Polska na Węgrzech

SYSTEM GOSPODARCZY I NAJWAŻNIEJSZE STRATEGIE GOSPODARCZE 

Węgry  na początku lat 90 XX wieku podobnie jak pozostałe kraje regionu Europy Środkowej przeszły transformacje ustrojową, w tym gospodarczą. Przejście z systemu gospodarki centralnie planowanej do wolnorynkowej zapewniło stały rozwój i wzrost gospodarczy kraju, który trwał nieprzerwanie przez ponad dwie dekady. Węgry podobnie, jak pozostałe państwa regionu zanotowały spowolnienie gospodarcze w 2021 r., a poprawy odnotowanej w 2022 r. nie udało się utrzymać w latach kolejnych. Zarówno wyniki gospodarki węgierskiej za 2023 i 2024 r. okazały się być słabszymi niż oczekiwano. 

Struktura gospodarki narodowej Węgier pokazuje, że w dalszym ciągu największy udział w wartości dodanej ma produkcja przemysłowa (22%), w szczególności sektor przetwórstwa przemysłowego,
w którym 74% produkcji wytwarzają zagraniczne przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 250 osób,
a całkowity udział całej branży przemysłowej w sprzedaży eksportowej wynosi powyżej 72,7%, toteż gospodarkę węgierską charakteryzuje wysoki stopień otwartości i integracji z globalnym rynkiem.

Jesienią 2024 r. rząd węgierski poinformował o wdrożeniu koncepcji „neutralności gospodarczej” jako strategii Węgier w osiągnięciu celów gospodarczych. Zakłada ona, że neutralność gospodarcza oznacza trzymanie się z dala od politycznych i gospodarczych sojuszy w stosunkach międzynarodowych, pozwalając angażować się zarówno we wschodnie, jak i zachodnie kontakty handlowo - inwestycyjne na własnych warunkach. To podejście porównał do neutralności geopolitycznej Austrii i Szwajcarii, argumentując, że Węgry powinny obrać podobną ścieżkę w sferze gospodarczej. Koncepcja ta nie została dotychczas ujęta w sposób formalny. 

W 2024 r. w ramy oficjalnego dokumentu ujęto „Strategię konkurencyjności Węgier na lata 2024-2030”, której ambitnym celem jest podniesienie konkurencyjności Węgier względem innych państw regionu i świata.  Opiera się ona na 4 filarach: patriotyzmie, technologii, zrównoważonym rozwoju i bezpieczeństwie dostaw. Jednym z jej głównych założeń jest przywrócenie wzrostu gospodarczego w 2024 r. i dalsze jego zwiększenie w latach kolejnych. Zakłada ona, że węgierski przemysł pozostaje kluczowym w aspekcie podniesienia konkurencyjności kraju.

Węgierski PKB pozostał na trajektorii wzrostowej r/r w II kwartale 2024 r., ale wyniki gospodarki są znacznie poniżej oczekiwań analityków. Wielkość produktu krajowego brutto Węgier była w tym okresie o 1,5% wyższa według danych surowych i o 1,3% wyższa według danych wyrównanych sezonowo niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Natomiast w porównaniu z poprzednim kwartałem wyniki gospodarki spadły o 0,2% według danych wyrównanych sezonowo.

Wbrew prognozom, znacząco spowolnił korzystny wpływ wzrostu płac realnych na konsumpcję gospodarstw domowych, która w efekcie wyhamowała. Do tego, gwałtownie spowolniła siła napędowa eksportu. Słaba koniunktura europejska i załamanie popytu na samochody elektryczne, a tym samym na akumulatory, poważnie osłabiły węgierski eksport.

W drugim kwartale 2024 r. w ujęciu rocznym produkcja przemysłowa spadła o 2,4%. Największym hamulcem wzrostu gospodarczego okazały się jednak inwestycje ze spadkiem o 15,4%, co samo w sobie spowolniło wzrost PKB o 1,4 pkt. proc. Usługi wzrosły o 2,4%, ale produkcja rolna spadła o 5,2% z powodu dotkliwej suszy. Konsumpcja gospodarstw domowych odnotowała wzrost na poziomie 4,2% r/r, podczas gdy konsumpcja publiczna spadła trzeci kwartał z rzędu.

