Tak, zgodnie z art. 22 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, przepisy art. 7 oraz środek, o którym mowa w art. 1 pkt 3, stosuje się również do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie przepisów ww. ustawy. Powyższe oznacza, że zamawiający w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, które zostały wszczęte i nie są zakończone przed wejściem w życie ww. ustawy ma obowiązek zbadać, czy wobec wykonawcy nie zachodzą przesłanki wykluczenia, o których mowa w treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy. Jeśli wobec wykonawcy zachodzi, którakolwiek z podstaw wymienionych w treści art. 7 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, wówczas oferta tego wykonawcy powinna zostać odrzucona na podstawie art. 226 pkt 2 lit. a) ustawy Pzp, tj. z uwagi na fakt, że oferta została złożona przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania.

Nie, art. 108 ustawy Pzp nie ulega zmianie. Natomiast ustawa o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego w art. 7 ust. 1 pkt 1 – 3 wprowadza nowe, samoistne i obligatoryjne postawy wykluczenia, które należy weryfikować w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.

Tak, przesłanki, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. – o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego stanowią samoistne, obligatoryjne i dodatkowe w stosunku do przesłanek, o których mowa w art. 108 ustawy Pzp,  postawy wykluczenia wykonawców z udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursach. W konsekwencji powinny być one weryfikowane przez zamawiających w każdym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursie niezależnie od ich wartości.

Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 ustawy - o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, przesłanki wykluczenia, o których mowa w pkt 1-3 tego przepisu znajdują zastosowanie w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm.). Oznacza to, iż zamawiający ma obowiązek dokonania weryfikacji pod kątem zaistnienia tych podstaw wykluczenia zarówno w postępowaniach prowadzonych w procedurach poniżej jak i powyżej progów unijnych.  Obowiązek ten aktualizuje się zarówno w postępowaniach wszczynanych po dniu wejścia w życie przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, jak i zgodnie z treścią art. 22 ww. ustawy w postępowaniach wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie tej ustawy.

Ponadto, zgodnie z art. 7 ust. 9 ustawy - o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, przepisy art. 7 ust. 1 – 8 ustawy znajdują zastosowanie również do postępowań zmierzających do udzielenia zamówienia publicznego oraz konkursów o wartości mniejszej niż kwoty określone w art. 2 ust. 1 ustawy Pzp lub zamówień lub konkursów udzielanych z wyłączeniem ustawy Pzp. Tym samym, zamawiający zobowiązany jest do weryfikacji ww. podstaw wykluczenia także w postępowaniach o wartości mniejszej niż 130 000 złotych, oraz w zamówieniach wyłączonych spod przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.

Obowiązek stosowania regulacji art. 7 ust. 1 – 8 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów wyłączonych spod stosowania ustawy Pzp, w tym do zamówień i konkursów o wartości mniejszej niż 130 000 złotych wynika z art. 7 ust 9 ustawy. Zgodnie z treścią tej regulacji przepisy ust. 1-8 stosuje się do postępowania zmierzającego do udzielenia zamówienia publicznego oraz konkursów o wartości mniejszej niż kwoty określone w art. 2 ust. 1 ustawy Pzp lub z wyłączeniem stosowania tej ustawy.

Przepisy ustawy Pzp dotyczące składania podmiotowych środków dowodowych znajdują zastosowanie wyłącznie w postępowaniach prowadzonych na postawie ustawy Pzp, a zatem w postępowaniach, których szacunkowa wartość odpowiada co najmniej kwocie 130 000 złotych. A zatem sposób weryfikacji przesłanek wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 – 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, w postępowaniach lub konkursach, których wartość jest mniejsza niż 130 000 złotych albo podlegających wyłączeniu spod regulacji ustawy Pzp powinien zostać ustalony samodzielnie przez zamawiającego.

Zgodnie z art. 22 pkt 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego zamawiający, w postępowaniu wszczętym i niezakończonym do dnia wejścia w życie ustawy, ma obowiązek dostosować dokumentację zamówienia lub regulamin konkursu do nowych przesłanek wykluczenia, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy. W świetle ustawy Pzp zmiana dokumentacji zamówienia lub regulaminu konkursu dopuszczalna jest tylko przed upływem terminu składania odpowiednio ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w konkursie lub prac konkursowych. Zgodnie bowiem z art. 137 ust 1 ustawy Pzp w uzasadnionych przypadkach zamawiający może przed upływem terminu składania ofert zmienić treść SWZ (zmiana treści regulaminu konkursu - art. 342 ustawy Pzp).

