Informator ekonomiczny
Krótki opis gospodarki i jej struktury
-
System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (UK) jest państwem o gospodarce rynkowej, drugiej pod względem wielkości PKB (w ujęciu nominalnym) w Europie (po Niemczech) i szóstej na świecie (wg Międzynarodowego Funduszu Walutowego, MFW). UK jest również jednym z najważniejszych na świecie centrów finansowych (szczególna pozycja londyńskiego City) i handlowych.
Wraz z przejęciem władzy w lipcu 2024 r. (po 14 latach rządów Partii Konserwatystów), rząd Partii Pracy (PP) ogłosił, że będzie realizował 5 „misji” zawartych w manifeście wyborczym partii, które są powiązane z sytuacją społeczno-gospodarczą kraju. Deklarowaną misją nr 1 rządu PP jest wzrost gospodarczy z ambicją do osiągnięcia najwyższego tempa wzrostu PKB wśród państw G7. Rząd UK deklaruje także, że chce uczynić UK czempionem czystej energii (clean energy superpower). Pozostałe „misje” rządu dotyczą naprawy służby zdrowia, podniesienia poziomu bezpieczeństwa i zwalczania przestępczości oraz wyrównywania szans.
Rząd UK opracowuje też nowe strategie gospodarcze, które mają przyczynić się do realizacji misji. W październiku 2024 r. ogłoszono rozpoczęcie prac nad strategią przemysłową UK. Rząd opublikował green paper, który przedstawia założenia planowanej nowej strategii. Dokument wskazuje 8 sektorów, które mają przyczynić się do wzrostu gospodarczego państwa: zaawansowana produkcja, czysta energetyka, sektor kreatywny, przemysł obronny, cyfryzacja i technologie, usługi finansowe i usługi dla biznesu. Rząd ma zamiar przygotować dla każdej z tych branż plan sektorowy. W ramach tych sektorów zostaną zidentyfikowane podsektory, które w szczególny sposób przyczyniają się do osiągnięcia celu net zero, rozwoju regionalnego oraz bezpieczeństwa i odporności gospodarczej. Określone zostaną bariery, które ograniczają ich rozwój, a na które państwo może wpłynąć przez właściwe kształtowanie polityk publicznych. W tworzeniu strategii ma wziąć udział szerokie grono interesariuszy (przedsiębiorcy i organizacje ich reprezentujące, związki zawodowe, władze regionalne i lokalne, eksperci, partnerzy międzynarodowi). Jej publikacja planowana jest na wiosnę 2025 r. Następnie, wykorzystując strategię przemysłową, tworzona ma być strategia handlowa.
Istotnym czynnikiem wpływającym na kierunki i tempo rozwoju gospodarczego UK w kolejnych latach będzie ogłoszony w czerwcu 2019 r. prawnie wiążący cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. (cel „net zero”), który rząd PP podtrzymuje. Oprócz długoterminowego celu „net zero”, UK przyjęła także bardzo ambitne na tle świata pośrednie cele klimatyczne, tj. 68% redukcję emisji gazów cieplarnianych (GHG) do 2030 r. w ramach tzw. wkładu do Porozumienia Paryskiego oraz 81% redukcję emisji GHG do 2035 r. ustanowioną na podstawie prawa krajowego (Climate Change Act). Co więcej, rząd zapowiada, że do 2030 r. planuje w całości zdekarbonizować sektor energetyczny. National Energy System Operator (Neso), nowo powołany operator systemu energetycznego w UK ocenia, że cel ten jest osiągalny, ale pod warunkiem podjęcia ambitnych działań. Należy do nich m.in. rozbudowa sieci przesyłowej – sieci regionalne muszą być rozwijane w tempie 4-krotnie szybszym niż w ostatniej dekadzie, a sieci transmisyjne wysokich napięć w 2-krotnie. Neso wskazuje na dwie ścieżki osiągnięcia rządowego celu – znaczne przyspieszenie rozwoju OZE, w tym 3-krotny wzrost mocy zainstalowanych w offshore (do 50 GW) w ciągu 6 lat lub większy nacisk na wykorzystanie energetyki jądrowej poprzez przedłużenie działania obecnych reaktorów i przyspieszenie budowy nowych w połączeniu z utrzymaniem elektrowni gazowych, które będą wykorzystywały technologię wychwytu CO2. W ramach obu ścieżek wymagane jest podwojenie mocy wytwórczych zainstalowanych w lądowych farmach wiatrowych z obecnych 13 GW do 27 GW w 2030 r. i potrojenie mocy instalacji PV z obecnych 15 GW do 47 GW. Wymagane jest także zwiększenie elastyczności popytu na energię.
