towarami i usługami, prawa własności intelektualnej, zamówienia publiczne oraz zasady konkurencji. Umowa ta była przedmiotem kontrowersji i opozycji ze strony znacznej części społeczeństwa Bahamów. Zaniepokojenie mieszkańców wysp wywoływał fakt, iż EPA przewiduje w dłuższym okresie (10-15 lat) znaczne obniżenie, a następnie wyeliminowanie, opłat celnych na większość towarów importowanych z UE. Wielu mieszkańców Bahamów obawiało się, że spowoduje to spadek wpływów do budżetu państwa i w konsekwencji wprowadzenie nowych podatków (istotnie w 2015 r. na Bahamach wprowadzono VAT).

Ważną sferą relacji UE-Bahamy jest również współpraca rozwojowa. Realizowane w jej ramach projekty koncentrują się na rozwoju infrastruktury na zewnętrznych wyspach archipelagu w celu zwiększenia aktywności gospodarczej i poprawie dostępu do tamtejszego rynku. Inne projekty dotyczą zarządzania, praw człowieka, równości płci oraz ochrony środowiska. Dzięki europejskim funduszom na Bahamach realizowanych jest wiele projektów rozwojowych. Podczas wyboru projektów, które otrzymają finansowanie z UE, odbywają się konsultacje z udziałem organizacji pozarządowych, urzędników państwowych i mieszkańców wysp.

Obawy Unii Europejskiej budzi kwestia przejrzystości funkcjonowania zarejestrowanych na Bahamach instytucji finansowych, mimo postępu w tej sferze, który miał miejsce w ostatnich latach. Tematyka ta poruszana jest często przy okazji kontaktów oficjalnych. W wyniku zobowiązań podjętych w rezultacie m.in. presji UE, rząd Bahamów przyjął w grudniu 2018 r. pakiet przepisów obejmujący: The Removal of Preferential Exemptions Act (znoszący preferencje podatkowe dla niektórych kategorii spółek), The Register of Beneficial Ownership Act (ustanawiający bazę danych wszystkich podmiotów prawnych zarejestrowanych na Bahamach) i The Commercial Entities (Substance Requirement) Act (wprowadzający wymóg, by określone kategorie przedsiębiorstw wykazywały realną obecność gospodarczą na Bahamach). Głównym celem bahamskich władz jest przekonanie Dyrekcji Generalnej KE ds. Podatków i Unii Celnej, by nie umieszczała Bahamów na liście państw niewspółpracujących adekwatnie z UE w tematyce erozji podstawy opodatkowania i transferu zysków (Base Erosion and Profit Shifting – BEPS).

Wątpliwości UE podziela Grupa Zadaniowa ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (Financial Action Task Force – FATF). W październiku 2018 r. Bahamy zostały umieszczone na prowadzonej przez tę organizację watch list, ponieważ spełniały tylko 17 z 40 wyznaczonych przez FATF kryteriów. Władze Bahamów podkreślają jednak, że w końcu 2018 r., dzięki zmianom legislacyjnym, ich kraj spełniał już 30 z 40 kryteriów („tyle samo, co USA”) i że gdyby lista FATF została sporządzona obecnie, Bahamy by się na niej nie znalazły.

Gospodarcze umowy dwustronne

Dwustronna baza prawno-traktatowa (wynikająca z porozumień dwustronnych, a nie unijnych) jest bardzo ograniczona. W dniu 28.06.2013 r. podpisana została umowa o wymianie informacji w sprawach podatkowych (Tax Information Exchange Agreement – TIEA), która weszła w życie 29.09.2014 r. Takie umowy są zawierane między państwami stosującymi podatek dochodowy a państwami lub terytoriami będącymi tzw. „rajami podatkowymi”. Jest to inicjatywa Światowego Forum Podatkowego, które pod auspicjami OECD przyjęło konwencję o wymianie informacji podatkowych. Jej celem jest zwiększenie transparentności przepływów finansowych na świecie. Zgodnie z przewidzianą w umowie procedurą strony mogą wymieniać informacje dotyczące m.in. wymiaru i poboru podatków, windykacji i egzekucji zaległości podatkowych, dochodzenia w sprawach podatkowych i ścigania w sprawach przestępstw podatkowych. W relacjach gospodarczych obowiązuje ponadto porozumienie zawarte w formie wymiany not w sprawie obowiązywania w stosunkach między Polską a Wspólnotą Bahamów Konwencji między RP a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii w przedmiocie postępowania w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w Warszawie dnia 26.08.1931 r. (Dz.U. nr 55, poz. 533 z 1932 r.). Porozumienie zostało podpisane i weszło w życie w dniu 18.06.1977 r. W relacjach dwustronnych obowiązuje też wciąż Traktat między RP a Wielką Brytanią o wydawaniu zbiegłych przestępców, podpisany 11.01.1932 r. (wszedł w życie 12.03.1934 r.).

