Od pierwszego stwierdzonego na świecie przypadku zachorowania na AIDS minęło już ponad 35 lat. Do dziś nie udało się całkowicie usunąć z organizmu człowieka HIV. Jednak wieloletnie badania oraz postęp wiedzy na temat zakażenia HIV i AIDS, pozwoliły opracować zalecenia dotyczące terapii antyretrowirusowej.

Zgodnie ze standardami medycznymi, leczenie antyretrowirusowe (ARV) powinno być stosowane u wszystkich osób zakażonych HIV.

Cel leczenia antyretrowirusowego

Celem leczenia ARV jest:

• poprawa stanu zdrowia osób żyjących z HIV,
• odbudowa ich sytemu odpornościowego,
• zmniejszenie ryzyka rozwoju AIDS,
• obniżenie zakaźności osoby żyjącej z wirusem HIV, a tym samym zmniejszenie ryzyka zakażenia innych osób.

Korzyści terapii antyretrowirusowej

Rozpowszechnienie terapii antyretrowirusowej przyczyniło się do:

• spadku śmiertelności osób chorych na AIDS,
• zmniejszenia liczby zachorowań na gruźlicę, która u osób zakażonych HIV i chorych na AIDS występuje jako tzw. zakażenie oportunistyczne. Takie zakażenia występują tylko u osób pozbawionych naturalnej odporności,
• zmniejszenia liczby zakażeń spowodowanych niską odpornością oraz zachorowań na nowotworowy związane z AIDS.

Efektem rozpowszechnienia terapii jest to, że chorzy coraz rzadziej wymagają długotrwałej hospitalizacji i drogiego leczenia. Obecnie częściej prowadzą aktywne życie osobiste, zawodowe, towarzyskie, a choroba – mimo że nadal powinna być monitorowana przez specjalistę – nie wymaga pobytu w szpitalu.

Kto kwalifikuje się do leczenia

1. Decyzję o rozpoczęciu leczenia antyretrowirusowego podejmuje lekarz specjalista w oparciu o aktualne rekomendacje Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS (PTN AIDS).
2. Lekarz rozpatruje każdy przypadek indywidualnie. Uwzględnia m.in.:
   • stan kliniczny pacjenta,
   • liczbę limfocytów CD4,
   • poziom wiremii HIV RNA,
   • współistniejące zakażenia i choroby.
3. Rozpoczęcie leczenia ARV wymaga świadomej, pisemnej zgody pacjenta. W imieniu dziecka do 18 roku życia zgodę podpisują rodzice lub opiekunowie prawni.
4. Pacjent może wybrać ośrodek/placówkę medyczną na terenie całej Polski. Może również zmieniać ośrodek w trakcie trwania terapii ARV, np. ze względu na przeprowadzkę. Zobacz: wykaz ośrodków referencyjnych.

Uwaga: Terapią ARV nie obejmuje się osób, które nie gwarantują ścisłej współpracy lub kontynuacji leczenia z przyczyn psychospołecznych.

Diagnostyka pacjentów leczonych antyretrowirusowo

Aby właściwie zaplanować i prowadzić terapię antyretrowirusową, konieczne jest wykonywanie oznaczania:

• poziomu wiremii HIV RNA,
• liczby limfocytów CD4/CD8,
• allelu układu HLA B*5701,
• tropizmu CCR5 – w uzasadnionych przypadkach klinicznych.

U pewnej grupy pacjentów wykonuje się również testy lekooporności wirusa HIV na leki ARV.

W Polsce diagnostyka pacjentów zakażonych HIV, a nieleczonych wcześniej antyretrowirusowo, jest prowadzona zgodnie z Rekomendacjami PTN AIDS.

Wykaz ośrodków referencyjnych

W Polsce leczeniem osób żyjących z HIV zajmują się lekarze specjalizujący się w terapii tego zakażenia, którzy pracują w ośrodkach/placówkach medycznych realizujących Program polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia.

Sprawdź gdzie znajduje się najbliższa placówka medyczna realizująca Program leczenia ARV.

Leczenie po narażeniu na zakażenie

Leki antyretrowirusowe stosuje się również  profilaktycznie – jeśli zaistniała sytuacja, w której mogło dojść do zakażenia.

Jeśli do zakażenia mogło dojść w wyniku zdarzenia nie związanego z wykonywaniem pracy (tzw. ekspozycja pozazawodowa wypadkowa), koszty leków finansuje Ministerstwo Zdrowia. Takie zdarzenia to m.in.:

• przemoc seksualna,
• narażenie na zakażenie HIV np. przy zakłuciu igłą nieznanego pochodzenia,
• zachlapanie krwią lub materiałem potencjalnie zakaźnym zawierającym krew:
  • śluzówek,
  • ran z naruszeniem ciągłości skóry.

Jeśli do zarażenia mogło dojść w wyniku zdarzeń związanych z wykonywaniem pracy, koszty takiej profilaktyki – w tym leków antyretrowirusowych – pokrywa pracodawca lub zlecający pracę.

Dzięki zastosowaniu leków ARV w profilaktyce, nie zarejestrowano żadnego przypadku zakażenia HIV po zawodowym lub pozazawodowym wypadkowym narażeniu na zakażenie.