Szanowni Państwo,

zwracamy Państwa uwagę na nowe obowiązki nałożone na zamawiających klasycznych i sektorowych wynikające z art. 3e rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1610 z dnia 14 maja 2024 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) 2019/1242 w odniesieniu do zaostrzenia norm emisji CO2 dla nowych pojazdów ciężkich oraz włączenia obowiązków sprawozdawczych, zmieniającego rozporządzenie (UE) 2018/858 i uchylającego rozporządzenie (UE) 2018/956, które mają zastosowanie od 1 lipca br.

W świetle nowych unijnych regulacji, zamawiający są zobowiązani udzielać zamówień publicznych na dostawy w celu zakupu, leasingu, najmu lub dzierżawy nowych bezemisyjnych autobusów miejskich, a także zamówień publicznych na usługi, których głównym przedmiotem jest użytkowanie takich autobusów miejskich na podstawie kryteriów jakościowych oraz ceny lub kosztu.

W ramach opisu przedmiotu zamówienia lub kryteriów oceny ofert zamawiający stosują co najmniej 2 spośród poniższych kryteriów, z czego przynajmniej jedno z nich dotyczy wkładu oferty w zapewnienie bezpieczeństwa dostaw określonych w lit. a–d, w zależności od sytuacji na rynku i zgodnie z dyrektywami 2014/23/UE, 2014/24/UE lub 2014/25/UE oraz obowiązującymi przepisami sektorowymi, a także z międzynarodowymi zobowiązaniami Unii, w tym Porozumieniem Światowej Organizacji Handlu w sprawie Zamówień Rządowych (GPA) i innymi umowami międzynarodowymi wiążącymi Unię:

1. proporcja produktów będących przedmiotem ofert pochodzących z państw trzecich określona zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 952/2013  ustanawiającym unijny kodeks celny  (kryterium to ma zastosowanie wyłącznie do produktów będących przedmiotem ofert pochodzących z państw, które nie są stronami GPA i które nie zawarły z Unią umowy o wolnym handlu obejmującej przepisy z zakresu zamówień publicznych; aktualny wykaz państw stron GPA dostępny pod linkiem: https://www.wto.org/english/tratop_e/gproc_e/memobs_e.htm);
2. bieżąca i szacowana dostępność niezbędnych części zamiennych zapewniających funkcjonowanie sprzętu będącego przedmiotem oferty;
3. zapewnienie przez wykonawcę, że ewentualne zmiany w jego łańcuchu dostaw w trakcie realizacji zamówienia nie będą miały negatywnego wpływu na realizację zamówienia;
4. zaświadczenie lub dokumentacja wykazująca, że organizacja łańcucha dostaw wykonawcy pozwala mu spełnić wymóg bezpieczeństwa dostaw;
5. zrównoważenie środowiskowe wykraczające poza minimalne wymogi określone w obowiązujących unijnych aktach prawnych

Powyższe zobowiązanie nie wyklucza stosowania przez zamawiających dodatkowych kryteriów.

Jeżeli wkład oferty w zapewnienie bezpieczeństwa dostaw stanowi jedno z kryteriów oceny ofert, należy przypisać mu wagę na poziomie 15 - 40%.

 

Interpretacja przepisów art. 3e

Dokonując analizy regulacji art. 3e ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1242 z dnia 20 czerwca 2019 r. określającego normy emisji CO2 dla nowych pojazdów ciężkich oraz zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 595/2009 i (UE) 2018/956 oraz dyrektywę Rady 96/53/WE (Dz. Urz. UE L 198 z 25.7.2019, z późn. zm.)  pod kątem brzmienia poszczególnych kryteriów („zobowiązanie oferenta”, „zaświadczenie lub dokumentacja” itp.), kierując się wykładnią celowościową przepisów przy jednoczesnym poszanowaniu obowiązującej w prawie unijnym zasadzie efektywności prawa (effet utile), Urząd Zamówień Publicznych stoi na stanowisku, że dopuszczalne jest zastosowanie niektórych kryteriów w ramach wymagań związanych z realizacją zamówienia. Dotyczy to kryteriów ujętych w art. 3e ust. 2 lit. b-d.

Sam wymóg dostępności części zamiennych (np. w okresie gwarancji lub cyklu życia produktu) jest powszechnie stosowany w zamówieniach publicznych.  Można go zarówno uwzględnić w ramach opisu przedmiotu zamówienia, kryteriów oceny ofert (przyznając punkty ofertom wykraczającym poza minimalne wymogi z OPZ), czy też wymagań związanych z realizacją zamówienia. 

Zgodnie z brzmieniem art. 3e ust. 2 lit. b kryterium ogranicza się do dostępności „niezbędnych” części zamiennych. Zamawiający jest jednak uprawniony ustanowić w postępowaniu o udzielenie zamówienia ogólny wymóg dostępności części zamiennych wykorzystywanych w przedmiocie zamówienia, który stanowić będzie jednoczesne wypełnienie kryterium zawężonego do „części niezbędnych”.