-
Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB
Największy udział w brytyjskim PKB (2023) mają usługi (83%). Szczególne znaczenie mają usługi finansowe, ubezpieczeniowe oraz usługi biznesowe. Przemysł (w tym budownictwo) i rolnictwo odgrywają mniejszą rolę, notując odpowiednio udział w tworzeniu PKB na poziomie 16,2% (w tym udział budownictwa na poziomie ok. 6%) i 0,6%. W sektorze usług zatrudnienie znajduje 85% aktywnych zawodowo. 13,9% pracuje w przemyśle i budownictwie, a około 1% w rolnictwie. Do najważniejszych gałęzi przemysłu należą: produkcja maszyn i urządzeń, sprzętu elektrycznego, wyposażenia dla kolejnictwa, przemysł stoczniowy, lotniczy, produkcja pojazdów silnikowych i części do nich, sprzęt elektroniczny i telekomunikacyjny, przemysł metalurgiczny i chemiczny. Rolnictwo UK jest nowoczesne i wysoce zmechanizowane, zapewnia ok. 54% zapotrzebowania kraju na żywność.
-
Polityka kursowa
W UK obowiązuje płynny kurs walutowy – kurs funta brytyjskiego (GBP) wobec innych walut ustalany jest przez rynek.
-
Surowce i technologie krytyczne
Surowce krytyczne
Rząd UK opracował pierwszą strategię dot. surowców krytycznych (UK Critical Minerals Strategy) w lipcu 2022 r. Została ona następie zrewidowana w 2023 r. Obecny rząd Partii Pracy zapowiedział opracowanie nowej strategii, która ma się ukazać wiosną 2025 r.
W ramach dotychczasowej strategii opracowano listę minerałów krytycznych biorąc pod uwagę dwa czynniki, tj. wysokie znaczenie gospodarcze oraz ryzyko problemów z dostępnością danego minerału. Na tej podstawie wyznaczono 18 surowców, tj. antymon, bizmut, kobalt, gal, grafit, ind, lit, magnez, niob, pallad, platyna, metale ziem rzadkich, krzem, tantal, tellurium, cyna, wolfram i wanad. Dodatkowo, powstała lista minerałów, których znaczenie może wzrastać w miarę upływu czasu i rozwoju gospodarki, a co za tym idzie mogą osiągnąć status minerałów krytycznych: iryd, mangan, fosforany, nikiel i ruten. Strategia wskazywała trzy obszary działania rządu: 1) oszacowanie krajowych możliwości wydobywczych UK i przyspieszenie ich wzrostu; 2) współpraca z partnerami międzynarodowymi; 3) wzmocnienie międzynarodowych rynków minerałów.
W ramach badań nad zasobami własnymi UK, brytyjskie służby geologiczne opracowały przegląd obszarów najbardziej perspektywicznych pod kątem położenia złóż minerałów krytycznych w UK. Zaznaczono jednak, że sama obecność złóż nie jest równoznaczna z możliwością ich wydobycia. UK nie ma również możliwości zapewnienia całego swojego zapotrzebowania na surowce krytyczne ze źródeł krajowych.
UK ma podpisane bilateralne porozumienia dot. współpracy w zakresie surowców krytycznych z 9 państwami: RPA, Kanadą, Australią, Kazachstanem, Mongolią, Indonezją, Japonią, Arabią Saudyjską i Zambią. UK jest także członkiem Minerals Security Partnership.