Dwustronna wymiana handlowa

Według danych Ministerstwa Rozwoju wymiar polsko-bahamskiej wymiany handlowej w ostatniej dekadzie plasuje się w przedziale 0,4-1,6 mld USD rocznie, przy czym występują w niej duże fluktuacje. Przykładowo obroty w rekordowym roku 2015 (1,58 mld USD) były trzyipółkrotnie wyższe niż zaledwie trzy lata wcześniej (443 mln USD). Z kolei wstępne wyniki za rok 2019 (689,4 mln USD) wskazują na obroty stanowiące niecałą połowę tych z roku 2015. Dwustronna wymiana jest stosunkowo zrównoważona, przy czym po bilansie wyraźnie ujemnym dla Polski w 2014 r. (-154,1 mln USD) w kolejnych latach odnotowano bilans dodatni (zmniejszający się stopniowo), a w 2019 r. ponownie bilans ujemny w wys. 133,4 mln USD.

Większość obrotów towarowych (zarówno w eksporcie, jak i w imporcie) stanowią statki morskie, towarowe i pasażerskie (wartość obrotów w pozycjach niebędących jednostkami pływającymi ma charakter śladowy). Jest to związane z faktem wykorzystywania przez polskie przedsiębiorstwa zajmujące się transportem morskim (np. PŻM) „taniej bandery” Bahamów i rejestrowania w tym kraju polskich statków.

Polsko-bahamska wymiana handlowa w latach 2011-2019
(w mln USD – wg danych Ministerstwa Rozwoju)

Wzajemne inwestycje

Narodowy Bank Polski w swoich danych nie odnotowuje, by według stanu na koniec 2018 r. firmy zarejestrowane na Bahamach dokonywały bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Z kolei w 2018 r. polskie inwestycje na Bahamach osiągnęły wartość 212,1 mln USD, co sytuowało ten kraj na trzecim miejscu pod względem kapitału zainwestowanego przez polskie przedsiębiorstwa na terenie Ameryk (po Stanach Zjednoczonych i Chile). Inwestycje te były prawdopodobnie związane z faktem rejestrowania polskich statków pod banderą Bahamów.

W czerwcu 2019 r. Polskie Linie Lotnicze LOT uruchomiły bezpośrednie połączenia z Warszawy do Miami, następnie zawieszone ze względu na pandemię COVID-19. Ich wznowienie może sprzyjać rozwojowi współpracy polsko-bahamskiej ze względu na dogodne połączenia z Miami do Nassau.

Współpraca regionalna

b.d.

Współpraca samorządów gospodarczych

b.d.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Bahamy nie stosują ograniczeń dyskryminujących polski eksport do tego kraju. Wszystkie dopuszczalne towary mogą być eksportowane na Bahamy bez licencji. Pozwolenia na przywóz zasadniczo nie są wymagane, chyba że dotyczą raków, muszli, broni i amunicji oraz, w niektórych przypadkach, złota. Niektóre towary są zakazane lub ich import podlega kontroli z powodów zdrowotnych, społecznych i humanitarnych.

Wszelkie inwestycje podejmowane przez cudzoziemców na Bahamach podlegają kontroli i muszą zostać zatwierdzone przez Radę Ministrów lub Krajową Radę Gospodarczą. Projekty inwestycyjne muszą zawierać oceny skutków ekonomicznych i środowiskowych. Rząd Bahamów wprowadził szeroki zakres ograniczeń, jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne. Inwestycje w następujące sektory są dostępne wyłącznie dla inwestorów bahamskich: sprzedaż hurtowa i detaliczna, agencje zajmujące się importem i eksportem, agencje zarządzania nieruchomościami, prasa krajowa, materiały i firmy budowlane, kosmetyki i zakłady kosmetyczne. Inwestorzy zagraniczni zachęcani są jednak do inwestycji w: ośrodki wypoczynkowe, mieszkania, usługi informacyjne i przetwarzanie danych, naprawę statków, przemysł rolny i przetwórstwo spożywcze, transport lotniczy, przemysł farmaceutyczny oraz alternatywne źródła energii. 

