Pielęgniarka i położna uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły (uczelni) kształcącej na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo. Kształcenie w tych zawodach odbywa się na poziomie studiów pierwszego stopnia  i studiów drugiego stopnia.

Kto może wykonywać zawód pielęgniarki i położnej

Zawód pielęgniarki i położnej może wykonywać osoba, która:

•  ma świadectwo lub dyplom:
  - ukończenia polskiej szkoły kształcącej w zawodzie pielęgniarki lub położnej,
  - uzyskany w innym państwie, które nie jest członkiem Unii Europejskiej. Dokumenty te muszą zostać uznane w Polsce, a także spełniać wymogi kształcenia określone w prawie Unii Europejskiej,
•  ma pełną zdolność do czynności prawnych,
•  nie ma przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania zawodu,
•  wykazuje nienaganną postawę etyczną.

Wykonywanie zawodów pielęgniarki i położnej polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych określonych w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej.

Obowiązki pielęgniarek i położnych

Pielęgniarka i położna mają obowiązek:

• wykonywać zawód z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej,
• udzielić pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowia,
• wykonywać zlecenia lekarskie zapisane w dokumentacji medycznej,
• poinformować pacjenta o jego prawach,
• poinformować pacjenta (lub jego przedstawiciela albo osobę wskazaną przez pacjenta) o jego stanie zdrowia, w zakresie koniecznym do sprawowania opieki pielęgnacyjnej lub opieki podczas ciąży oraz prowadzenia porodu i połogu,
• zachować w tajemnicy informacje dotyczące pacjenta,
• prowadzić i udostępniać dokumentację medyczną.

Samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych

Samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych reprezentuje osoby, które wykonują te zawody. Do jego zadań należy m.in.:

• dbanie o należyte wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej,
• ustalenie zasad etyki i standardów zawodowych,
• prowadzenie postepowań z zakresu odpowiedzialności zawodowej.

Samorząd wykonuje swoje zadania w sposób niezależny i podlega tylko przepisom prawa. Przynależność aktywnych zawodowo pielęgniarek i położnych do samorządu jest obowiązkowa.

Jednostkami organizacyjnymi samorządu są:

• Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych,
• okręgowe izby pielęgniarek i położnych.

Odpowiedzialność zawodowa

Odpowiedzialność zawodowa jest to odpowiedzialność za przewinienie, które miało związek z wykonywaniem zawodu. Może do niego dojść np. przez naruszanie zasad etyki zawodowej lub przepisów dotyczących wykonywania zawodu.

Kodeks etyki zawodowej

Kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej zawiera zasady, zgodnie z którymi powinna ona postępować, a za naruszenie których ponosi konsekwencje.

Pielęgniarka lub położna może zostać pociągnięta do odpowiedzialności zawodowej, jeśli na przykład naruszy obowiązek:

• udzielenia pomocy medycznej,
• respektowania praw pacjenta,
• prowadzenia dokumentacji medycznej.

O odpowiedzialności zawodowej orzekają autonomiczne sądy pielęgniarek i położnych.

Ośrodki informacyjno-edukacyjne prowadzone przez Okręgowe Izby Pielęgniarek i Położnych

Jednym z zadań samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych jest informowanie na temat:

• uznawania kwalifikacji zawodowych,
• uregulowań prawnych dotyczących ochrony zdrowia,
• zasad wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• ubezpieczeń społecznych oraz zasad etyki zawodowej.

Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych może tworzyć w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia ośrodki informacyjno-edukacyjne.