Polska w Belgii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Belgia jest krajem w przeważającej mierze nizinnym; w środkowej części kraju - Wysoczyzna Brabancji; w południowo-wschodniej części kraju – Ardeny. Graniczy od południa z Francją (620 km) i z Luksemburgiem (148 km), od wschodu z Niemcami (167 km) i od północy z Holandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1385 km, ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego na zachodzie.

Ludność – 11 697 557 (stan na styczeń 2023).

Powierzchnia - 30.688 km2.

Stolicą Belgii jest Bruksela.

Na populację zamieszkującą Belgię przypada ponad 6 mln Flamandów, ponad 3 mln Walonów, ponad milion mieszkańców Brukseli, 80 tysięczna grupa niemieckojęzyczna, 350 tysięczna, będąca wynikiem kolejnych fal migracyjnych, grupa pochodząca z krajów muzułmańskich (Marokańczycy, Algierczycy, Turcy) oraz inne grupy imigracyjne (Włosi, Francuzi, Holendrzy, Portugalczycy, Polacy).

Warunki klimatyczne

Klimat atlantycki, charakteryzujący się dużą średnią opadów oraz mniej intensywnymi niż w Polsce porami roku.

Główne bogactwa naturalne

Głównym bogactwem jest węgiel kamienny, wydobywany w Limburgii (wokół m. Genk); poza tym eksploatuje się surowce budowlane (wapienie, kwarcyty, piaski szklarskie) oraz niewielkie ilości rud metali nieżelaznych.

System walutowy, kurs i wymiana

Od 1 stycznia 1999 roku walutą Belgii jest euro. System bankowy w Belgii aspiruje do najnowocześniejszych w Europie. 

Religia

Struktura religijna kraju w 2018 roku według CIA World Factbook:

• katolicyzm– 57,1%
• brak religii – 29,3%
• islam – 6,8%
• protestantyzm – 2,3%
• pozostali chrześcijanie – 2,8%
• inne religie – 1,7%.

Belgijska społeczność żydowska liczy obecnie ok. 30 000  os., z których większość mieszka w Brukseli lub Antwerpii. Podczas gdy większość Żydów w głównie francuskojęzycznej stolicy Brukseli jest świecka, holenderskojęzyczna Antwerpia ma jedną z największych ultraortodoksyjnych populacji żydowskich w Europie.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Infrastruktura transportowa

Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145 850 km dróg, w tym 117 701 km o nawierzchni asfaltowej, w tym 1682 km autostrad (w całości bezpłatnych i oświetlonych na całej długości). Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie, pod względem gęstości autostrad drugie (po Holandii). Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady oraz obwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju. Ze względu na swoje położenie, Belgia jest ważnym krajem tranzytowym. Największymi węzłami transportu samochodowego są Bruksela, Antwerpia i Liège.

Belgia posiada znakomicie rozwiniętą sieć kolejową o długości 3437 km z czego 2701 km jest zelektryfikowane, w większości napięciem stałym 3 kV, z wyjątkiem około 80 km linii dużych prędkości, które zelektryfikowano napięciem przemiennym 25 kV/50 Hz. 2563 km szlaków kolejowych posiada co najmniej dwa tory. Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km², co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie. Krajowe przewozy pasażerskie prowadzi państwowa kolej SNCB/NMBS. Jakość usług jest wysoka, pociągi kursują z wysoką punktualnością.

Belgia posiada 42 lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3000 m. Najważniejszymi portami lotniczymi są port lotniczy Bruksela (znany dawniej jako Bruxelles-Zaventem) pod Brukselą, oraz port lotniczy Bruksela-Charleroi (znany szerzej jako Aéroport de Charleroi Bruxelles-Sud). W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotnicze Bruxelles-National oraz Liège-Bierset.

Obowiązek wizowy

Belgia jako strona układu z Schengen nie utrzymuje stałych przejść granicznych, za wyjątkiem portów morskich i lotnisk, które są zewnętrznymi granicami obszaru Schengen. Służby celne, straż graniczna i inne właściwe służby przeprowadzają wyrywkowe kontrole na terytorium całego państwa¹. Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej / Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu na terytorium Królestwa Belgii jest paszport lub dowód osobisty.

¹W okresie od 16.09.24 do 15.03.25 Niemcy wprowadziły wyrywkowe kontrole graniczne na wszystkich swoich granicach, w tym i z Belgią.

