Polska w Arabii Saudyjskiej

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe

Położenie geograficzne:

Sułtanat Omanu leży na Półwyspie Arabskim w Azji Południowo-Zachodniej. Posiada bezpośredni dostęp do Morza Arabskiego oraz Zatoki Omańskiej. Graniczy z Arabią Saudyjską (długość granicy: 658 km, Jemenem (294 km) oraz ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi (609 km).

Ludność:

Ludność kraju to 4,49 mln mieszkańców (z tego 39 % stanowią imigranci – 1,75 mln). Dane z marca 2021 r.[1].

Obszar:

Oman zajmuje obszar 309,5 tys. km2 

Stolica:

Maskat – stolica kraju ok. 1,3 mln mieszkańców;

Języki urzędowe:

Arabski (język angielski w powszechnym użyciu).

Czas:

Czas: GMT +4 godziny; kod telefoniczny: +968;

Warunki klimatyczne

Teren Omanu jest w dużej części płaski, w zachodniej części kraju znajduje się pustynia Ar-Rab al-Chali. W północno-wschodniej części kraju znajdują się góry. W Omanie panuje klimat zwrotnikowy suchy – w styczniu temperatury wynoszą ok. 20 °C, a w lipcu najwyższe temperatury przewyższają 50 °C. Opady sporadyczne, zwłaszcza w północnej części kraju. W krajobrazie Omanu przeważają pustynie i półpustynie z dolinami. 

Bogactwa naturalne

Ropa naftowa i gaz ziemny, rudy miedzi, azbest, marmur, wapień, gips.

System walutowy, kurs i wymiana

1 rial omański (OMR) = 1000 baisa;

Kurs 1 USD = 0,3845 OMR (sztywny).

Religia

Religią dominującą wśród obywateli Sułtanatu Omanu jest islam. Przeważają ibadyci (ok. 45%; de facto narodowy odłam islamu wyznawany przez panujący ród oraz inne najważniejsze osoby w państwie) oraz sunnici (ok 50%). Ok. 5% stanowią szyici.. 

Infrastruktura transportowa

Lotniska międzynarodowe znajdują się w Maskacie, Duqm, Sohar i Salali. Brak rozwiniętej infrastruktury kolejowej. Główne drogi prowadzą od granicy z ZEA przez stolicę (Maskat) do Salali. Łącznie ponad 30 tys. km dróg asfaltowych oraz drugie tyle gruntowych.

Obowiązek wizowy

Oman zezwala obywatelom państw UE na bezwizowy wjazd do kraju na okres do 14 dni (konieczne jest jednak przedstawienie na granicy rezerwacji hotelowej, ubezpieczenia zdrowotnego, biletu powrotnego oraz spełnienia aktualnych wymagań związanych z pandemią COVID-19). Ponadto, obywatele polscy, niezależnie od płci i wieku, mogą otrzymać wizy na dłuższy pobyt we wszystkich placówkach dyplomatycznych Omanu bez konieczności uzyskania wcześniejszej zgody (promesy wizowej) tamtejszych władz imigracyjnych, po wypełnieniu wniosku wizowego i uiszczeniu opłaty wizowej. Turyści i przedstawiciele biznesu mogą również, po wypełnieniu wniosku wizowego i uiszczeniu opłaty wizowej,  otrzymać wizy na wszystkich omańskich przejściach granicznych. Wizy jednokrotne uprawniają do maksymalnie miesięcznego pobytu licząc od daty wjazdu, wizy wielokrotne, ważne jeden rok, uprawniają do wielu 3-tygodniowych pobytów (między  ostatnim wyjazdem, a kolejnym wjazdem muszą upłynąć co najmniej 3 tygodnie).   