Kwartalne wyniki węgierskiej gospodarki były najsłabsze w UE po Łotwie i Szwecji. Zdaniem ekspertów, nawet w przypadku powrotu dynamiki wzrostu zaobserwowanej w pierwszym kwartale (wzrost o 0,8% Q/Q-1), całoroczny wzrost mógłby osiągnąć tylko 1,5%.

Po słabszych niż oczekiwano danych za II kwartał prognozy wzrostu węgierskiego PKB na 2024 r.  zostały zrewidowane w dół przez wszystkich aktorów ekonomicznych. Narodowy Bank Węgier (MNB) spodziewa się obecnie wzrostu gospodarczego na poziomie 1-1,8% w 2024 r., 2,7‑3,7% w 2025 r. i 3,5-4,5% w 2026 roku. Jeszcze do niedawna szacunki te oscylowały wokół 2-3%, a pierwotne zakładały nawet 4-5% wzrost. Ministerstwo Gospodarki Narodowej obniżyło prognozę wzrostu PKB – do poziomu ok. 1,5%. W tyle nie pozostał Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), który w swoim najnowszym raporcie opublikowanym 26 września 2024 r. również skorygował prognozę wzrostu PKB Węgier na 2024 r. – do poziomu 1,8%. Na ten moment EBOR przewiduje, że wzrost węgierskiego PKB przyspieszy do 3,3% w 2025 r.

Źródło: węgierski Centralny Urząd Statystyczny (KSH)

GŁÓWNE SEKTORY GOSPODARKI I ICH UDZIAŁ W PKB

 ​​​​​​Główne sektory gospodarki

Wzrost wartości dodanej brutto (%)  (analogiczny kwartał roku poprzedniego = 100)

Źródło: KSH (https://www.ksh.hu/)

Polityka kursowa

Walutą Węgier jest forint (HUF), a za politykę pieniężną odpowiada Węgierski Bank Narodowy (Magyar Nemzeti Bank). Węgry stosują system płynnego kursu walutowego, w którym kurs forinta kształtowany jest przez podaż i popyt na rynku, a w razie potrzeby bank centralny (MNB) może interweniować zapobiegając atakom spekulacyjnym oraz w celu ustabilizowania kursu walutowego. System ten zapewnia elastyczność polityki pieniężnej w dostosowywaniu się do wstrząsów gospodarczych.
W ostatnich dwóch miesiącach końca roku 2024 forint osłabł także w stosunku do walut regionu V4 (w połowie grudnia 2024 r. wg średniego kursu banku centralnego 1 EUR kosztowało 410,58 HUF, a 1 PLN 96,22 HUF). Natomiast projekt ustawy budżetowej na 2025 r. oparty został na średniorocznym kursie EUR na poziomie 397,5 HUF, co oznacza, że jeżeli kurs euro nie zbliży się do tego poziomu stanowić to będzie zagrożenie dla realizacji zaplanowanych wydatków odsetkowych związanych z finansowaniem długu publicznego.

Surowce i technologie krytyczne

Obecnie Węgry nie prowadzą wydobycia surowców o znaczeniu krytycznym określonych przez przepisy UE. Według Służby Geologicznej Węgierskiego Urzędu Górniczo-Geologicznego (MBFSZ) niektóre krajowe pierwiastki krytyczne (np. miedź, aluminium, mangan, gal) były już badane i wydobywane na Węgrzech (jak boksyt), ale od lat 80. ubiegłego wieku kopalnie te były stopniowo zamykane. Na Węgrzech regularne i planowe poszukiwania surowców mineralnych zostały przerwane wraz z nadejściem lat 90. i zmianami ustrojowymi.

W ciągu ostatnich 5-10 lat znaczna część pierwiastków krytycznych znalazła się w centrum uwagi szybko zmieniającej się i rozwijającej działalności przemysłowej (np. lit rozpuszczony w wodach gruntowych, metale ziem rzadkich, kobalt), jednakże ze względu na brak wcześniejszych badań, ww. urząd dysponuje ograniczoną wiedzą na temat ewentualnej koncentracji tych pierwiastków na terenie kraju. Prowadzone obecnie rozpoznawcze badania podstawowe nie są równoznaczne z badaniami w celu wydobycia surowców. Nie jest znana ani masa, ani średnie stężenie zanotowanych wystąpień wspomnianych pierwiastków.

