Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Bydgoszczy

Obowiązkowe szczepienia ochronne realizowane są u dzieci i młodzieży do 19 r. ż., zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. 2023 poz. 2077) oraz na podstawie aktualnego w danym roku Programu Szczepień Ochronnych (PSO).

Do szczepień obowiązkowych zaliczamy szczepienia przeciwko:

• błonicy,
• gruźlicy,
• inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (Hib),
• inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pneumokokom),
• krztuścowi,
• nagminnemu zapaleniu przyusznic (śwince),
• odrze,
• ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis)
• różyczce,
• tężcowi,
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B),
• zakażeniom powodowanym przez rotawirusy.

Ponadto w wybranych grupach dzieci, narażonych w sposób szczególny na zakażenie, realizowane są obowiązkowe szczepienia ochronne przeciwko ospie wietrznej. 

Szczepieniom obowiązkowym podlegają także osoby:

• szczególnie narażone na zakażenie (szczepienia przeciwko WZW typu B, pneumokokom);
• w ramach profilaktyki poekspozycyjnej (szczepienia przeciw: błonicy, tężcowi i wściekliźnie);
• przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych z zaburzeniami czynności śledziony.

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.

Zalecane szczepienia ochronne to szczepienia ochronne przeciw chorobom zakaźnym, inne niż szczepienia obowiązkowe. Szczepienia zalecane powinny być realizowane przede wszystkim u dzieci (w zakresie chorób nieobjętych obowiązkowymi szczepieniami), osób z grup ryzyka (np. osoby starsze lub chore przewlekle), osób podróżujących, osób nieobjętych szczepieniami obowiązkowymi.

Szczepienia zalecane są płatne.

Mogą być wykonywane w profilaktyce przeciw następującym chorobom zakaźnym:

• błonicy;
• cholerze;
• COVID-19;
• durowi brzusznemu;
• gruźlicy;
• grypie;
• inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (Hib);
• inwazyjnym zakażeniom Neisseria meningitidis (meningokoki);
• inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae (pneumokoki);
• japońskiemu zapaleniu mózgu;
• kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM);
• krztuścowi;
• ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV);
• nagminnemu zapaleniu przyusznic (śwince);
• odrze;
• ospie wietrznej;
• półpaścowi;
• ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis);
• różyczce;
• tężcowi;
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW typu A);
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B);
• wściekliźnie;
• zakażeniom wywołanym przez rotawirusy;
• zakażeniom wirusem syncytialnym układu oddechowego (RSV);
• żółtej gorączce.

Im szybciej usuniemy kleszcza – tym lepiej. Kleszcza usuwamy chwytając u nasady, ruchem w górę (nie kręcimy, nie smarujemy tłuszczem, nie podpalamy). Miejsce po kleszczu dezynfekujemy. Wizyta u lekarza wskazana jest jeśli w tym czasie pojawią się u ciebie objawy podobne do grypy, jak senność, gorączka lub ból głowy. Bezzwłocznie udaj się do lekarza również, gdy zauważysz jakąkolwiek zmianę w miejscu pokłucia (rumień w kształcie okręgu, obrzęk, zaczerwienienie) – zwykle od 7 do 30 dni po kontakcie z kleszczem. Może to oznaczać, że zostałeś zakażony krętkami Borrelia. W takiej sytuacji lekarz zwykle przepisuje antybiotyk.

Aby nie dopuścić do takiej sytuacji:

• unikaj miejsc endemicznych (stałego występowania),
• wybierając się do lasu, wybieraj jasny strój zakrywający ciało,
• stosuj repelenty,
• po powrocie z lasu lub innego terenu podejrzanego o występowanie kleszczy, zmień ubranie i obejrzyj dokładnie całe ciało,
• pomyśl o szczepieniu ochronnym przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM).

Jest to zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C. Podstawowe informacje:

• wirus szerzy się poprzez kontakt z zakażoną krwią,
• nie można przenieść zakażenia podczas kaszlu, kichania, podawania ręki, korzystania z tej samej łazienki lub toalety, ani podczas innych codziennych czynności,
• osoba zakażona, przestrzegająca podstawowych zasad higieny, nie jest źródłem zakażenia w domu i w pracy,
• aby zminimalizować ryzyko zakażenia innych, nie należy stosować tych samych igieł i innego sprzętu do tatuażu, kolczykowania, unikać kontaktów seksualnych powodujących krwawienie; do likwidacji zanieczyszczeń krwi stosować jednorazowe rękawiczki i środki dezynfekcyjne, unikać wspólnego używania środków higieny (szczoteczki do zębów, maszynki do golenia, cążki do paznokci), bo mogą być zanieczyszczone zakażoną krwią.

Odra to ostra wirusowa choroba zakaźna. Jedynym źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się głównie drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej. Bardzo rzadko zakażenie następuje drogą pośrednią przez przedmioty świeżo zanieczyszczone wydzieliną z jamy nosowo-gardłowej. Wirusy odry dostają się do organizmu przez usta lub nos oraz przez spojówki. Po namnożeniu w błonach śluzowych przedostają się do różnych organów, tj.: skóry, nerek, żołądka, jelit, wątroby.
Okres wylęgania wynosi najczęściej od 10 do 12 dni.

Odra charakteryzuje się cyklem objawów. Na 2-4 dni przed wystąpieniem wysypki pojawia się ostry ból gardła, nieżyt nosa, gorączka, złe samopoczucie, zapalenie spojówek, katar, suchy kaszel. Następnie od 10 do 12 dni od początku zakażenia w jamie ustnej pojawiają się białe wykwity otoczone czerwoną linią, chory wysoko gorączkuje. Następnie za uszami pojawia się czerwona grudkowa wysypka, która stopniowo obejmuje całą głowę, tułów i kończyny. Wypukłe grudki zlewają się w plamy. Chory odczuwa silne swędzenie. U starszych dzieci odra przebiega najczęściej bez powikłań, w ciągu 2-5 dni po wystąpieniu charakterystycznej wysypki, w surowicy krwi pojawiają się przeciwciała, które usuwają wirusy z krwi i tkanek. Następuje okres zdrowienia.

Powikłania w przebiegu odry występują u ok. 30% osób chorych, większość z nich występuje u dzieci do 5 r.ż. oraz dorosłych powyższej 20 roku życia. Do powikłań w przebiegu odry należą: zapalenie ucha środkowego występuje u 70-90 osób na 1000 chorych, zapalenie płuc występuje u 10-60 osób na 1000 chorych, zapalenie mózgu występuje u 1 na 1000 chorych, drgawki występują u 5 na 1000 chorych, zgon występuje u 0,7-2 na 1000 chorych. Podostre stwardniające zapalenie mózgu występuje u od 1 na 1700 do 1 na 3300 chorych. Wśród innych rzadkich powikłań należy wymienić: małopłytkowość, hypokalcemię, zapalenie krtani, zapalenie tchawicy, zapalenie rogówki, zapalenie wątroby, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie jelita grubego, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie kłębuszków nerkowych. Najgroźniejsze powikłanie w przebiegu odry – podostre stwardniające zapalenie mózgu ujawnia się od 4 do 10 lat po przejściu choroby i objawia się postępującym otępieniem, nasilającym się napięciem i sztywnością mięśni oraz drgawkami. Do śmierci dochodzi zwykle w ciągu 2 lat od pojawienia się symptomów.