P. Lonser: „Gruźlica skąd, jak i dlaczego?"

24.03.2025

Światowy Dzień Gruźlicy obchodzony jest co roku 24 marca. Data ta uwiecznia odkrycie przez Roberta Kocha w 1882 r., bakterii wywołującej gruźlicę. Obchody Światowego Dnia Gruźlicy mają na celu zwiększenie świadomości o tej chorobie, a także promowanie działań na rzecz jej eliminacji oraz zachęcanie do inwestowania w badania i edukację. Działania edukacyjne, mają na celu uświadamianie społeczeństwa oraz mobilizację do wspólnej walki z gruźlicą.

Jak gruźlica wygląda w naszym województwie ?

W województwie kujawsko-pomorskim w 2024 r. zarejestrowano 201 przypadków zachorowań na gruźlicę, to jest o 45 przypadków mniej niż w 2023 r. Zapadalność na wszystkie postaci tej choroby wyniosła 9,99 na 100 tys. ludności. W 2024 r., podobnie jak w latach poprzednich, zapadalność na gruźlicę wśród mężczyzn była większa niż u kobiet. Przypadki gruźlicy u mężczyzn stanowiły 73% ogółu zachorowań.

Najwyższy współczynnik zapadalności odnotowano w najstarszej grupie wiekowej – 70 lat i więcej. Odnotowano jedno zachorowanie w grupie 0-4 lata oraz 12 przypadków gruźlicy wśród nastolatków.

Podobnie jak w poprzednich latach dominowała gruźlica płuc – stanowiła ona 95% wszystkich zgłoszonych przypadków.

W 2024 r. po raz kolejny zapadalność na gruźlicę mieszkańców miast była większa niż u ludności wiejskiej. Zarejestrowano 117 zachorowań w miastach i 84 przypadki gruźlicy na wsi. Przypadki gruźlicy u cudzoziemców stanowiły 4,5% wszystkich zachorowań i dotyczyły głównie obywateli Ukrainy.

W województwie kujawsko-pomorskim w 2024 r. odnotowano 15 zgonów z powodu gruźlicy. Znaczne różnice współczynników zapadalności na gruźlicę między powiatami naszego województwa, obserwowane od lat, wystąpiły także w roku 2024 – największą zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci stwierdzono w powiatach: rypińskim, nakielskim, grudziądzkim, lipnowskim, włocławskim i sępoleńskim.

Gruźlica skąd, jak i dlaczego ? Profilaktyka, drogi szerzenia oraz przeciwdziałanie

Gruźlica (TB) jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez prątki gruźlicy, tj. Mycobacterium tuberculosis. Pomimo rozwoju w medycynie oraz szeregu badan naukowych nad tą chorobą, gruźlica nadal jest jednym z zagrożeń zdrowotnych na świecie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w 2021 roku na całym świecie zarejestrowano około 10,6 miliona nowych przypadków gruźlicy.

Gruźlica głównie przenosi się drogą powietrzną. Kiedy osoba chora kaszle, kicha lub rozmawia, wówczas transmituje prątki gruźlicy. Osoby przebywające w bliskim kontakcie z chorym mają zwiększone ryzyko zakażenia.

Profilaktyka gruźlicy obejmuje kluczowe działania

Szczepienia: Szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guérin) jest stosowana w wielu krajach, aby zapobiegać ciężkim postaciom gruźlicy u dzieci.
Wczesne wykrywanie: Systematyczne badania przesiewowe w grupach ryzyka, są kluczowe dla wczesnego diagnozowania i leczenia choroby.
Edukacja i świadomość: Edukacja i uświadamianie społeczeństwa o objawach gruźlicy, sposobach przenoszenia, a także o wadze przestrzegania zasad higieny przyczynia się do ograniczenia ryzyka zakażenia.
Leczenie profilaktyczne: Osoby, które miały kontakt z chorym na gruźlicę, mogą być skierowane na leczenie profilaktyczne, celem zminimalizowania ryzyka rozwoju choroby.

Gruźlica jako choroba to poważny problem zdrowotny, który wymaga multidyscyplinarnego podejścia. Istotne znaczenie mają działania profilaktyczne oraz edukacja. Obchodzenie Światowego Dnia Gruźlicy, który przypada na 24 marca, przypomina o konieczności dalszego rozwoju nauki celem walki z tą chorobą, oraz o działaniach na rzecz zdrowia publicznego na całym świecie.

Paweł Lonser
Specjalista Zdrowia Publicznego
Kierownik Oddziału Nadzoru Przeciwepidemicznego WSSE w Bydgoszczy