Wizy dla pozostałych kategorii podróżnych (np. wizy dla dziennikarzy czy ekip telewizyjnych, wizy z prawem do pracy) wymagają tzw. sponsoringu, czyli poparcia ze strony instytucji zapraszającej bądź zgody właściwych omańskich władz i są wydawane przez przedstawicielstwa dyplomatyczne Omanu za granicą (najbliższa Ambasada Sułtanatu Omanu znajduje się w Berlinie).

Paszport cudzoziemca ubiegającego się o jednokrotną wizę omańską powinien pozostawać ważny przez okres co najmniej 6 miesięcy licząc od daty uzyskania wizy (jeden rok w przypadku wizy wielokrotnej). Przy wydawaniu wiz na lotnisku nie wymaga się okazania biletu powrotnego. Procedura meldunkowa nie obowiązuje cudzoziemców podróżujących w celach turystycznych lub odwiedzin bliskich krewnych.

Przepisy celne i kontrola graniczna

Obowiązuje zakaz wwozu narkotyków i broni oraz przedmiotów, które mogłyby zostać uznane za sprzeczne z zasadami islamu (dewocjonalia, alkohol, wieprzowina, pornografia).

Święta państwowe

Święto narodowe obchodzone było 18 listopada (urodziny Sułtana Kabusa, który rządził Omanem od 1970 do 2020 r.). W 2021 r. ustanowiono świętem dzień 11 stycznia - „Dniem Objęcia Władzy przez Jego Wysokość Sułtana Haithama bin Tarika”

Ustrój polityczny

Ustrój polityczny Sułtanatu Omanu to dziedziczna monarchia absolutna. Głową państwa od 2020 r. jest Sułtan Hajsam bin Tarik Al Said, który jest kuzynem zmarłego bezpotomnie Sułtana Kabusa bin Said Al Said (rządził krajem od 1970 r.) Sułtan równocześnie pełni obowiązki premiera i zwierzchnika sił zbrojnych. Od 2021 r. księciem koronnym (następcą tronu) jest Zi Jazin bin Hajsam Al Said, syn obecnego sułtana (jest on równocześnie ministrem kultury, sportu i młodzieży).

Działalność partii politycznych jest niedozwolona. Statut podstawowy określa formę rządu Sułtanatu Omanu oraz ramy, w których mogą rozwijać się instytucje ustawodawcze i inne instytucje polityczne. Na jej podstawie ustanowiono parlament, który posiada kompetencje ustawodawcze i doradcze wobec rządu - Zgromadzenie Omanu (Madżlis Oman), w skład którego wchodzi bezpośrednio wybierana Rada Szura (Madżlis asz-Szura; izba niższa) i mianowana Rada Państwa (Madżlis ad-Dawla; izba wyższa), a także niezależne sądownictwo.

Podział administracyjny

Sułtanat Omanu dzieli się na 11 gubernatorstw: Maskat, Zufar, Prowincja Centralna, Az-Zahira,
Ad-Dachilijja, Prowincja Południowo-Wschodnia, Prowincja Północno-Wschodnia, Dżanub al-Batina, Szama al-Batina, al-Burajmi, Musandam. Gubernatorstwa podzielone są dodatkowo na 61 mniejszych jednostek administracyjnych (Wilajety).

Sądownictwo gospodarcze

System prawny jest połączeniem prawa opartego na Islamie z elementami anglosaskiego systemu prawnego.

Link do zbioru przydatnych przepisów gospodarczych:

https://chamberoman.om/economic-information/economic-laws/

Sułtanat Omanu  dysponuje zasobami ropy naftowej i gazu, które stanowią podstawę jego gospodarki (45% PKB). W ostatnich latach prowadzona jest szeroko zakrojona polityka prywatyzacji oraz liberalizacji prawa handlowego i inwestycyjnego w celu przyciągnięcia kapitału zagranicznego i dywersyfikacji gospodarki kraju. Podstawę rozwoju przemysłu stanowi wykorzystanie zasobów gazu. Ponadto podejmowane są działania w kierunku rozwoju masowej turystyki przyjazdowej (Salala) i sektora usług.