Bezpieczeństwu dostaw ma służyć także kryterium zawarte w art. 3e ust. 2 lit. c ww. rozporządzenia. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, omawianym „kryterium” jest oświadczenie wykonawców, w ramach którego składają oni wiążące zobowiązanie, jakie należy zakwalifikować jako wymaganie związane z realizacją zamówienia.

Natomiast zgodnie z definicją zawartą w art. 7 pkt 10 ustawy Pzp, pod pojęciem łańcucha dostaw należy rozumieć wszystkie zasoby i działania niezbędne do wykonania dostaw, usług i robót budowlanych, które są przedmiotem zamówienia. Urząd Zamówień Publicznych stoi na stanowisku, że „łańcuch dostaw” nie ogranicza się wyłącznie do dostawców bezpośrednich, ale rozciąga się również na podwykonawców.

Artykuł 3e ust. 2 lit. d rozporządzenia (UE) 2019/1242 przewiduje przedłożenie zaświadczenia lub dokumentacji potwierdzającej, że łańcuch dostaw wykonawców jest zorganizowany w sposób zapewniający spełnienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa dostaw. Wydaje się, że najbardziej efektywnym zastosowaniem tego „kryterium” będzie jego uwzględnienie w ramach wymagań związanych z realizacją zamówienia. Analogicznie jak w przypadku lit. c, kryterium ujęte w lit. d obejmuje także podwykonawców.

Powyższa interpretacja przepisów jest zbieżna z przepisami regulującymi zamówienia publiczne w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. Zgodnie bowiem z art. 408 ustawy Pzp zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia w zakresie bezpieczeństwa dostaw. W tym celu zamawiający może żądać złożenia wraz z ofertą, w szczególności:

3) dokumentacji gwarantującej, że organizacja i lokalizacja łańcucha dostaw wykonawcy umożliwia mu spełnienie wymagań zamawiającego w zakresie bezpieczeństwa dostaw określonych w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia, a także zobowiązania do zagwarantowania, że ewentualne zmiany w łańcuchu dostaw w trakcie realizacji zamówienia nie wpłyną negatywnie na zgodność z tymi wymaganiami.

W przypadku ustanowienia wymagań związanych z realizacją zamówienia zwracamy Państwa uwagę na powstające po stronie zamawiających zobowiązania, o których mowa w art. 96 ust. 4 ustawy Pzp. Zamawiający powinni określić w dokumentach zamówienia w szczególności sposób dokumentowania spełniania przez wykonawcę tych wymagań, uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę tych wymagań oraz sankcje z tytułu ich niespełnienia. Pozwoli to zamawiającym na efektywne monitorowanie sposobu wykonania zamówienia oraz ewentualne zastosowanie mechanizmów penalizujących wykonawców, w przypadku braku przestrzegania przez nich ustanowionych w postępowaniu wymagań. Zarówno wymagania związane z realizacją zamówienia, jak i uprawnienia kontrolne i sankcyjne zamawiającego należy ująć w projektowanych postanowieniach umowy.

Wersja skonsolidowana rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1242 z dnia 20 czerwca 2019 r. określającego normy emisji CO2 dla nowych pojazdów ciężkich oraz zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 595/2009 i (UE) 2018/956 oraz dyrektywę Rady 96/53/WE (Dz. Urz. UE L 198 z 25.7.2019, z późn. zm.) dostępna jest pod linkiem: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401610.

Zobowiązania wynikające z art. 3e rozporządzenia (UE) 2024/1610 stanowią uzupełnienie dotychczasowych obowiązków nałożonych na zamawiających, które wynikają z art. 68a-68b ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1289 t.j.).

Przepisy te z kolei zobowiązują zamawiających do zapewnienia określonego udziału autobusów zaliczanych do kategorii M3 klasy I i klasy A, wykorzystujących do napędu paliwa alternatywne, w całkowitej liczbie autobusów objętych określonymi zamówieniami, w perspektywie do 2025 r. i 2030 r. z zastrzeżeniem że połowa tego udziału ma być osiągnięta przez autobusy zeroemisyjne.

Obowiązek zapewnienia minimalnych poziomów docelowych udziału pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi oraz pojazdów zeroemisyjnych odnosi się do zamówień:

• o wartości równej lub przekraczającej progi unijne udzielanych na podst. umowy sprzedaży, leasingu, najmu lub dzierżawy z opcją zakupu pojazdów samochodowych udzielaną przez zamawiającego,  jeżeli do udzielenia tych zamówień mają zastosowanie przepisy ustawy Pzp;
• o wartości równej lub przekraczającej progi unijne dotyczących świadczenia określonych usług transportowych, obejmujących m.in. specjalistyczny transport drogowy osób, nieregularny transport osób,  jeżeli do udzielenia tych zamówień mają zastosowanie przepisy ustawy Pzp;
• w zakresie drogowego publicznego transportu zbiorowego o wartości przekraczającej wartość progową określoną w art. 5 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007.

Szczegółowe informacje na temat obowiązków zamawiających wynikających z ustawy o elektromobilności znajdziecie Państwo w „Przewodniku po obowiązujących przepisach w obszarze zielonych zamówień publicznych” z 2022 r.