W takim przypadku zamawiający powinien wprowadzić do SWZ (regulaminu konkursu) odpowiednie postanowienia zobowiązujące wykonawców do potwierdzenia braku okoliczności, o których mowa w art. 7 ust. 1 ww. ustawy. Jeśli natomiast termin otwarcia ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w konkursie lub prac konkursowych już upłynął, zamawiający w świetle przepisów ustawy Pzp nie ma możliwości wprowadzenia zamian do SWZ lub regulaminu konkursu.

W przypadku, gdy doszło już do otwarcia ofert zamawiający nie ma możliwości wprowadzenia zmian do treści dokumentów zamówienia. Powyższe nie zwalnia jednak zamawiającego z weryfikacji podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. W takiej sytuacji zamawiający weryfikuje brak podstaw do wykluczenia wykonawcy żądając złożenia podmiotowych środków dowodowych stosując odpowiednio art. 126 ustawy Pzp – do postępowań o wartości równej lub powyżej progów unijnych, a w postępowaniach krajowych – art.   274 ustawy Pzp.

Zgodnie z treścią art. 22 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, podstawy wykluczenia wskazane w art. 7 ust. 1 tej ustawy znajdują także zastosowanie do postępowań wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy. Mając na uwadze, iż zgodnie z treścią art. 7 pkt 18 ustawy Pzp postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego kończy się zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego, do tej chwili wykonawca podlega wykluczeniu z postępowania, o ile zaistnieją podstawy wykluczenia. Tym samym, obowiązek zbadania postaw wykluczenia określonych art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego odnosi się również do postępowań, w których dokonano już wyboru oferty najkorzystniejszej, ale nie doszło jeszcze do zawarcia umowy. W takim przypadku zamawiający na podstawie art. 126 ust. 2 ustawy Pzp w zw. z art. 22 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego powinien wezwać wybranego wykonawcę do złożenia odpowiednich podmiotowych środków dowodowych na potwierdzenie braku postaw wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ww. ustawy. Należy także pamiętać, że jeżeli termin otwarcia ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub prac konkursowych w konkursie upłynie, zamawiający w świetle przepisów ustawy Pzp nie ma możliwości wprowadzenia zmian do SWZ lub regulaminu konkursu. Powyższe nie zwalnia jednak zamawiającego z weryfikacji podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.

Zgodnie z art. 125 ust. 1 ustawy Pzp, wykonawca do wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo do oferty dołącza oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji w zakresie wskazanym przez zamawiającego. Zgodnie z art. 125 ust. 2 ustawy Pzp, oświadczenie to w postępowaniach o wartości odpowiadającej progom unijnym składa się na formularzu Jednolitego Europejskiego Dokumentu Zamówienia.

Mając na uwadze, iż art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego ustanawia dodatkowe, obligatoryjne przesłanki wykluczenia wykonawców z postępowania, wykonawca powinien dołączyć do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie wstępne, które  powinno zawierać oświadczenie własne wykonawcy obejmujące podstawy wykluczenia z  art. 108 ustawy Pzp oraz art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, a także ewentualnie z art. 109 ustawy Pzp, w przypadku, gdy zamawiający przewidział fakultatywne przesłanki wykluczenia.

A zatem, w przypadku postępowań prowadzonych poniżej progów unijnych wstępne oświadczenie powinno obejmować podstawy z art. 108 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, a także ewentualnie art. 109 ustawy Pzp, w przypadku, gdy zamawiający przewidział te podstawy wykluczenia.   Natomiast w postępowaniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, informacja o podstawach wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego może zostać uwzględniona w Jednolitym Europejskim Dokumencie Zamówienia w części III – podstawy wykluczenia, w sekcji D – Inne podstawy wykluczenia, które mogą być przewidziane w przepisach krajowych państwa członkowskiego instytucji zamawiającej lub podmiotu zamawiającego (oprócz podstaw do wykluczenia, o których mowa w ustawie Pzp w art. 108 i ewentualnie w art.  109 ustawy Pzp).