Źródło: British Geological Survey
Technologie krytyczne
Rządowe ramy nauki i technologii (Science and Technology Framework) z 2023 r. wskazują na 5 technologii krytycznych dla Wielkiej Brytanii: (1) sztuczna inteligencja (AI), (2) inżynieria biologiczna, (3) telekomunikacja przyszłości, (4) półprzewodniki, oraz (5) technologie kwantowe. Brytyjska rada ds. nauki i technologii (National Science and Technology Council) ma dokonywać corocznego przeglądu tej listy, która długoterminowo nie powinna jednak się zmieniać. Każdemu z priorytetów odpowiada dedykowana strategia (National Strategy). Po przejęciu władzy przez Partię Pracy oczekiwać będzie można pewnych rewizji tej strategii, w tym związanych z finansowaniem rozwoju wspomnianych technologii krytycznych. Rząd pracuje nad szeregiem zmian legislacyjnych dot. m.in. sfery danych, cyberbezpieczeństwa oraz ograniczenia ryzyka stosowania technologii sztucznej inteligencji.
1 stycznia 2024 r. Zjednoczone Królestwo uzyskało status kraju stowarzyszonego z programem Horyzont Europa oraz z programem Copernicus. Brytyjscy naukowcy mogą uczestniczyć w tych projektach badawczo-rozwojowych UE na podobnych warunkach jak naukowcy z innych krajów stowarzyszonych (w tym dot. finansowania projektów badawczych).
-
Stan infrastruktury
Z uwagi na położenie geograficzne kraju rolę brytyjskich przejść granicznych odgrywają lotniska i porty morskie. Sieć dróg jest jedną z najlepiej rozwiniętych w Europie (ponad 2300 mil autostrad), podobnie sieć kolejowa (o długości blisko 10 tys. mil, z czego 3339 mil jest zelektryfikowane). W UK znajduje się ponad 70 lotnisk (5 w i wokół Londynu) i 40 dużych portów morskich (przy czym wszystkich portów jest ok. 120). Wybudowany pod kanałem La Manche Eurotunel umożliwia połączenia kolejowe pomiędzy Wielką Brytanią a Francją i pozostałą częścią Europy.
-
Kalendarz dni wolnych od pracy (2025 r.)
1 stycznia – Nowy Rok
3 kwietnia – Wielki Piątek
6 kwietnia – Poniedziałek Wielkanocny
4 maja – bank holiday
25 maja - bank holiday
31 sierpnia - bank holiday
25 grudnia – Boże Narodzenie
26 grudnia – Boxing Day
Podstawowe dane makroekonomiczne
Podstawowe dane makroekonomiczne |
|||
|
2023 |
2024 (prognoza) |
2025 (prognoza) |
PKB nominalne (USD, ceny bieżące) |
3,38 bln |
3,59 bln |
3,73 bln |
PKB (USD, PPP) |
4,14 bln |
4,28 bln |
4,42 bln |
Stopa wzrostu PKB (realna) |
0,3% |
1,1% |
1,5% |
PKB per capita (USD, nominalne) |
49 648 |
52 423 |
54 280 |
PKB per capita (USD, PPP) |
60 735 |
62 574 |
64 384 |
Stopa inflacji (CPI) |
7,3% |
2,6% |
2,1% |
Stopa bezrobocia |
4,0% |
4,3% |
4,1% |
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P |
AA-/Aa3/AA |
||
Deficyt budżetowy (% PKB) |
6,0% |
4,3% |
3,7% |
Dług publiczny (% PKB) |
100,0% |
101,8% |
103,8% |
Źródło danych: MFW (za wyjątkiem ratingów kredytowych)
Dane demograficzne
Dane demograficzne (aktualne) |
|
Liczba ludności (w tys.) |
68 350 |
Siła robocza (w tys.) |
35 275 |
Rozmiar klasy średniej (w tys./mln) |
b.d. |
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa) |
18,6 |
Współczynnik Giniego |
32,4 |
Współczynnik HDI |
0,94 |
Źródło danych: Bank Światowy (za wyjątkiem HDI)
Handel zagraniczny i inwestycje
Wg danych Office for National Statistics (ONS) obroty handlowe UK w 2023 r. wyniosły 1738,2 mld GBP (wzrost o 2,2% w porównaniu do 2022 r.), z czego na import przypadło 895,6 mld GBP (bez zmian wobec 2022 r.) a na eksport 842,6 mld GBP (wzrost o 4,6%). W konsekwencji UK odnotowało spadek deficytu handlowego o 36,9 mld GBP w stosunku do 2022 r.