Ustrój polityczny

Belgia od 1993 r. jest państwem federalnym składającym się ze wspólnot i regionów. System uregulowała wielokrotnie nowelizowana konstytucja Belgii z 7 lutego 1831 roku, która wprowadziła parlamentarno-gabinetowy system rządów. Król jest głową państwa (obecnie Filip I), wygłasza orędzia i ma prawo inicjatywy ustawodawczej. Wszystkie wydawane przez niego akty (z wyjątkiem tych dotyczących domu panującego) muszą mieć kontrasygnatę odpowiedniego ministra. Desygnuje premiera według uznania (lecz musi być on członkiem zwycięskiej partii). Nadaje tytuły szlacheckie i ordery. Przyjmuje poselstwa zagraniczne i może dać weto absolutne (choć bardzo rzadko to robi) ustawom, które zostały uchwalone przez parlament. Jest też obecny na zebraniach rady ministrów gdzie zamieszcza 2 swych doradców i desygnuje według uznania połowę wiceministrów. Może zdymisjonować rząd bez niczyjej zgody. Ogłasza stan wojny i dowodzi armią. Zwołuje radę stanu (król, następca tronu, prezydent Senatu i prezydent Izby Reprezentantów). Przyznaje obywatelstwa oraz dysponuje prawem łaski.

Królestwo Belgii dzieli się (wg kryterium terytorialnego) na 3 regiony o szerokiej autonomii: Flandrię (flamandzkojęzyczną) na północy kraju, Walonię (francuskojęzyczną) na południu i dwujęzyczny Region Brukseli oraz na 3 wspólnoty językowe (kryterium przynależności kulturowej): francuską, flamandzką i niemiecką (obszar Eupen–Malmédy), Język niemiecki uzyskał status języka urzędowego. Regiony posiadają własne rady z uprawnieniami ustawodawczymi i rządy, które sprawują władzę we wszystkich kwestiach poza: polityką zagraniczną, obroną, sprawiedliwością i sprawami bezpieczeństwa wewnętrznego, zarezerwowanymi dla parlamentu i rządu federalnego. Wspólnoty mają również własne rady i organy władzy wykonawczej, których kompetencje dotyczą gł. spraw kultury, oświaty i ochrony zdrowia. Na niższym poziomie terytorialnym kraj dzieli się na 10 prowincji (po 5 w każdym regionie) i 589 gmin; w prowincjach działają rady prowincji i gubernatorzy mianowani przez rządy regionalne, w gminach rady gminne, na czele których stoją burmistrzowie mianowani przez króla.

Władza ustawodawcza

Parlament składa się z dwóch izb:

Izba Reprezentantów - (150 deputowanych)

Senat - (71 senatorów) Senatorowie wybierani są na częściowo w wyborach ogólnych:

25 - wybieranych bezpośrednio przez Niderlandzkie kolegium wyborcze,

15 - wybieranych bezpośrednio przez Francuskie kolegium wyborcze,

jak i desygnowanych przez rady prowincjonalne:

10 - desygnowanych przez Radę Wspólnoty Flamandzkiej ze swojego grona,

10 - desygnowanych przez Radę Wspólnoty Francuskiej ze swego grona,

1 - desygnowany przez Radę Wspólnoty Niemieckiej ze swego grona,

6 - desygnowanych przez niderlandzkie kolegium wyborcze,

4 - desygnowanych przez francuskich senatorów.

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd federalny z premierem na czele; konstytucja nakazuje równy podział stanowisk w rządzie między polityków flamandzkich i walońskich.

Struktura administracji gospodarczej

Na szczeblu centralnym za tworzenie i prowadzenie polityki w poszczególnych obszarach gospodarczych są odpowiedzialne poszczególne ministerstwa. Do najważniejszych resortów w tym zakresie należą:

Federalny Serwis Usług Publicznych ds. Gospodarczych i Energii (SPF Économie, PME, Classes moyennes et Énergie)

https://economie.fgov.be/fr

Ministerstwo Finansów i Współpracy Międzynarodowej

https://finances.belgium.be/fr/ministre

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Handlu Zagranicznego i Współpracy dla Rozwoju

https://diplomatie.belgium.be/en

Minister zatrudnienia, gospodarki i spraw konsumenckich odpowiedzialny za zwalczanie ubóstwa, równych szans i osób niepełnosprawnych

https://emploi.belgique.be/fr/propos-du-spf

Sądownictwo gospodarcze

Sąd ds. działalności gospodarczej jest właściwy do rozpoznawania sporów między przedsiębiorcami bez względu na wartość przedmiotu sporu. Sąd ten może również rozpoznawać pozwy osób fizycznych przeciwko przedsiębiorstwom. Sąd ds. działalności gospodarczej rozpoznaje spory między przedsiębiorstwami, tj. osobami fizycznymi prowadzącymi jednoosobową działalność gospodarczą (działającymi w sektorze handlowym, uprawiającymi wolne zawody i sprawującymi funkcje kierownicze), osobami prawnymi (spółkami, stowarzyszeniami i fundacjami) oraz organizacjami nieposiadającymi osobowości prawnej. Spory nie mogą wchodzić w zakres właściwości szczególnej innych sądów, a w przypadku osób fizycznych nie mogą dotyczyć czynów wyraźnie wykraczających poza zakres prowadzonej przez nie działalności (acte manifestement étranger à l’entreprise).