Przed wyborem oferty najkorzystniejszej zamawiający zobowiązany jest wezwać wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym terminie, aktualnych na dzień złożenia podmiotowych środków dowodowych – w postępowaniach równych lub powyżej progów unijnych  (art. 126 ust. 1 ustawy Pzp), a w przypadku postępowań poniżej progów unijnych, o ile wymagał ich złożenia (art. 274 ust. 1 ustawy Pzp). Należy przy tym wyraźnie podkreślić, że w takim przypadku, wezwanie do złożenia podmiotowych środków dowodowych, w zakresie podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tak jak w przypadku badania podstaw wykluczenia z art. 108 i 109 ustawy Pzp), dotyczy wyłącznie wykonawcy najwyżej ocenionego. 

Weryfikacji braku zaistnienia podstawy wykluczenia, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego w stosunku do wykonawcy zamawiający może dokonać za pomocą wszelkich dostępnych podmiotowych środków dowodowych. Podmiotowym środkiem dowodowym służącym wykazaniu braku podstaw do wykluczenia na podstawie art. 7 ust. 1 ww. ustawy przykładowo może być: oświadczenie własne wykonawcy o braku postaw do wykluczenia na ww. podstawie prawnej, odpis lub informacja z KRS lub CEIDG, roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe albo jego część, sprawozdanie zarządu z działalności jednostki albo jego część, informacja z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, informacja z wykazów określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014, a także informacja z listy rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.  

Należy przy tym wskazać, iż zgodnie z art. 127 ust. 1 i art. 274 ust. 4 ustawy Pzp, zamawiający nie wzywa do złożenia podmiotowych środków dowodowych, jeżeli może je uzyskać za pomocą bezpłatnych i ogólnodostępnych baz danych, w szczególności rejestrów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, o ile wykonawca wskazał w oświadczeniu wstępnym dane umożliwiające dostęp do tych środków. Ponadto, zgodnie z art. 127 ust. 2 ustawy Pzp, wykonawca nie jest zobowiązany do złożenia podmiotowych środków dowodowych, które zamawiający posiada, jeżeli wykonawca wskaże te środki i potwierdzi ich prawidłowość i aktualność. Powyższe ma szczególne znaczenie dla podmiotowych środków dowodowych pochodzących z ogólnodostępnych baz danych takich jak wykazy i listy podmiotów objętych sankcjami.

Na mocy przepisu art. 1 pkt 23 rozporządzenia Rady (UE) 2022/576 w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE nr L 111 z 8.4.2022, str. 1), dalej: rozporządzenie 2022/576, do rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz. Urz. UE nr L 229 z 31.7.2014, str. 1), dalej: rozporządzenie 833/2014, dodane zostały przepisy art. 5k, które ustanawiają zakaz udziału rosyjskich wykonawców w zamówieniach publicznych i koncesjach udzielanych we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, przy czym przez „rosyjskich wykonawców” należy rozumieć:

1. obywateli rosyjskich, osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy z siedzibą w Rosji;
2. osoby prawne, podmioty lub organy, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji;
3. osoby fizyczne lub prawne, podmioty lub organy działające w imieniu lub pod kierunkiem:
   1. obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji lub
   2. osób prawnych, podmiotów lub organów, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji,

a także

4. podwykonawców, dostawców i podmioty, na których zdolności wykonawca lub koncesjonariusz polega, w przypadku gdy przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia lub koncesji, jeżeli taki podwykonawca, dostawca, podmiot, na którego zdolności wykonawca polega, należy do którejkolwiek z kategorii podmiotów wymienionych w punktach 1-3.

Przepisy rozporządzenia 2022/576 weszły w życie w dniu 9 kwietnia 2022 r., z tym że w odniesieniu do umów w sprawie zamówienia publicznego i umów koncesji zawartych przed dniem 9 kwietnia 2022 r. zakaz udziału rosyjskich wykonawców zacznie obowiązywać po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia 2022/576, tj. w dniu 10 października br.

