Dni zadumy
01.11.2020
Historia Polski i koleje ludzkiego losu sprawiły, że Polacy rozsiani są po całym świecie. Podobnie w najdalszych zakątkach świata, z dala od Ojczyzny, znajdziemy polskie nekropolie i samotne groby, na których w tych dniach zapłoną znicze.
Na różnych wielkomiejskich nekropoliach i małych wiejskich cmentarzach na terenie Węgier natrafić można na groby naszych Rodaków, żołnierzy i cywilów, którzy miejsce swego ostatniego spoczynku znaleźli poza Polską - na przyjaznej węgierskiej ziemi.
Najstarsze, w praktyce raczej symboliczne polskie miejsca pochówków na terenie Węgier pochodzą z okresu bitwy pod Mohaczem w 1526 r., kiedy to polskie rycerstwo walczyło przeciw Turkom po stronie Węgrów. Większość poległa... Wśród innych są osadnicy, których decyzje władz zaborczych sprowadziły na północne tereny dzisiejszych Węgier. Znaleźć można też groby Rodaków ze wszystkich fal emigracji po zrywach niepodległościowych.
W kilku miejscach spoczywają również uczestnicy Wiosny Ludów 1848/1849 na Węgrzech, żołnierze i oficerowie Legionu Wysockiego. Na budapeszteńskim cmentarzu Fiumei spoczął skazany na śmierć przez władze austriackie i stracony książę Mieczysław Woroniecki, pułkownik, uczestnik walk o wolność Węgier. Miejsce jego spoczynku zdobi historyczny obelisk.
Znajdziemy też groby Polaków, którzy w różnych okresach osiedlali się na węgierskiej ziemi i przyczyniali się do rozwoju społecznego i kulturalnego swej drugiej Ojczyzny. Liczne są groby Polaków poległych i zmarłych w regionie w okresie I wojny światowej, których zaborcy ubrali w swoje mundury.
Szczególnie widoczne są groby uchodźców z Września 1939 roku – żołnierzy i cywilów, urzędników i robotników, młodzieży i dzieci… Tu znaleźli schronienie, stąd wielu odeszło dalej walczyć o Polskę, tu wielu znalazło miejsce ostatecznego spoczynku. Ważnym miejscem pamięci jest Cmentarz Wojenny Wspólnoty Brytyjskiej w Solymár, gdzie spoczywają członkowie załóg polskich samolotów lecących ze zrzutami dla Powstania Warszawskiego. Lotnicy zginęli nad Węgrami niosąc pomoc walczącej Warszawie.
I wielu, wielu innych, mniej znanych, często już anonimowych, zapomnianych. Przywołujemy pamięć o nich w dniu Wszystkich Świętych i Zaduszek.
Na cmentarzu Rákoskeresztúr, gdzie znajduje się najwięcej polskich grobów na Węgrzech, społeczność polska uczestniczyła we mszy świętej w intencji zmarłych, którą odprawił proboszcz Polskiej Parafii Personalnej w Budapeszcie, ks. Krzysztof Grzelak. Na grobach uchodźców cywilnych i wojskowych znicze zapalili i złożyli kwiaty Pan Jerzy Snopek, Ambasador RP w Budapeszcie oraz przedstawiciele organizacji polonijnych i Rodacy mieszkający w Budapeszcie. Na grobach uchodźców na cmentarzu w Budakeszi znicze zapalił Pan Andrzej Kalinowski, Konsul RP w Budapeszcie. Ambasada upamiętniła również polskich żołnierzy spoczywających na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej w Solymár.
Zdjęcia: Barbara Pál