- Najważniejsi partnerzy handlowi
Eksport: Stany Zjednoczone pozostały największym partnerem eksportowym UK w 2023 r., udział USA w obrotach handlowych UK wyniósł 22,1%. Kolejne miejsca przypadły Niemcom (7,0%), Irlandii (6,6%) Królestwu Niderlandów (6,2%), oraz Francji (5,2%). Udział pięciu kluczowych partnerów handlowych UK w eksporcie wyniósł 47,1% jego całkowitej wartości (niewielki wzrost o niespełna 1 p.p. w porównaniu do 2022 r.).
Import: Stany Zjednoczone uplasowały się na pierwszym miejscu wśród partnerów handlowych UK w zakresie importu z udziałem na poziomie 13,3% w 2023 r. Kolejne miejsca przypadły Niemcom (9,9%), Królestwu Niderlandów (7,2%), Francji (6,7%) oraz ChRL (6,5%). Udział pięciu kluczowych partnerów handlowych UK w imporcie wyniósł 43,6% jego całkowitej wartości (wzrost o ponad 1 p.p. w porównaniu do 2022 r.).
- Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe
Eksport: Wg danych Office for National Statistics (ONS), przez 12 miesięcy do września 2024 r. największą część wartości brytyjskiego eksportu produktów stanowiły: (1) mechaniczne agregaty prądotwórcze (warte 35,5 mld funtów), (2) samochody (34 mld), (3) produkty medyczne i farmaceutyczne (25 mld), (4) ropa naftowa (17,2 mld), oraz (5) samoloty (12,8 mld). Największą część eksportu usług w tym samym okresie stanowiła (1) szeroka grupa pozostałych usług (konsultingowych, technicznych czy badawczo-rozwojowych) (170,8 mld). Na dalszych miejscach plasowały się (2) usługi finansowe (99,5 mld), (3) turystyka (64,5 mld), (4) usługi telekomunikacyjne i informatyczne (38,5 mld), oraz (5) transport (31,8 mld).
Import: Wg tych samych danych ONS największą część wartości importu produktów stanowiły: (1) samochody (39,5 mld), (2) olej rafinowany (29 mld), (3) produkty medyczne i farmaceutyczne (26,7 mld), (4) ropa naftowa (25 mld), oraz (5) mechaniczne agregaty prądotwórcze (24,7 mld). Po stronie importu usług, największą wartość generowały: (1) pozostałe usługi (115,2 mld), (2) turystyka (90,8 mld), (3) transport (27,2 mld), (4) usługi w zakresie własności intelektualnej (18,5 mld), oraz (5) usługi finansowe (18,4 mld).
- Główni inwestorzy
Ostatnie dane ONS nt. inwestycji zagranicznych (Foreign Direct Investment, FDI) w Wielkiej Brytanii dotyczą 2022 r. i wskazują na FDI w wysokości 2068 mld funtów. 34% FDI pochodziło wtedy ze Stanów Zjednoczonych (702,5 mld funtów), 10,5% z Jersey (216,6 mld), 6,9% z Luksemburga (143,2 mld), 6,8% z Niderlandów (140,3 mld), a 5,5% z Francji (114,8 mld). Na dalszych miejscach plasują się Japonia, Bermudy, Szwajcaria i Belgia. Inwestycje z Unii Europejskiej stanowią 28,9% FDI (597,2 mld).