Zakaz udziału rosyjskich wykonawców w zamówieniach publicznych i koncesjach oznacza, po pierwsze, że żadne zamówienie publiczne ani koncesja od dnia 9 kwietnia 2022 r. nie może być udzielone, jeżeli wiązałoby się to z udziałem w zamówieniu lub koncesji któregokolwiek z wymienionych wyżej podmiotów.

W konsekwencji wykonawca, który należy do którejkolwiek z kategorii podmiotów wymienionych w art. 5k ust. 1 rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576, podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Jako że podstawa wykluczenia z art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576 dotyczy również podwykonawców, dostawców i podmiotów, na których zdolności wykonawca lub koncesjonariusz polega, o ile przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia, w takim przypadku zamawiający powinien zażądać, aby wykonawca w terminie określonym przez zamawiającego zastąpił tego podwykonawcę, dostawcę lub podmiot, na którego zdolności wykonawca polega, pod rygorem wykluczenia z udziału w postępowaniu.

Na potwierdzenie, że w stosunku do danego wykonawcy nie zachodzi podstawa wykluczenia przewidziana w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576, wykonawca powinien załączyć do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu  oświadczenie własne w poniższym zakresie, tj. że wykonawca nie jest:

1. obywatelem rosyjskim, osobą fizyczną lub prawną, podmiotem lub organem z siedzibą w Rosji;
2. osobą prawną, podmiotem lub organem, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji;
3. osobą fizyczną lub prawną, podmiotem lub organem działającym w imieniu lub pod kierunkiem:
   1. obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji lub
   2. osób prawnych, podmiotów lub organów, do których prawa własności bezpośrednio lub pośrednio w ponad 50 % należą do obywateli rosyjskich lub osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji,

oraz że żaden z jego podwykonawców, dostawców i podmiotów, na których zdolności wykonawca polega, w przypadku gdy przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia, nie należy do żadnej z powyższych kategorii podmiotów.

Należy wskazać, że Jednolity Europejski Dokument Zamówienia nie obejmuje swoim zakresem podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576. W związku z tym wykonawca dołącza do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie odrębne w stosunku do tych, które są składane na formularzu JEDZ.

Ponadto z uwagi na treść przepisów art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576 wskazane jest również żądanie przez zamawiającego od wykonawcy wykazu podwykonawców i dostawców, na których przypada na ponad 10% wartości zamówienia, zaś w przypadku podmiotów, na których zdolności wykonawca polega – wskazania, czy wykonawca polega na zdolności tych podmiotów w zakresie odpowiadającym ponad 10% wartości zamówienia. Weryfikacji braku zaistnienia omawianej podstawy wykluczenia w stosunku do konkretnego podmiotu zamawiający może dokonać za pomocą wszelkich dostępnych podmiotowych środków dowodowych. Podmiotowym środkiem dowodowym służącym wykazaniu braku podstaw do wykluczenia na ww. podstawie prawnej przykładowo może być: oświadczenie własne wykonawcy o braku postaw do wykluczenia na ww. podstawie prawnej, odpis lub informacja z KRS lub CEIDG, roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe albo jego część, sprawozdanie zarządu z działalności jednostki albo jego część, informacja z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Przepisy art. 5k rozporządzenia 833/2014 znajdują zastosowanie jedynie do zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne udzielanych zgodnie z przepisami ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1121, 1598, 2054 i 2269 oraz z 2022 r. poz. 25) oraz zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne wyłączonych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 i 4, art. 11 ust. 1 pkt 1-5 i 7-10, art. 13 ust. 1 pkt 3-8, art. 363 ust. 1, art. 365 i art. 366 ustawy – Prawo zamówień publicznych, a także koncesji o wartości równej lub przekraczającej próg unijny udzielanych zgodnie z przepisami ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. z 2021 r. poz. 541) oraz koncesji o wartości równej lub przekraczającej próg unijny wyłączonych na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b)-f), pkt 3 lit. a) i c)-k) oraz pkt 4-13 ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Zakaz udziału rosyjskich wykonawców w zamówieniach publicznych i koncesjach oznacza, że od dnia 10 października 2022 r. żadne zamówienie publiczne ani koncesja nie może być wykonywane, jeżeli wiązałoby się to z udziałem podmiotów wskazanych w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576.

