25 i 26 października br. w stolicy Kazachstanu odbyła się konferencja „Global Conference on Primary Health Care” zorganizowana przez tamtejsze Ministerstwo Zdrowia, Światową Organizację Zdrowia oraz UNICEF. Jej uczestnikami byli delegaci rządów krajów skupionych w WHO i UNICEF – premierzy, wicepremierzy, ministrowie oraz wiceministrowie zdrowia.

Tematem przewodnim konferencji było odnowienie założeń Deklaracji z Ałma-Aty, podpisanej podczas Międzynarodowej Konferencji nt. Podstawowej Opieki Zdrowotnej we wrześniu 1978 roku. W dokumencie tym po raz pierwszy znalazły się takie stwierdzenia, jak: „zdrowie jest podstawowym prawem człowieka”, „osiągnięcie możliwie najwyższego poziomu zdrowia jest najważniejszym celem społecznym, wymagającym działań nie tylko sektora zdrowotnego”, „odpowiedzialność rządów za zdrowie obywateli” czy „zdrowie dla wszystkich”. 

Deklaracja z Ałma-Aty jest kojarzona przede wszystkim ze wskazaniem roli podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w zapewnieniu ludziom odpowiedniego poziomu zdrowia, niezależnie od ich płci, wieku, miejsca zamieszkania czy statusu społecznego. W dokumencie wielokrotnie podkreślano wagę POZ dla całego systemu opieki zdrowotnej, polegającą na podejmowaniu działań ukierunkowanych na promocję zdrowia i profilaktykę chorób, a także na działania zapobiegawcze, lecznicze oraz rehabilitacyjne. Odnosząc się do zidentyfikowanych wówczas problemów globalnych, wskazywano zadania dla POZ takie, jak: edukacja zdrowotna, promowanie zdrowych nawyków żywieniowych, wspieranie poprawy warunków sanitarnych wraz z właściwym zaopatrzeniem w wodę pitną, rozwijanie opieki nad matką i dzieckiem oraz prowadzenie szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym. Ważnym uzupełnieniem roli podstawowej opieki zdrowotnej było ukierunkowanie planowania i realizacji świadczeń zdrowotnych w celu poprawy zdrowia osób indywidualnych, całych rodzin, jak i określonej  społeczności.

Czterdzieści lat po Międzynarodowej Konferencji nt. Podstawowej Opieki Zdrowotnej postanowiono rozpocząć proces uaktualniania zapisów Deklaracji z Ałma-Aty. Podstawą modyfikacji było odniesienie do Celów Zrównoważonego Rozwoju, strategii zaproponowanej przez ONZ i przyjętej przez kraje członkowskie w 2015 roku. W przypadku opieki zdrowotnej ponownie podkreślono rolę i istotność zadań stojących przed podstawową opieką zdrowotną. Obrazowo przedstawiono je w stwierdzeniu: podstawowa opieka zdrowotna (Primary Health Care, PHC) ma zapewnić powszechny dostęp do opieki zdrowotnej (Universal Health Coverege, UHC), tak więc PHC zapewnia UHC. Według zdecydowanej większości osób zabierających głos w dyskusji, będzie to możliwe dzięki odejściu od ukierunkowania systemów opieki zdrowotnej na leczenie konkretnej choroby i przywrócenie podejścia holistycznego, skierowanego na rzeczywiste, kompleksowe potrzeby osoby wymagającej leczenia. 

Uczestnicy konferencji mówili o konieczności budowania systemów funkcjonujących pacjento-centrycznie, uwzględniających wartości związane z poszanowaniem godności i praw wszystkich uczestników systemu, jak i tych odnoszących się do racjonalności i efektywności działań. We wszystkich wypowiedziach pojawiało się stwierdzenie, że zdrowie należy do podstawowych praw człowieka.

Podczas Konferencji przyjęto opracowywany przez blisko rok tekst Deklaracji z Astany i uroczyście przekazano go młodym lekarzom oraz przedstawicielom zawodów medycznych realizujących zadania podstawowej opieki zdrowotnej. Dokonał tego Jełżan Byrtanow, minister zdrowia Kazachstanu, podkreślając pokoleniowy wymiar odnowionej Deklaracji.