Stan infrastruktury 

Komunikacja drogowa

Węgry dysponują drogami szybkiego ruchu (autostradami i drogami ekspresowymi) o łącznej długości 2430  km. Długość sieci dróg wynosi 32 626 km. 

Główne autostrady i drogi ekspresowe:

M0 – obwodnica wokół Budapesztu,

M1 – Budapeszt-Győr-Hegyeshalom (w kierunku Austrii i Słowacji),

M2 – Budapeszt (M0)-Vác (w kierunku Słowacji)
M3 – Budapeszt-Füzesabony-Nyiregyháza -Vásárosnamény (w kierunku Rumunii  i Ukrainy),

M4 – Budapeszt – w kierunku Szolnok

M43 – Szeged – Csanádpalota (przejście graniczne z Serbią)

M44 – Tiszakécske – Békéscsaba (w kierunku Rumunii)
M5 – Budapeszt-Kecskemét-Szeged – Röszke (do przejścia granicznego z Serbią),

M6 – Budapeszt-Dunaujváros - Mohács (w kierunku Chorwacji),
M7 – Budapeszt-Siófok-Nagykanizsa-Letenye/Chr/-Tornyiszentmiklós/Sł/ (do przejść granicznych z Chorwacją i Słowenią),

M85 – Győr–Csorna-Kópháza(przejście z Austrią)-Sopron,

M86 - Győr-Csorna-Szombathely

Źródło: www.nemzetiutdij.hu

Infrastruktura kolejowa

Węgry są gęsto pokryte szlakami kolejowymi. Długość linii kolejowych wynosi 7395 km (2023). Największą firmą zarządzającą jest MÁV Zrt. (Węgierskie Koleje Państwowe).

Infrastruktura lotnicza

Węgry posiadają połączenia lotnicze z prawie wszystkimi stolicami Europy. Po upadku węgierskich linii lotniczych Malév sytuacja na rynku lotniczym mocno się skomplikowała. Wzrosła ilość połączeń realizowanych przez tanie linie lotnicze, w tym Wizzair, Ryanair i inne. Ważniejsze porty lotnicze: Budapest - Lotnisko im. Ferenca Liszta, Debreczyn, Győr-Pér, Sármellék-Balaton, Pécs-Pogány.

Transport wodny

Długość dróg wodnych wynosi ok. 1600 km, z czego 85% wykorzystywane jest w systemie ciągłym, 15% - tymczasowo. 53% to drogi koryta Dunaju i jego odnóg, 47% - Cisy i jej odnóg. Połączenie szlakami wodnymi do Morza Czarnego, Morza Północnego.

  Kalendarz dni wolnych od pracy

  1. Dane z IMF (https://www.imf.org/)
  2. Dane MNB (https://statisztika.mnb.hu/adatok-idosorok)

  3. Dane poszczególnych agencji

1. Dane KSH (https://www.ksh.hu/stadat_files/nep/hu/nep0002.html)
2. Dane KSH (https://www.ksh.hu/gyorstajekoztatok/fem/fem2410.html
3. Dane Data World Bank (https://data.worldbank.org/)
4. Dane Eurostat (https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/product/page/tessi190)
5. Dane Data World Bank (https://hdr.undp.org/data-center/specific-country-data#/countries/HUN)

Najważniejsi partnerzy handlowi ¹

Najważniejsi odbiorcy węgierskiego eksportu w 2023 r.:

1. Niemcy (39,193 mld EUR; wzrost wartości o 9,4%), 2. Włochy (8,485 mld EUR; wzrost o 4,9%), 3. Rumunia (7,758 mld EUR; wzrost o 2,4%), 4. Słowacja (7,385 mld EUR; wzrost o 1,1%), 5. Polska (6,7029 mld EUR; wzrost o 9,5%), 6. Czechy (6,589 mld EUR; wzrost o 11,3%), 7. Francja (6,151 mld EUR; wzrost o 2,4%), 8. Austria (5,892 mld EUR; spadek o -8,3%), 9. USA (5,562 mld EUR; wzrost o 9,9%), 10. Wielka Brytania (5,197 mld EUR; wzrost o 14,7%), Holandia (4,734 mld EUR; spadek o -8,2%), Hiszpania (4,393 mld EUR; wzrost o 16,7%), Belgia (3,817 mld EUR; wzrost o 22,1%), Serbia (2,739 mld EUR; spadek o 19%), Ukraina (2,627 mld EUR; wzrost o 16,3%), Turcja (2,391 mld EUR; wzrost o 26,7%), Chorwacja (2,386 mld EUR; spadek o 22,6%), Słowenia (2,164 mld EUR; wzrost o 1,9%), Szwecja (1,881 mld EUR; wzrost o 10,1%), Chiny (1,828 mld EUR; spadek o -16,1%), Rosja (1,01 mld EUR; spadek o -16,3%).

Najważniejsi partnerzy Węgier w imporcie w 2023 r.:

1. Niemcy (31,657 mld EUR; spadek wartości o 1%), 2. Chiny (9,56 mld EUR; spadek o 6,5%), 3. Austria (8,374 mld EUR; spadek o -23,8%), 4. Polska (8,0374 mld EUR; spadek o -4,8%), 5. Korea Południowa (7,654 mld EUR; wzrost o 30,4%), 6. Słowacja (7,486 mld EUR; spadek o -25,7%), 7. Czechy (7,435 mld EUR; wzrost o 3,7%), 8. Holandia (6,952 mld EUR; spadek o -5,9%), 9. Rosja (5,726 mld EUR; spadek o -38,1%), 10. Włochy (5,586 mld EUR; spadek o -9,7%), Francja (4,63 mld EUR; wzrost o 8%), Rumunia (4,019 mld EUR; spadek o -17,9%), Belgia (2,99 mld EUR; spadek o -1,6%), USA (2,836 mld EUR; spadek o -0,6%), Hiszpania (2,0959 mld EUR; wzrost o 0%), Serbia (2,0955 mld EUR; spadek o -13,1%), Słowenia (1,932 mld EUR; wzrost o 0,9%), Japonia (1,705 mld EUR; wzrost o 21,7%), Turcja (1,517 mld EUR; wzrost o 2,3%), Hong Kong (1,41 mld EUR; spadek o -23,7%), Wielka Brytania (1,35 mld EUR; wzrost o 3,7%), Ukraina (2,3 mld EUR; spadek o -48,2%) Chorwacja (1,087 mld EUR; spadek o 27,4%).

1. Dane KSH (https://ksh.hu/s/helyzetkep-2023/#/kiadvany/kulkereskedelem/a-kulkereskedelmi-termekforgalom-volumenvaltozasa)

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Produkty i usługi będące przedmiotem węgierskiego importu w 2023 r.
 

 Źródło: https://comtradeplus.un.org/TradeFlow
 

Produkty i usługi eksportowane przez Węgry w 2023 r.

Źródło: https://comtradeplus.un.org/TradeFlow)

Główni inwestorzy na Węgrzech

Stan (wartość skumulowana) zagranicznych inwestycji bezpośrednich na Węgrzech w latach 2021-23 według głównych regionów i krajów (w mln EUR) uszeregowany w kolejności od największego inwestora z 2023 r.

Źródło: https://www.mnb.hu/web/fooldal

Saldo napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich na Węgry w latach 2021-23 według głównych regionów i krajów (w mln EUR) uszeregowany w kolejności od największego inwestora z 2023 r.

 Źródło: https://www.mnb.hu/web/fooldal

Główne kierunki węgierskich inwestycji zagranicznych

Stan (wartość skumulowana) węgierskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w głównych krajach i regionach w mln EUR w 2023 r.

 Źródło: https://www.mnb.hu/web/fooldal
​​​​

Węgry są członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych od 1955 roku i jej instytucji stowarzyszonych (ILO, UNESCO, FAO, WHO itp.). W 1982 roku zostały członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF), Banku Światowego oraz IFC (Międzynarodowej Korporacji Finansowej). Ponadto są sygnatariuszami GATT, członkiem WTO, OECD, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBRD), Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). W 1999 roku Węgry przystąpiły do NATO, a od 2004 roku są członkiem Unii Europejskiej.