- Główne kierunki inwestycji zagranicznych
Całkowita wartość brytyjskich inwestycji za granicą (outward FDI) wyniosła w 2022 r. 1904,8 mld funtów. 26,9% tej sumy zostało zainwestowane w Stanach Zjednoczonych (511,5 mld), 15,8% w Niderlandach (301 mld), 6,3% w Luksemburgu (120,3 mld), 5,1% w Hong Kongu (97,5 mld), 4,8% we Francji (91,6 mld), oraz 4,8% w Hiszpanii (90,8 mld). Na dalszych miejscach plasują się Szwajcaria, Jersey, Australia i Kanada. Brytyjskie inwestycje w Unii Europejskiej stanowią 41,7% (793,5 mld) outward FDI.
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
UK jest członkiem kluczowych organizacji o charakterze gospodarczym: Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Światowej Organizacji Handlu (WTO), Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Grupy Banku Światowego (w jej skład wchodzą Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD), Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA), Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC), Wielostronna Agencja Gwarancji Inwestycyjnych (MIGA), Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (ICSD)) oraz Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOiR). UK jest również członkiem G7 (w 2021 r. sprawowała przewodnictwo) oraz G20 – forów skupiających największe oraz najlepiej rozwinięte państwa świata. UK jest także stroną ponad 70 umów handlowych, w tym regionalnych takich jak CPTPP.
Pozycja kraju w rankingach
Pozycja kraju w rankingach |
||
|
pkt |
pozycja |
Corruption Perception Index (Transparency International) |
71 |
20 |
Global Innovation Index (World Intellectual Property Organization) |
62,4 |
4 |
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) |
68,6 |
30 |
Relacje dwustronne
- Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne (tabela za ostatnie 3 lata)
Handel towarami i usługami między Polską a Wielką Brytanią (mld GBP) |
|||
|
2021 |
2022 |
2023 |
Import (z UK) |
6,5 |
9,2 |
10,7 |
Eksport (do UK) |
14,5 |
18 |
20,5 |
Obroty |
21 |
27,2 |
31,2 |
Saldo (PL) |
8 |
8,8 |
9,8 |
Wartość bezpośrednich inwestycje zagranicznych między Polską a Wielką Brytanią (mln GBP) |
|||
|
2020 |
2021 |
2022 |
Inwestycje UK w PL |
7361 |
7069 |
7445 |
Inwestycje PL w UK |
142 |
145 |
460 |
- Relacje z UE
Po zakończeniu okresu przejściowego i opuszczeniu przez UK wspólnego rynku i unii celnej UE, UK jest traktowane przez UE jako kraj trzeci, a podstawą relacji jest zawarta 24 grudnia 2020 r. umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE a UK (Trade and Cooperation Agreement, TCA). Porozumienie, które weszło w życie 1 maja 2021 r. po ratyfikacji przez UK oraz UE określa nowe warunki handlu towarami oraz usługami pomiędzy UE i UK.
Zgodnie z TCA, na wszystkie towary przewożone między UE a Wielką Brytanią ma zastosowanie stawka celna w wysokości 0%. Skorzystanie z zerowych stawek celnych wymaga spełnienia i udokumentowania pochodzenia celnego importowanych towarów.
Na granicy pomiędzy UE i Wielką Brytanią obowiązują kontrole celno-graniczne. Przedsiębiorcy są zobowiązani m.in. do dopełnienia standardowych formalności celnych, w tym do posiadania numeru podmiotów gospodarczych EORI, składania zgłoszeń i deklaracji celnych oraz regulowania należności celnych i podatkowych (VAT i akcyza).
W ramach reformy systemu kontroli granicznych i weterynaryjnych zmianie uległa dotychczasowa procedura eksportu i importu żywności z UE do UK. 31 stycznia 2024 r. Wielka Brytania wprowadziła certyfikaty zdrowia dla przywozu średniego ryzyka produktów zwierzęcych, roślin, produktów roślinnych oraz wysokiego ryzyka produktów żywnościowych (i pasz) niepochodzących od zwierząt, przywożonych z UE. 30 kwietnia 2024 r. wprowadzone zostały kontrole dokumentacji i identyfikacji opartej na analizie ryzyka oraz bezpośrednich kontroli produktów zwierzęcych o średnim ryzyku, roślin, produktów roślinnych oraz żywności (i pasz) wysokiego ryzyka niepochodzących od zwierząt, przywożonych z UE. Również od 30 kwietnia 2024 r. żywność z UE na rynek brytyjski może zostać wprowadzona jedynie poprzez wyznaczone do tego punkty kontroli granicznej. Jednocześnie wprowadzony został wymóg posiadania dodatkowej dokumentacji weterynaryjnej, a także opłaty importowe pn. Common User Charge.