Gospodarka omańska przechodzi proces ciągłej transformacji poprzez tworzone regularnie plany rozwoju, począwszy od pierwszego pięcioletniego planu stworzonego na lata 1976-1980. Na polecenie poprzedniego Sułtana (Kabusa bin Saida) stworzono plan „Wizja 2040”, który jest wizją przyszłości gospodarczej Omanu do roku 2040. Program przedstawia cele gospodarcze i społeczne Sułtanatu, w tym:

•             Przekształcenie roli rządu w gospodarce i zwiększenie udziału sektora prywatnego.;

•             Zróżnicowanie bazy gospodarczej i źródeł dochodu narodowego;

•             Podnoszenie umiejętności siły roboczej w Omanie i rozwój zasobów ludzkich;

•             Zwiększenie udziału omańskiej siły roboczej w sektorze prywatnym („omanizacja”) do 40%;

•             Dywersyfikacja gospodarki (ok. 90% PKB mają stanowić przychody z sektora pozanaftowego);

•             Osiągnięcie pułapu 10% bezpośrednich inwestycji zagranicznych;

•             Położenie nacisku na kwestie efektywności rządu oraz zagadnienia związane ze środowiskiem i innowacyjnością

Strategiczne położenie geograficzne Omanu nad Cieśniną Ormuz sprawia, iż Oman może być, i ma ambicje, by stać się kluczowym punktem na szlaku dla transportu morskiego na Oceanie Indyjskim. Zgodnie z planami rozwoju gospodarczego kraju „Wizja 2040”, porty w Sohar, Salali i Duqm mają zapewnić obsługę szlaków handlowych na światowe rynki. Z rozwijającymi się portami głębinowymi, rządowymi inwestycjami o wartości 25 mld USD w infrastrukturę oraz dostępem do stref wolnego handlu oraz inwestycjami przemysłowymi, Oman planuje zdobyć przewagę konkurencyjną dla firm, które będą chciały założyć bazę w regionie i w celu dostępu do rozwijających się rynków Rady Współpracy Zatoki Perskiej, Afryki i Azji. Z uwagi na fakt, iż udokumentowane zasoby ropy naftowej mają się wyczerpać w przedziale lat 2020-2030, podstawę przyszłego rozwoju przemysłowego stanowić będzie wykorzystanie zasobów gazu jako bazy surowcowo-energetycznej przemysłu petrochemicznego i metalurgicznego. Szacuje się je na 650 mld m³ , a wydobycie na ok. 30 mld m³ rocznie.

W raporcie Banku Światowego „Doing Business 2020” oceniającym warunki prowadzenia działalności gospodarczej w poszczególnych krajach, Oman zajął 68. pozycję wśród 190 ujętych w rankingu gospodarek świata (78. miejsce w 2019 r.).

1. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne[1]

Struktura PKB

Ok 52% PKB pochodzi z usług, ok. 46,7% z przemysłu (przede wszystkim ropa naftowa i gaz), a ok 2,5% z rolnictwa.

Rynek pracy

2,88 milionia pracowników. 50% tej liczby stanowią imigranci.

Handel zagraniczny, bilans handlowy

Eksport za 2019 r. 46,2 mld USD. Gospodarka Omanu jest silnie uzależniona od eksportu ropy naftowej (62% całkowitego eksportu) i skroplonego gazu ziemnego (8%). Pozostały eksport obejmuje chemikalia, tworzywa sztuczne i wyroby gumowe. Głównymi partnerami eksportowymi są: Chiny (30%całkowitego eksportu), Korea Południowa (11%), Zjednoczone Emiraty Arabskie (10,7%) i Japonia (10,5%). Inne obejmują: Indie, Stany Zjednoczone i Tajlandię. Brak danych za 2020 r.

