Polska w Wielkiej Brytanii

Still on Patrol – the story of ORP Orzeł to dwunastominutowy dokument przedstawiający historię legendarnego polskiego okrętu podwodnego, który w czasie II wojny światowej dokował w położonym nieopodal Edynburga porcie Rosyth, gdzie aktualnie znajduje się Stocznia Babcock – obecnie odpowiedzialna za budowę fregat dla Marynarki Wojennej RP w ramach rządowego programu Miecznik. ORP Orzeł zasłynął m.in. ucieczką po internowaniu w neutralnej Estonii i dopłynięciem bez systemów nawigacyjnych i map do Rosyth w Szkocji. Operując już z Wlk. Brytanii jednostka odniosła spektakularny sukces podczas patrolu na Morzu Północnym, zatapiając 8 kwietnia 1940 roku, transportowiec „Rio de Janeiro” przewożący wojska niemieckie w ramach operacji Weserübung – informacja przekazana przez „Orła” była jednym z pierwszych sygnałów świadczących o niemieckiej inwazji na Norwegię.

W filmie wypowiada się m.in. inicjator upamiętnienia ORP Orzeł w Szkocji historyk Roger Pickering, Patrick Carnie, strateg Royal Navy ze stoczni Babcock w Rosyth, gdzie w czasie wojny dokował i był naprawiany ORP Orzeł. O tradycji współpracy marynarek wojennych Polski i Wlk. Brytanii mówi w filmie też KG RP w Edynburgu Łukasz Lutostański. O szansach na odnalezienie „Orła” na dnie Morza Północnego opowiada z kolei m.in. Ric Dekkers, emerytowany kapitan Marynarki Wojennej Nederlandów, doradca w stoczni Damen Naval, kiedyś znanej jako de Schelde, która przed II wojna światową zbudowała ORP Orzeł. W dokumencie użyto licznych zdjęć archiwalnych ze zbiorów Damen Naval, Muzeum Marynarko Wojennej w Gdyni, Instytutu Sikorskiego w Londynie, a także archiwalnych nagrań z Archiwum Polskiego Radia, tj. wypowiedzi jednego z marynarzy ORP Orzeł z grudnia 1939, który opowiada o okolicznościach dramatycznej ucieczki z Tallina w Estonii do portu Rosyth. W filmie widzimy ponadto wiele współczesnych ujęć Zatoki Firth of Forth, którą kiedyś wpływał do Rosyth i wypływał „Orzeł” na patrole na Morzu Północnym.

Na premierze Filmu wśród licznie zaproszonych gości nie zabrakło naszych głównych partnerów projektu upamiętnienia ORP Orzeł, w tym samego inicjatora Rogera Pickeringa ze stowarzyszenia historycznego Forth Pilgrim, przedstawicieli stoczni Babcock (kiedyś baza Rosyth), lokalnych władz hrabstwa Fife (Kingdom of Fife) oraz dowódcy Regionalnego Dowództwa Royal Navy na Szkocję i Irlandię Północną Brygadiera Andy Muddiman’a. Gościliśmy również przedstawicieli szkół polskich działających w Szkocji oraz organizacji polonijnych, w tym Klubu Historycznego w Glasgow, Grupy Pamięci Kombatantów, Towarzystwa Społeczno-Oświatowego w Glasgow, Klubu Polskiego w Kirkcaldy, Stowarzyszenia Polskiego w Aberdeen, Szkocko-Polskiego Towarzystwa Kulturalnego, Mapa Scotland Trust oraz prezes SPK Edynburg.

Po projekcji filmu Still on Patrol – the story of ORP Orzeł oraz referacie KG Łukasza Lutostańskiego na temat wkładu Marynarki Wojennej II RP w walkę przeciwko III Rzeszy u boku Royal Navy, swoją prezentację o możliwościach odnalezienia wraku ORP Orzeł na dnie Morza Północnego wygłosił Hubert Jando  z Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Centrum Techniki Morskiej, autor książki ORP Orzeł Historia i hipotezy zatonięcia, konsultant filmu fabularnego Orzeł. Ostatni patrol, który swoją premierę będzie miał w polskich kinach 14 października 2022 r.

Wieczorna impreza placówki zakończyła się pokazem zwiastuna filmu Aura Films Orzeł. Ostatni patrol, którego angielska wersja została przygotowana przez producenta specjalne na tę okazję i którego pokaz w Szkocji Konsulat Generalny w Edynburgu planuje zorganizować jeszcze w tym roku.

Link do filmu: https://youtu.be/bGXPeYLyw2w