Dzięki temu, że UK jest stroną Konwencji o wspólnej procedurze tranzytowej i stosuje informatyczny system NCTS, tranzyt towarów może być objęty jednolitą gwarancją. Kraj ten jest również stroną Konwencji o uproszczeniach formalności w handlu towarami (SAD) i Konwencji TIR.
UE i UK wzajemnie uznają status Upoważnionego Podmiotu Gospodarczego (AEO), dzięki czemu zainteresowane unijne i brytyjskie przedsiębiorstwa mogą korzystać z dodatkowych uproszczeń celnych na obydwu obszarach celnych.
W obrocie handlowym między UE a UK szczególny status posiada Irlandia Północna, gdzie nadal są stosowane przepisy unijnego kodeksu celnego. Pozwala to na uniknięcie odpraw i kontroli celnych na wyspie Irlandii. Do towarów importowanych do Irlandii Północnej stosowane są unijne cła, chyba że nie zachodzi ryzyko, że towary te mogłyby zostać wprowadzone na jednolity rynek UE. Cła nie są należne, jeżeli można wykazać, że nie zachodzi ryzyko, że towary importowane do Irlandii Północnej z pozostałej części Wielkiej Brytanii mogłyby trafić na jednolity rynek UE.
Więcej informacji o aktualnym stanie relacji handlowych EU – UK na stronie internetowej: https://ec.europa.eu/info/strategy/relations-non-eu-countries/relations-united-kingdom_pl
- Baza traktatowa (między krajem opisywanym a Polską i UE)
Polsko-brytyjskie stosunki gospodarcze regulowane są w oparciu o umowę o handlu i współpracy pomiędzy UE a UK (Trade and Cooperation Agreement, TCA), która określa nowe warunki handlu towarami oraz usługami pomiędzy UE i UK po zakończeniu okresu przejściowego. Porozumienie weszło w życie 1 maja 2021 r. (w okresie pomiędzy podpisaniem a wejściem w życie umowa obowiązywała tymczasowo).
Umowa TCA znosi cła oraz kontyngenty w wymianie handlowej między UK a UE pod warunkiem, że towary spełniają odpowiednie reguły pochodzenia (pochodzą z UK lub UE). Tym niemniej konieczne jest składanie deklaracji eksportowych i importowych oraz innych formularzy wymaganych w ramach procedur administracyjnych związanych z handlem zagranicznym.
W celu uzyskania preferencyjnego traktowania taryfowego towarów (zerowa stawka celna) konieczne jest udowodnienie jego pochodzenia wg zasad określonych w TCA. Przedsiębiorca polski powinien m.in. zarejestrować się w systemie eksporterów UE – REX (dotyczy przesyłek o wartości powyżej 6000 EUR), producent powinien posiadać informacje dotyczące procesu produkcyjnego wskazujące na spełnienie odpowiedniej reguły pochodzenia, a eksporter powinien uzyskać deklarację dostawcy, że produkty mają status „pochodzących”. Należy uzgodnić z importerem w UK, czy będzie on ubiegać się o preferencyjne traktowanie taryfowe na podstawie oświadczenia o pochodzeniu, czy też na podstawie tzw. wiedzy importera. Wiedza importera oznacza, że importerowi udostępnia się szczegółowe informacje i dokumenty, które potwierdzają pochodzenie eksportowanego towaru. Informacje nt. obowiązków celnych w handlu z UK znajdują się na stronie internetowej: https://www.podatki.gov.pl/clo/brexit.
Oprócz zapewnienia zerowych stawek celnych, TCA ogranicza także stosowanie administracyjnych opłat celnych za świadczone usługi celne, co ma sprzyjać wymianie handlowej między stronami. Określony jest konkretny katalog przypadków, w których można nakładać opłaty na usługi świadczone przez administracje celne, np. poza godzinami pracy, w miejscach poza urzędem celnym, dla poboru próbek.