Import za 2019 r. 35,3 mld USD. Głównymi produktami importowymi Omanu jest: sprzęt transportowy (24% całkowitego importu); maszyny elektryczne oraz urządzenia mechaniczne i części (18%); produkty mineralne (14%) i metale nieszlachetne oraz artykuły z nich (13%). Głównymi partnerami importowymi są: Zjednoczone Emiraty Arabskie (27% całkowitego importu), Japonia (13%) i Stany Zjednoczone (6%). Inne obejmują: Arabię Saudyjską, Indie, Chiny i Niemcy. Brak danych za 2020 r.

Wartość obrotu handlowego w 2019 r. wyniosła 465.20 mln OMR (ok. 12 108 mln USD)[5]. Oman konsekwentnie odnotowuje nadwyżki handlowe z wydobycia ropy i gazu. Ropy i gaz stanowią 70% całkowitego eksportu. Głównymi produktami importowymi są: sprzęt transportowy; maszyny elektryczne i urządzenia mechaniczne oraz produkty mineralne. Głównymi partnerami handlowymi są: Zjednoczone Emiraty Arabskie (11% całkowitego eksportu i 27% importu) i Japonia (10,5% eksportu i 13% importu). Inne obejmują: Chiny, Indie i Stany Zjednoczone. Brak danych za 2020 r.

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

Oman nie należy do OPEC, jednakże koordynuje wysokość wydobycia ropy naftowej z zaleceniami tej organizacji. Ponadto: ONZ, Liga Państw Arabskich (LAS), Światowa Organizacja Handlu (WTO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Arabski Fundusz Walutowy (AMF), Międzynarodowy Bank Rekonstrukcji i Rozwoju (IBRD), Międzynarodowy Bank Rozwoju (IDB), Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA), Panarabska Strefa Wolnego Handlu (GAFTA), Rada Współpracy Państw Zatoki (GCC) - w ramach powołanej w 1981 r. RWPZ funkcjonuje strefa wolnego handlu (od 1983 r.) i unia celna (od 2003 r.).

Stosunki z Unią Europejską

Umowa o współpracy (Co-operation Agreement) pomiędzy UE a GCC z 1989 r.: porozumienie to jest pierwszym z porozumień tzw. nowej generacji, jakie WE zawarły z państwami trzecimi. Nie ogranicza się tylko do współpracy gospodarczej, ale zakłada również w dłuższej perspektywie możliwość ustanowienia strefy wolnego handlu pomiędzy jego stronami. Założeniem ww. umowy jest ułatwienie rozwoju stosunków handlowych i otwarcie rynków towarowych.

Porozumienie o Wolnym Handlu (FTA) w relacjach Unia Europejska (EU) - Rada Współpracy Państw Zatoki (GCC): negocjacje UE-GCC rozpoczęto już w 1990 r. Pomimo kilkukrotnych rund spotkań technicznych i politycznych, nie osiągnięto pełnego porozumienia. W chwili obecnej negocjacje są w zawieszeniu. 

Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej

Stosunki  dyplomatyczne  między  Polską  i  Omanem  zostały  nawiązane  w  1990  r. W czerwcu 1994 r. w Omanie przebywała delegacja MWGzZ pod przewodnictwem wiceministra M. Leśnego, która przekazała stronie omańskiej projekty trzech umów: handlowej, o wzajemnej ochronie inwestycji oraz o unikaniu podwójnego opodatkowania. W trakcie wizyty wyrażono też zainteresowanie inwestycjami kapitałowymi w Polsce oraz polskim udziałem w eksploatacji omańskich złóż bogactw mineralnych oraz w inwestycjach energetycznych. W 1999 r. w Omanie przebywała misja gospodarcza Centrum Promocji Handlu Zagranicznego w Katowicach. Sugestia zaproszenia do Polski Prezesa Izby Handlu i Przemysłu Omanu nie została wówczas podjęta przez KIG. W 2004 r. obsługa stosunków z Omanem przeszła w gestię Ambasady RP w Rijadzie (we wrześniu władze omańskie udzieliły agrément ambasadorowi). Wraz ze wstąpieniem Polski do UE nastąpił zauważalny wzrost zainteresowania Omańczyków podróżowaniem do Polski, nawiązywaniem kontaktów handlowych i sondowaniem możliwości rozwoju współpracy kulturalno-naukowej. W 2020 r. w Maskacie otwarto Konsulat Honorowy RP. Konsulem Honorowym RP jest Ahmed bin Rashad Alhinai.

