Wsparcie Węgier dla Polski w wojnie polsko-bolszewickiej
15.08.2020
Węgry były jednym z państw, które udzieliły Polsce praktycznej pomocy wojskowej podczas wojny polsko-bolszewickiej. Już w listopadzie 1918 r. kilkudziesięciu Węgrów, byłych żołnierzy Legionów Polskich zgłosiło się do armii polskiej.
8 lipca 1920 r. Minister Obrony Węgier, István Sréter, polecił przekazać Polsce zapasy amunicji armii węgierskiej. Rząd Pála Telekiego na własny koszt dostarczył Polsce miliony naboi do karabinów, kilkanaście tysięcy pocisków artyleryjskich i karabinów oraz kilkaset kuchni polowych. W lipcu 1920 r. przeszło przez Węgry około 400 transportów z krajów zachodnich, z materiałami wojennymi dla Polski. 12 sierpnia 1920 r., gdy rozpoczynały się walki o Warszawę, Węgrzy przesłali koleją 22 mln naboi do karabinów systemu „Mausera”.
Szczególnie godny podkreślenia jest udział Węgrów w wojnie w szeregach Wojska Polskiego. Kilkudziesięciu Węgrów, byłych żołnierzy Legionów Polskich, już w listopadzie 1918 r. zgłosiło się do armii polskiej, m.in.: płk. Ferdynand Smazsenki (następnie używał nazwiska Taróczy), ks. Károly Subik, por. Miklós Hunyadi, który za bohaterstwo w Bitwie Warszawskiej został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. József Gobert Somssich, rotmistrz 10. Pułku Ułanów Litewskich, za zasługi wojenne został awansowany na stopień pułkownika. Do służby w Wojsku Polskim przyjęto również m.in.: rotmistrza Kálmana Rátza, płk. Jenó Issekutza i ppłk. Artura Boula, który zginął w październiku 1920 r. Odznaczył się także legionista, mjr Mihály Lipcsey-Steiner. Podczas wyprawy kijowskiej, w maju 1920 r., ciężko ranny został Rudolf Klemens, po wojnie oficer Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Symbolem polsko-węgierskiego braterstwa broni jest kpt. Emanuel Korompay, który po wojnie pozostał w Polsce. W 1939 r. został zmobilizowany i dostał się do sowieckiej niewoli. W kwietniu 1940 r. rozstrzelano go w Charkowie. Jego postać upamiętnia tablica na Budynku Porektorskim na kampusie Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie przed II wojną światową mieściła się Katedra Filologii Węgierskiej. Ponadto dla uhonorowania pomocy Węgier dla Polski w 1920 r., 22 marca 2011 r., na ścianie frontowej budynku Komendy Garnizonu Miasta Stołecznego Warszawa, odsłonięto tablicę pamiątkową.
W Bitwie Warszawskiej po stronie polskiej walczyło kilkuset ochotników węgierskich.
Zdjęcie:
Gen. Nándor Taróczy, inicjator transportu materiałów wojennych z Europy Zachodniej do Polski, fot. w: Dwa bratanki. Dokumenty i materiały do stosunków polsko-węgierskich 1918-1920, wybór i oprac. E.L. Varga, Warszawa 2016, s. 760. Zdjęcie udostępnione za zgodą autora i rodziny Nándora Taróczy’ego.