Ministerstwo Zdrowia wraz z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym przedstawia „Raport 2022. Rozwiązania w zakresie farmacji klinicznej oraz działalności farmaceutów w podmiotach leczniczych”, będący efektem prac powołanego przez Ministra Zdrowia Zespołu ds. wypracowania rozwiązań w zakresie farmacji klinicznej oraz działalności farmaceutów w podmiotach leczniczych wraz z wykazem badań diagnostycznych wykonywanych przez farmaceutów.

W skład Zespołu weszli przedstawiciele różnych środowisk funkcjonujących w ochronie zdrowia i zajmujących się świadczeniami zdrowotnymi oraz opieką nad pacjentem hospitalizowanym. Zespół liczył 28 członków, wśród których znaleźli się przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego, Narodowego Funduszu Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta oraz uczelni medycznych, konsultanci krajowi farmacji szpitalnej i klinicznej, przedstawiciele samorządu aptekarskiego, lekarskiego i diagnostów laboratoryjnych oraz towarzystw farmaceutycznych i związków zawodowych zrzeszających farmaceutów.

Prace Zespołu nad Raportem trwały rok. Wypracowany dokument stanowi kompromis pomiędzy różnymi wizjami udziału farmaceutów w opiece nad pacjentem hospitalizowanym.

Z dokumentu strategicznego „Zdrowa Przyszłość. Ramy strategiczne dla systemu ochrony zdrowia na lata 2021–2027, z perspektywą do 2030 r.” wynika, że Polska uważana jest za jeden z najszybciej starzejących się krajów w Unii Europejskiej, zaś prognozy GUS wskazują na pogłębianie się tego procesu. Wiązać się to będzie ze zwiększonym popytem na usługi w ochronie zdrowia, z uwagi na rosnącą liczbę osób cierpiących z powodu chorób przewlekłych, jak również populację osób starszych, którą charakteryzuje wielochorobowość i związana z tym wielolekowość, niekiedy prowadząca do polipragmazji.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz stale zwiększającą się ofertę produktów leczniczych na rynku, rosnące koszty terapii, upowszechnianie się zjawiska samoleczenia, a dodatkowo zmniejszające się zasoby kadr medycznych, należy poszukiwać dotychczas niewykorzystanych rozwiązań w efektywnej opiece nad pacjentem. Takim rozwiązaniem jest zagospodarowanie potencjału farmaceutów i zwiększenie roli jaką mogą, a nawet powinni, pełnić w systemie ochrony zdrowia.

Wzrost kompetencji zawodowych farmaceutów w ostatnim czasie spowodowany wprowadzeniem do porządku prawnego ustawy z dnia 10 grudnia 2020r. o zawodzie farmaceuty oraz nowymi uprawnieniami takimi jak kwalifikacja do szczepień i szczepienia przeciwko Covid-19 oraz grypie, a także pilotaż przeglądu lekowego prowadzony w aptekach ogólnodostępnych przyczyniły się do skierowania szczególnej uwagi na farmaceutów zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Również sami farmaceuci szpitalni i kliniczni, jak wskazuje przeprowadzona wśród nich ankieta, gotowi są do zmiany modelu ich funkcjonowania w podmiotach leczniczych.

Przedstawiony Raport obejmuje obszary farmacji klinicznej, farmacji szpitalnej oraz wsparcia kadr farmaceutycznych i ich rozwoju, a także wykaz badań zlecanych lub wykonywanych przez farmaceutów w ramach świadczenia usług farmacji klinicznej.

Dział poświęcony farmacji klinicznej prezentuje usługi farmaceuty klinicznego w zakresie wsparcia zespołu terapeutycznego oraz wsparcia pacjenta. Wskazuje też na konieczność współpracy
i budowy zespołów interdyscyplinarnych zajmujących się szeroko pojętą farmakoterapią pacjenta hospitalizowanego. Najważniejszą rekomendacją w tym obszarze jest wsparcie procesu usankcjonowanie obecności farmaceuty klinicznego w oddziale szpitalnym.

Obszar farmacji szpitalnej to około 1000 szpitali funkcjonujących w Polsce, koszty leków stanowią 10-15 % wydatków szpitali i są drugą po wynagrodzeniach częścią wydatków podmiotów leczniczych. Również Raport Najwyższej Izby Kontroli z 2017 roku „Funkcjonowanie Aptek Szpitalnych i Działów Farmacji Szpitalnej – Informacja o wynikach kontroli LPO.430.004.2017” wskazywał na pilną potrzebę pochylenia się nad farmacją szpitalną, szczególnie w kontekście infrastruktury i wyposażenia aptek szpitalnych.

Farmacja szpitalna, jak wskazano w Raporcie, wymaga rozwiązań systemowych w obszarze infrastruktury, w tym informatycznej, optymalizacji wydatków na leki, zarządzania jakością oraz aktywnego udziału w edukacji zespołów terapeutycznych, a także działań podejmowanych w obszarze badań i rozwoju.

Kolejnym działem omówionym w Raporcie jest  wsparcie kadr farmaceutycznych i ich rozwoju. Koniecznym wydaje się podjęcie działań zmierzających do zwiększenia atrakcyjności zawodu, m.in. poprzez eliminację zbędnych obciążeń biurokratycznych i przekierowanie aktywności farmaceutów w obszar bezpieczeństwa i jakości prowadzonej farmakoterapii, zarówno na poziomie ogólnym, jak i indywidualnej terapii danego pacjenta. Konieczną wydaje się zmiana systemu kształcenia zarówno przed jak i podyplomowego z uwzględnieniem większej liczby zajęć praktycznych oraz już na etapie studiów kształcenie zespołów interdyscyplinarnych.

Wynikiem opracowanego Raportu jest wskazanie 37 rekomendacji konkretnych działań w obszarze farmacji klinicznej i szpitalnej zmierzających do właściwego umiejscowienia farmaceuty klinicznego i szpitalnego w systemie opieki zdrowotnej.