Wymiana handlowa Polski z Sułtanatem Omanu

W 2018 roku obroty handlowe pomiędzy RP a Sułtanatem Omanu wyniosły 80 mln USD (eksport 75,06 mln USD, import 5,02 mln USD). Obroty handlowe w roku 2019 wyniosły 54 mln USD (eksport 48,91 mln USD, import 5,75 mln USD), natomiast w 2020 r. 71,5 mln USD (eksport 45,99 mln USD, import 25, 56 mln USD).

Dane tabelaryczne dot. handlu zagranicznego Polski z Sułtanatem Omanu w latach 2017-2020:

Eksport (wg danych Insigos):

Import (wg danych Insigos):

Potencjalne dziedziny rozwoju handlu i współpracy gospodarczej

Kształcenie studentów omańskich w Polsce oraz usługi polskich specjalistów (głównie wykładowców) w Omanie.

Rolnictwo i przemysł przetwórstwa żywności oraz gospodarka wodna: dostawy narzędzi i maszyn rolniczych oraz budowa zakładów przetwórstwa rolnego; dostawy płodów rolnych i tusz zwierzęcych: wołowych i baranich; artykułów żywnościowych, w tym mleczarskich, wędlin wołowych oraz drobiowych; przetworów warzywno-owocowych oraz wyrobów piekarniczo-cukierniczych; budowa sieci nawadniających i stacji uzdatniania wody oraz oczyszczalni ścieków; farmy rybne (np. oferowane przez BBT).

Przemysł surowców mineralnych, chemiczny i papierniczy: dostawy surowców mineralnych, zwłaszcza ropy naftowej i produktów petrochemicznych; ew. wspólne inwestycje w obiekty przerobu i dystrybucji produktów ropy naftowej oraz gazu ziemnego; usługi w zakresie poszukiwania złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, budowa obiektów wydobywczych, linii przesyłowych i dystrybucyjnych; dostawy wyrobów chemicznych i kauczukowych, m.in. artykułów plastycznych, wyrobów szklanych i ceramicznych, przędz włókien syntetycznych, opon samochodowych; dostawy produktów drzewnych i papierniczych, m.in. płyt pilśniowych i wiórowych oraz papieru gazetowego.

Przemysł hutniczy: dostawy produktów stalowych oraz konstrukcji przemysłowych.

Przemysł energetyczny: projektowanie i wykonawstwo obiektów energetycznych, linii transmisyjnych energii elektrycznej i stacji transformatorowych; dostawy wyposażenia energetycznego: kotłów, turbin, transformatorów, kabli itp.; dostawy silników i innych wyrobów elektrycznych, w tym oświetleniowych.

Gospodarka morska: dostawy statków handlowych oraz rybackich i baz przetwórczych i ich wyposażanie; budowa i wyposażenie stoczni morskich; współpraca naukowo-techniczna przy projektowaniu nowych jednostek pływających oraz szkolenie kadry technicznej; budowa i dostawy wyposażenia zakładów przetwórstwa rybnego i chłodni; usługi w zakresie szkolenia średniego i wyższego personelu pływającego.

Przemysł maszynowy: dostawy pojazdów samochodowych i silników wysokoprężnych; dostawy lekkiego sprzętu pływającego, m.in. jachtów i łodzi motorowych; dostawy narzędzi i aparatury elektrotechnicznej.

Przemysł opakowaniowy: dostawy maszyn pakujących, m. in. do rozlewu wody pitnej; dostawy surowców, półproduktów i gotowych opakowań; usługi poligraficzne w zakresie druku opakowań i etykiet.