Członkostwo Węgier w organizacjach międzynarodowych związanych z gospodarką: BIS, CERN, EBRD, EIB, ESA, UE, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICFTU, IDA, IEA, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, ISO, ITU, MIGA, NATO, NEA, OECD, PCA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WCL, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO.

 Dane z poszczególnych fundacji/organizacji.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

  Źródło: https://comtradeplus.un.org/TradeFlow  

  Węgierskie inwestycje bezpośrednie w Polsce

  Źródło: https://nbp.pl/publikacje/cykliczne-materialy-analityczne-nbp/inwestycje-bezposrednie-zagraniczne/

  Polskie inwestycje bezpośrednie na Węgrzech

  Źródło: https://nbp.pl/publikacje/cykliczne-materialy-analityczne-nbp/inwestycje-bezposrednie-polskie/

Relacje z UE

Od wielu lat ponad 70% eksportu oraz importu węgierskiego odbywa się z Unią Europejską, w okresie I-IX 2024 r. 76% eksportu oraz 71% importu było realizowane z UE według danych KSH.

Baza traktatowa

Mając na uwadze międzynarodowe zobowiązania prawne zarówno Polski jak i Węgier w Traktacie Akcesyjnym do Unii Europejskiej dokonano przeglądu umów dwustronnych pomiędzy Rzeczpospolitą Polską i Republiką Węgierską, po czym 17 czerwca 2005 roku został podpisany protokół, w myśl którego część dotychczasowych umów utraciła moc obowiązującą. 

Obowiązujące umowy o charakterze gospodarczym:

• Traktat koncyliacyjno-arbitrażowy między Polską a Węgrami. (Data podpisania: 1928-11-30;  Data wejścia w życie: 1930-02-28); Publikacja: 1930/13/93 Dz. U.,
• Umowa między Rządem PRL a Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o międzynarodowej komunikacji samochodowej. (Data podpisania: 1965-07-18;  Data wejścia w życie: 1965-11-19); Publikacja: 2003/4/36 MP,
• Porozumienie między Rządem RP a Rządem Republiki Węgierskiej o zmianie art. 22 Umowy między Rządem PRL a Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o międzynarodowej komunikacji samochodowej sporządzonej w Budapeszcie dnia 18 lipca 1965 r. (Data podpisania: 2003-08-21; Data wejścia w życie: 2003-09-22); Publikacja: 2003/48/734 MP,
• Umowa między Rządem PRL i Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o komunikacji lotniczej.  (Data podpisania: 1976-02-12;  Data wejścia w życie: 1976-10-23),
• Układ między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Węgierską o przyjacielskiej i dobrosąsiedzkiej współpracy.  (Data podpisania: 1991-10-06; Data wejścia w życie: 1992-06-15); Publikacja: 1992/59/298 Dz. U.,
• Umowa między Rzeczypospolitą Polską i Republiką Węgierską w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji. (Data podpisania: 1992-09-23;  Data wejścia w życie: 1995-06-16); Publikacja: 1995/113/542 Dz. U.,
• Konwencja między RP i Republiką Węgierską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku.  (Data podpisania: 1992-09-23;  Data wejścia w życie: 1995-09-10); Publikacja: 1995/125/602 Dz. U.,
• Protokół do Konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Budapeszcie dnia 23 września 1992 r.  (Data podpisania: 2000-06-27; Data wejścia w życie: 2002-05-01); Publikacja: 2002/108/946 Dz. U.,
• Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Węgierskiej o współpracy w dziedzinie usług transportowych. (Data podpisania: 1993-01-05;  Data wejścia w życie: 1993-09-23),
• Umowa o współpracy w dziedzinie nauki i techniki między Rządem RP a Rządem Republiki Węgierskiej. (Data podpisania: 1996-11-19;   Data wejścia w życie: 1997-04-25),
• Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Węgierskiej o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych.   (Data podpisania: 1997-04-03;   Data wejścia w życie: 1997-10-21),
• Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Węgierskiej w sprawie międzynarodowych towarowych przewozów kombinowanych. (Data podpisania: 1998-04-15;  Data wejścia w życie: 1999-10-08).