Dostęp do rynku pracy

Cudzoziemcy, którzy pragną żyć i pracować na Bahamach, muszą starać się o pozwolenie z Departamentu Imigracji. Rząd kładzie duży nacisk na kwestie imigracji ze względu na fakt, że Bahamy położone są blisko Florydy, Kuby i Haiti, a napływ nielegalnych imigrantów jest dość wysoki. Mimo, iż kraj jest bardzo przyjazny dla turystów, przyjezdnych i inwestorów, 
cudzoziemcowi nie jest łatwo otrzymać tu pozwolenie na pracę. Właściwie nie jest możliwe, aby cudzoziemiec mógł otrzymać pracę na stanowisku, które może być łatwo objęte przez wykwalifikowanego obywatela Bahamów. Zasadniczo każda praca, która nie wymaga wyższego wykształcenia, jest obecnie niedostępna dla cudzoziemców (np. barman, pokojówka, gosposia). Aby zatrudnić obcokrajowca, bahamski pracodawca musi podać do publicznej wiadomości informacje o wolnym stanowisku, tak aby najpierw lokalna ludność mogła starać się o tę pozycję. Jeśli nie uda się znaleźć lokalnego pracownika, pracodawca uzyskuje certyfikat z Giełdy Pracy stwierdzający brak wykwalifikowanych obywateli, którzy mogli zająć stanowisko, i wówczas może zatrudnić obcokrajowca. Pozwolenie na pracę na dłużej niż jeden rok może być przyznane dla kluczowych pracowników, często z klauzulą, że pracownik zostanie zastąpiony przez obywatela Bahamów lub przeszkoli go do wykonywania tej pracy. Aby otrzymać pozwolenie na pracę, należy przedstawić dowód specjalnych kwalifikacji – dowodem tym może być dyplom ukończenia studiów wyższych lub certyfikaty językowe. Każde pozwolenie na pracę wydawane jest dla określonej osoby i pracy. Opłata za zezwolenie na pracę waha się od 500 do 12,5 tys. USD w zależności od rodzaju pracy.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Odkąd w styczniu 1994 r. weszła w życie ustawa International Persons Landholding Act, nie ma żadnych ograniczeń dla cudzoziemców, jeśli chodzi o zakup nieruchomości na terytorium Bahamów. Nieruchomość musi być jedynie zrejestrowana w Zarządzie Inwestycji Zagranicznych i Banku Centralnym Bahamów. Pozwolenie na nabycie nieruchomości jest niezbędne tylko wtedy, gdy jej powierzchnia przekracza dwa hektary, jeśli cudzoziemiec chce wynająć całość lub część nieruchomości lub gdy nieruchomość nabywana jest pod zabudowę komercyjną. 

System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne na Bahamach są regulowane ustawą Financial Administration and Audit Act z 1973 r. System zamówień publicznych jest otwarty dla zagranicznych inwestorów. Rząd nabywa materiały eksploatacyjne, urządzenia i usługi w otwartej procedurze przetargowej, określonej w Inter-American Development Bank’s Policies for Procurement of Works and Goods, której celem jest zapewnienie inwestorom zagranicznym równych praw, dostępu do informacji i niedyskryminacji.
 
Ochrona własności przemysłowej i intelektualnej
Bahamy są członkiem Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. Nie posiadają jednak przepisów odnoszących się do oznaczeń geograficznych, reguł pochodzenia lub technicznych środków ochrony. W ustawodawstwie występują ponadto braki dotyczące patentów przemysłowych. Rząd Bahamów pracuje jednak nad legislacją mającą zniwelować istniejące luki prawne i zapewnić większą ochronę praw własności intelektualnej, a także surowsze kary za naruszenia. 
Bahamy są sygnatariuszem następujących konwencji i umów dot. własności intelektualnej: 
•    Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych;
•    Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej;
•    Konwencji o prawie autorskim;
•    Konwencji o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej;
•    Konwencji w sprawie środków zakazujących i zapobiegających nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu prawa własności dóbr kultury.

Mieszkańcy Bahamów postrzegani są jako osoby bardzo przyjazne, towarzyskie i zachowujące się w sposób nieformalny. Mimo to w kontaktach biznesowych nie należy od razu zwracać się do rozmówcy po imieniu, warto poczekać aż sam bądź sama to zaproponuje lub samemu zasugerować, że nie ma się nic naprzeciwko, aby zwracano się do nas po imieniu. Na powitanie wymienia się krótkie, zdecydowane i przyjazne uściski dłoni. W przypadku kobiet warto poczekać, aż pierwsza poda rękę. W trakcie rozmowy należy utrzymywać kontakt wzrokowy, co będzie świadczyło o naszych  uczciwych intencjach. Należy zachowywać odstęp od rozmówcy mniej więcej na odległość wyciągniętych ramion, ale fizyczny kontakt pomiędzy osobami rozmawiającymi ze sobą jest częstym zjawiskiem, szczególnie w miarę pogłębiania znajomości.