Klasyfikacja towarów w handlu między UE a UK jest określona w nomenklaturze taryfowej każdej ze stron zgodnie z zasadami Systemu Zharmonizowanego Światowej Organizacji Celnej (HS).
W umowie strony potwierdziły stosowanie ogólnej swobody tranzytu przez swoje terytoria. Dla tych celów ma zastosowanie Konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej. UK stało się stroną tej konwencji na zasadach autonomicznych od 1 stycznia 2021 r. tj. z chwilą wyjścia z unii celnej UE. Wcześniej UK stosowało tę konwencję jako członek UE. Polskie firmy, które obsługują dużą część rynku przewozowego w Europie mogą nadal korzystać z tej procedury tranzytowej, która umożliwia dokonywanie sprawniejszych przewozów, m.in. dzięki systemowi gwarancyjnemu i systemowi informatycznemu NCTS. Stronami konwencji są także kraje EFTA, większość krajów bałkańskich, Turcja i Ukraina.
Przewidziana w umowie instytucja odprawy czasowej daje pewność, że po spełnieniu określonych warunków przedsiębiorstwa mogą na określony czas wwozić do UK bez ceł i podatków towary dla celów gospodarczych. Dotyczy to m.in. towarów i sprzętu na wystawy, targi, konferencje, kamer filmowych, urządzeń do robót ziemnych, napraw, konserwacji, opakowań, kontenerów, palet, próbek, części zamiennych, przyrządów pomiarowych, wyposażenia naukowego, materiałów reklamowych i humanitarnych.
Umowa TCA zawiera przepisy, które mają zapewnić stały dostęp do rynku usług oraz dopływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Zapewnia usługodawcom dostęp do rynku (bez dodatkowych ograniczeń m.in. w zakresie formy prawnej działalności i limitu kapitału zagranicznego), gwarantuje traktowanie narodowe (niedyskryminacyjne traktowanie usługodawców i inwestorów z UK i UE), wyłącza konieczność spełniania warunku obecności lokalnej (żadna ze stron nie może wymagać, aby usługodawca miał siedzibę na jej terytorium jako warunek świadczenia usługi transgranicznej), zakaz wprowadzania wymagań dotyczących wydajności inwestycji (brak warunków dot. wysokości udziału krajowego w inwestycji lub ograniczeń eksportowych), obowiązywanie klauzuli najwyższego uprzywilejowania (jeśli UK lub UE zaoferują w przyszłości inwestorom lub przedsiębiorstwom z innego kraju korzystniejsze warunki prowadzenia działalności niż te oferowane w TCA, warunki te muszą zostać rozszerzone na inwestorów i przedsiębiorstwa z UK/UE).
Realizację postanowień TCA nadzorują organy, których pracom współprzewodniczą przedstawiciele UK i UE (decyzje są w nich podejmowane na zasadzie konsensusu): Rada Partnerstwa, Komitet Partnerstwa Handlowego, komitety specjalistyczne ds. handlu oraz grupy robocze. Uprawnienia nadane tym organom mają umożliwić stronom dokonanie wszelkich niezbędnych korekt w TCA.
W umowie ustanowiono również mechanizm rozstrzygania sporów, który na początkowym etapie przewiduje przeprowadzenie konsultacji w ramach wyspecjalizowanej komisji lub Rady Partnerstwa a w razie konieczności ew. skierowanie sprawy do trybunału arbitrażowego.
Dodatkowo każda ze stron może również wprowadzić środki ochronne (łącznie z nałożeniem ceł) w przypadku zaistnienia poważnych trudności gospodarczych, społecznych lub środowiskowych o charakterze sektorowym lub regionalnym.
Szereg kwestii związanych z polsko-brytyjską współpracą gospodarczą regulują bilateralne umowy międzyrządowe. Najważniejsze z nich, to:
- Umowa o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu z 16 grudnia 1976 r.
- Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji z 8 grudnia 1987 r.
Data aktualizacji: 9 grudnia 2024