Lotnictwo cywilne: dostawy samolotów i helikopterów dla celów sanitarnych, pożarniczych i rolniczych.

Ochrona zdrowia: dostawy sprzętu szpitalnego, diagnostycznego i laboratoryjnego;  zatrudnienie polskich lekarzy i pielęgniarek w szpitalach w Omanie; leczenie i rehabilitacja pacjentów omańskich w polskich ośrodkach ochrony zdrowia.

Turystyka: współpraca między polskimi i omańskimi biurami podróży; wymiana zorganizowanych grup i turystów indywidualnych. 

Polskie produkty mają dostęp do rynku omańskiego na takich samych zasadach, jak towary z innych krajów UE. W uprzywilejowanej sytuacji są towary pochodzenia arabskiego (w zw. z członkostwem Omanu w Radzie Współpracy Państw Zatoki oraz Panarabskiej Strefie Wolnego Handlu GAFTA), jak i amerykańskiego (od 2006 r., wobec podpisania przez oba kraje umowy o wolnym handlu). Wśród barier i utrudnień administracyjnych we współpracy gospodarczej z Omanem można wymienić: brak przejrzystych przepisów regulujących dostęp do sfery zakupów publicznych, skomplikowane formalności zw. ze składaniem dokumentów celnych, złożone przepisy i procedury dot. zatrudniania obcokrajowców i prowadzenia działalności biznesowej, stosunkowo wysokie koszty udziału w imprezach targowo-wystawienniczych w Omanie. Większość z nich jest stopniowo eliminowana przez tutejsze władze w ramach prowadzonego procesu liberalizacji działalności gospodarczej. Na konkurencyjność polskiego eksportu wpływa kilka istotnych czynników: cena, marka produktu, referencje użytkowania w krajach Bliskiego Wschodu, oferowane finansowanie lub kredyt kupiecki, termin dostawy itp. Polska postrzegana jest jako potencjalny dostawca towarów porównywalnych jakościowo z zachodnioeuropejskimi, jednakże po odpowiednio konkurencyjnych cenach. W aspekcie cenowym na rynku omańskim generalnie pozytywnie można ocenić konkurencyjność polskiej oferty eksportowej w takich grupach towarowych, jak: wyroby hutnicze, zwłaszcza stalowe, materiały budowlane, w tym drewniane panele podłogowe oraz drzwi i okna, płytki ceramiczne i szkło budowlane, urządzenia energetyczne i sprzęt elektryczny, meble i sprzęt oświetleniowy, artykuły spożywcze, zwłaszcza słodycze, produkty mleczarskie, przetwory warzywne i owocowe oraz herbaty owocowe i ziołowe, w zakresie usług technicznych w sektorze nafty i gazu oraz energetycznym i stoczniowym, telekomunikacji i IT (w tym automatyka przemysłowa), a także budowlanym (montaż obiektów przemysłowych). 

Ministry of Foreign Affairs (Ministerstwo Spraw Zagranicznych) - www.mofa.gov.om

Ambasada Sułtanatu Omanu w Berlinie www.oman-embassy.de

Ambasada RP w Rijadzie (z akredytacją na Oman) - https://www.gov.pl/web/arabiasaudyjska/ambasada

Konsulat Honorowy RP w Maskacie - https://www.gov.pl/web/arabiasaudyjska/powolanie-konsula-honorowego-rp-w-maskacie

Oman Chamber of Commerce www.chamberoman.om

Royal Oman Police (kontakt również w sprawach wizowych) www.rop.gov.om

Ministry of Justice (Ministrerstwo Sprawiedliwości) www.moj.gov.om

Ministry of Commerce and Industry (Ministerstwo Handlu i Przemysłu) www.mocioman.gov.om

Times Of Oman www.timesofoman.com

Muscat Daily www.muscatdaily.com