Pamięć o 1 września 1939 r.
01.09.2021
W dniu 1 września br. w Budapeszcie odbyła się oficjalna uroczystość upamiętnienia 82. rocznicy niemieckiej inwazji na Polskę i wybuchu II wojny światowej. Upamiętniono również przyjęcie przez Węgry ponad stu tysięcy polskich uchodźców cywilnych i wojskowych oraz oddano hołd osobom pomagającym uchodźcom.
Składając wieńce w biało-czerwonych barwach na grobach Józsefa Antalla, generała Lóránda Utassy de Uljak i pułkownika Zoltána Baló Pan Jerzy Snopek, Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej, Pan Andrzej Kalinowski, Konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Budapeszcie oraz pułkownik Tomasz Trzciński, Attaché Obrony Wojskowy i Lotniczy przy Ambasadzie RP w Budapeszcie oddali hołd wszystkim węgierskim przyjaciołom, którzy w okresie II wojny światowej narażając siebie pomagali polskim uchodźcom.
Wiązanki kwiatów złożyli przedstawiciele środowiska polskiego i polonijnego: Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema na Węgrzech, Stowarzyszenia Katolików Polskich na Węgrzech, Szkoły Polskiej Przy Ambasadzie RP, Ogólnokrajowej Szkoły Polskiej i inni. Obecni byli członkowie rodzin bohaterskich Węgrów oraz przyjaciele Polski.
Modlitwy w intencji ofiar wojny poprowadził ks. Krzysztof Grzelak, Proboszcz Polskiej Parafii Personalnej w Budapeszcie.
……
József Antall podczas II wojny światowej, będąc komisarzem rządowym do spraw uchodźców, był jednym z najważniejszych organizatorów pomoc dla polskich uchodźców przebywających na Węgry po klęsce wrześniowej. Jego działania dalece wykraczały poza obowiązki służbowe - za swą działalność zyskał przydomek „Ojca Polaków”. Po zajęciu Węgier przez Niemców w marcu 1944 roku został aresztowany. Po kilku miesiącach na skutek interwencji Węgier został zwolniony.
Pułkownik Zoltan Baló był dyrektorem XXI Departamentu Ministerstwa Obrony Węgier, zajmującego się sprawami jeńców wojennych. Należał do osób najbardziej zaangażowanych w pomoc dla polskich uchodźców. Aresztowany po zajęciu Węgier przez Niemców. Po kilku miesiącach zwolniony.
Generał Lóránd Utassy de Uljak od października 1943 stał na czele XXI Departamentu Jeńców Wojennych i Internowanych w Ministerstwie Honwedów. Zastąpił na tym stanowisku Zoltána Baló, który został zdymisjonowany w wyniku oskarżeń ze strony niemieckiej ambasady o udział w przerzutach polskich żołnierzy na Zachód. Mimo to także on chronił cudzoziemskich żołnierzy zbiegłych na Węgry. Po rozpoczęciu w marcu 1944 okupacji Węgier przez III Rzeszę, Utassy odmówił Gestapo wydania internowanych Polaków. Po dojściu węgierskich faszystów do władzy aresztowano go za prowadzenie w imieniu Miklósa Horthyego tajnych negocjacji z Armią Czerwoną.