Bahamczycy są znani ze swojego poczucia humoru, często się śmieją i żartują, co należy traktować jako część ich kultury i sposobu bycia. Źle reagują na protekcjonalność i próby wywyższania się. Szanują ludzi skromnych, podchodzących do siebie z dystansem, a nawet umiejących z siebie żartować, co sami często czynią. W kontaktach pomiędzy sobą Bahamczycy są zazwyczaj bardzo bezpośredni, ale w odniesieniu do cudzoziemców mogą zachowywać się w sposób szczególnie uprzejmy. Są gościnni, lubią poznawać nowych ludzi. Zaproszenie gościa do własnego domu, najczęściej na wspólny posiłek, nie jest niczym niezwykłym, ale jest to też oznaka chęci budowania dalszych relacji. 

Na spotkania biznesowe na Bahamach należy przyjeżdżać na czas, jednak można się tam spotkać z bardziej elastycznym podejściem do punktualności. Chociaż punktualność jest ważna, można zauważyć różnice w podejściu do terminów spotkań w zależności od wieku partnera biznesowego i branży, w której działają. W przypadku starszych biznesmenów i tych pracujących w mniejszych firmach, czasami konieczne może się okazać poczekanie na rozmówcę, szczególnie jeśli jego poprzednie spotkanie przeciąga się. Nie należy tego odbierać jako brak szacunku dla nas, a raczej niechęć do pospieszania obecnego rozmówcy, co odbierane jest jako zachowanie niegrzeczne.

Na bahamską kulturę biznesową duży wpływ mają Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, więc spotkania będą odzwierciedlać połączenie tych kultur, z domieszką lokalnego kolorytu i południowego temperamentu. Spotkania służą raczej przekazywaniu informacji i decyzji, które zostały już podjęte, niż prowadzeniu dyskusji. Harmonogramy spotkań nie są sztywne i chociaż może istnieć zaplanowany porządek obrad, służy on raczej jako wskazówka, a nie schemat, którego należy mocno się trzymać. Ponieważ relacje osobiste są wysoko cenione, warto zaplanować część czasu podczas spotkania na rozmowę na tematy niezwiązane z biznesem. Nie jest to traktowane jako strata czasu, ale element poznawania się i budowania wzajemnych kontaktów. 

Pomimo iż na Bahamach przez większą część roku panuje plażowa pogoda, w relacjach biznesowych  obowiązują oficjalne stroje. Mężczyźni noszą koszule, krawaty i garnitury a kobiety damski odpowiednik tego stroju. Należy unikać dżinsów, szortów i sandałów. 

Administracja gospodarcza Wspólnoty Bahamów
Oficjalna strona rządu Bahamów: https://www.bahamas.gov.bs/
Ministerstwo Usług Finansowych, Handlu, Przemysłu i Migracji (Ministry of Financial Services, Trade and Industry and Immigration): financialservices@bahamas.gov.bs 
Ministerstwo Rolnictwa i Zasobów Morskich  (Ministry of Agriculture and Marine Resources): www.bahamas.gov.bs/agriculturemarine  
Ministerstwo Turystyki i Lotnictwa (Ministry of Tourism and Aviation): www.bahamas.com  Ministerstwo Finansów (Ministry of Finance): www.bahamas.gov.bs/finance 
Ministerstwo Pracy (Ministry of Labour): deptlabourgeneral@bahamas.gov.bs 
Ministerstwo Bezpieczeństwa Narodowego (Ministry of National Security) www.bahamas.gov.bs/nationalsecurity 
Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Ministry of Foreign Affairs): www.bahamas.gov.bs/foreignaffairs 

Samorządy gospodarcze
Bahamska Izba Handlowa i Konfederacja Pracodawców (Bahamas Chamber of Commerce and Employers Confederation): www.thebahamaschamber.com
 
Inne strony o charakterze ekonomicznym
Władza sądownicza na Bahamach - https://www.bahamasjudiciary.com/
Bank Centralny Bahamów - https://www.centralbankbahamas.com/
Ambasada USA w Nassau – informacje ekonomiczne – https://bs.usembassy.gov/business/ 
Brytyjska Wysoka Komisja w Nassau – informacje ekonomiczne https://www.gov.uk/government/publications/bahamas-economic-factsheet 
Wspólnota Brytyjska - https://thecommonwealth.org/our-member-countries/bahamas/economy
CIA Factbook - https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bf.html