Substancje psychoaktywne zażywane są głównie przez młodzież oraz młodych dorosłych, którzy próbują ich dla towarzystwa lub w ramach eksperymentu. Długotrwałe przyjmowanie może prowadzić do uzależnienia, które często nazywane jest też narkomanią czy toksykomanią. Dla człowieka uzależnionego narkotyk staje się najważniejszy, a wszystkie inne sprawy schodzą na drugi plan.

Każdy kontakt z narkotykami jest niebezpieczny, ponieważ niektóre uzależniają szybciej i silniej niż inne. Substancje te wpływają na centralny układ nerwowy i mogą wywoływać m.in. zmianę świadomości, określony nastrój czy ekstremalne doznania. Powodują też w różnym stopniu zmiany psychiczne (np. euforię) oraz fizyczne (np. wzrost ciśnienia krwi).

Prowadzenie krajowej polityki przeciwdziałania narkomanii należy do zadań Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.