W konsekwencji zamawiający powinien dokonać rewizji wszystkich zawartych umów, które będą nadal realizowane po dacie 10 października 2022 r. Zamawiający powinien zatem wystąpić do wykonawców o złożenie stosownego oświadczenia, że nie występują okoliczności, skutkujące zakazem dalszego wykonywania umowy. Jako że podstawa wykluczenia z art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576 dotyczy również podwykonawców, dostawców i podmiotów, na których zdolności wykonawca lub koncesjonariusz polega, o ile przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia, w takim przypadku zamawiający powinien zażądać, aby wykonawca w terminie określonym przez zamawiającego zastąpił tego podwykonawcę, dostawcę lub podmiot, na którego zdolności wykonawca polega, pod rygorem odstąpienia od umowy.

Podstawa wykluczenia wykonawcy wynika bezpośrednio z przepisów art. 5 k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576, które ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Jeśli wobec wykonawcy zachodzi którakolwiek z przesłanek, o których mowa w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576, wówczas oferta tego wykonawcy powinna zostać odrzucona na podstawie art. 226 pkt 2 lit. a) ustawy Pzp, tj. z uwagi na fakt, że oferta została złożona przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania.

Na potwierdzenie, że w stosunku do danego wykonawcy nie zachodzi podstawa wykluczenia przewidziana w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576, zamawiający żąda oświadczenia, że w stosunku do wykonawcy nie zachodzi podstawa wykluczenia przewidziana w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576. Weryfikacji braku zaistnienia omawianej podstawy wykluczenia w stosunku do konkretnego podmiotu zamawiający może dokonać za pomocą wszelkich dostępnych podmiotowych środków dowodowych. Podmiotowym środkiem dowodowym służącym wykazaniu braku podstaw do wykluczenia na ww. podstawie prawnej przykładowo może być: oświadczenie własne wykonawcy o braku postaw do wykluczenia na ww. podstawie prawnej, odpis lub informacja z KRS lub CEIDG, roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe albo jego część, sprawozdanie zarządu z działalności jednostki albo jego część, informacja z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.

Tytułem przykładu, informację o tym, czy dany podmiot należy w ponad 50% do obywateli rosyjskich znaleźć można w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych lub jego odpowiednikach w innych krajach.

Przepis art. 5k ust. 1 rozporządzenia 833/2014 stanowi odrębną w stosunku do przesłanek, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy dnia 13 kwietnia 2022  - o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, podstawę wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu. Jednocześnie ww. podstawy wykluczenia stanowią samoistne, obligatoryjne, dodatkowe w stosunku do przesłanek, o których mowa w art. 108 ustawy Pzp,  podstawy wykluczenia wykonawców z udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.

Informację o tym, czy dany podmiot należy w ponad 50% do obywateli rosyjskich lub czy działa w imieniu i pod kierunkiem obywatela rosyjskiego, znaleźć można w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych dostępnym pod adresem https://crbr.podatki.gov.pl/. Stosownie bowiem do definicji z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2022 r. poz. 593 ze zm.) beneficjent rzeczywisty to każda osoba fizyczna:

• sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad podmiotem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez podmiot, lub
• w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.

Przepisy rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576 obowiązują niezależnie od ustawy z  dnia 13 kwietnia 2022 – o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.

Z uwagi na treść przepisów art. 5k rozporządzenia 833/2014 zamawiający powinien zażądać od wykonawcy wykazu podwykonawców i dostawców, na których przypada na nich ponad 10% wartości zamówienia, zaś w przypadku podmiotów, na których zdolności wykonawca polega – wskazania, czy wykonawca polega na zdolności tych podmiotów w zakresie odpowiadającym ponad 10% wartości zamówienia. Na zamawiającym spoczywa bowiem obowiązek weryfikacji, czy w stosunku do podwykonawców, dostawców i podmiotów, na których zdolności wykonawca polega, w przypadku gdy przypada na nich ponad 10 % wartości zamówienia, nie zachodzi podstawa wykluczenia przewidziana w art. 5k rozporządzenia 833/2014 w brzmieniu nadanym rozporządzeniem 2022/576.