Sąd ds. działalności gospodarczej obejmuje jedną izbę lub ich większą liczbę. W skład każdej izby wchodzą: jeden sędzia zawodowy i dwóch sędziów-doradców (juges consulaires). Sędziowie-doradcy nie są sędziami zawodowymi, lecz przedsiębiorcami, osobami sprawującymi funkcje kierownicze w przedsiębiorstwach, księgowymi, audytorami itd. Pomagają sędziemu zawodowemu poprzez swoje doświadczenie biznesowe.

W niektórych przypadkach wniosek o wszczęcie postępowania do sądu ds. działalności gospodarczej może złożyć prokuratura. Może go złożyć prokurator królewski (procureur du Roi), jeden pierwszy zastępca prokuratora królewskiego lub ich większa liczba oraz jeden zastępca prokuratora królewskiego lub ich większa liczba.

Jeżeli strony nie zgadzają się z orzeczeniem sądu, mogą je zaskarżyć do sądu apelacyjnego. Zaskarżony wyrok musi jednak być wyrokiem wydanym w pierwszej instancji.

Obecnie w Belgii działa 9 sądów gospodarczych. Dane teleadresowe sądów zamieszczone są na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Opis belgijskiego porządku prawnego w języku polskim dostępny jest na stronie internetowej Komisji Europejskiej (Europejska Sieć Sądownicza ds. Cywilnych i Handlowych): https://e-justice.europa.eu/content_member_state_law-6-be-pl.do?member=1

Dane teleadresowe sądów:

https://www.rechtbanken-tribunaux.be/fr/rechtbanken-en-hoven/tribunal-de-lentreprise

Strona Ministerstwa Sprawiedliwości: https://justice.belgium.be/fr/

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Belgia należy do grona najwyżej rozwiniętych gospodarek świata. Udział usług w tworzeniu dochodu narodowego sięga ok. 70%. Belgijski sektor usług charakteryzuje się rozbudowanym systemem infrastruktury logistyczno-transportowej (lądowej, kolejowej, portowej, dalekomorskiej i wodno-lądowej) oraz kluczową pozycją Antwerpii jako ważnego światowego centrum obróbki, handlu międzynarodowego i dystrybucji kamieni szlachetnych (głównie diamentów), m.in. za pośrednictwem giełdy diamentowej.

Najważniejszymi gałęziami przemysłu belgijskiego są: chemia, przemysł metalurgiczny, elektro-maszynowy (w tym produkcja samochodów) oraz branże spożywcza i tekstylna. Zdecydowana większość produkcji chemicznej ulokowana jest we Flandrii. Wokół Antwerpii powstał potężny klaster przemysłu chemicznego, co jest poważnym ułatwieniem dla eksportu oraz importu tych wyrobów przez port w tym mieście. Belgia posiada 8-procentowy udział w obrotach europejskiej branży chemicznej oraz 17-procentowy udział w europejskim eksporcie produktów chemicznych.

Belgijski sektor bankowy ma długie tradycje, a liczba banków na jednego klienta stawia Belgię na czołowym miejscu w świecie. Kryzys finansowy 2008 – 2009 znacznie osłabił pozycję wielu banków belgijskich (KBC, Dexia, Fortis itp.), a równocześnie banki zagraniczne znacznie umocniły swe wpływy na rynku finansowym w Belgii. Po przejęciu grupy Fortis przez BNP Paribas, ponad 80% banków działających w Belgii, kontrolowanych jest z zagranicy, w tym ¼ banków podlega kontroli kapitału francuskiego.

Po kilku latach stagnacji gospodarka belgijska w drugiej połowie minionej dekady odnotowywała stopniową poprawę i umiarkowany wzrost, głównie dzięki inwestycjom firm oraz korzystnym wskaźnikom handlu zagranicznego. Jednak w 2020 r. kryzys spowodowany pandemią COVID-19 gwałtownie zatrzymał ten proces i PKB Belgii zmniejszył się o 5,3%. Rządowe pakiety pomocowe oraz globalna poprawa koniunktury gospodarczej sprawiły, że w 2021 r. belgijska gospodarka odnotowała wzrost o 6,9%. Jednak już w kolejnych latach, na skutek rosyjskiej agresji w Ukrainie i związanych z tym światowych trudności gospodarczych, dynamika wzrostu PKB Belgii stopniowo słabła (wzrost o 3% w 2022 r. i o 1,4% w 2023 r.).

Według wiosennej prognozy gospodarczej KE, opublikowanej w połowie maja br. szacuje się, że wzrost gospodarczy w Belgii pozostanie stabilny i wyniesie 1,3% w 2024 r. i 1,4% w 2025 r. Oczekuje się, że wycofywanie środków rządowych mających na celu ograniczenie wzrostu cen spowoduje wzrost inflacji do 4% w 2024 r., zanim w 2025 r. spadnie do 2,3%. Przewiduje się, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych ustabilizuje się na poziomie 4,4% PKB w 2024 r., po czym wzrośnie do 4,7% PKB w 2025 r. pod wpływem presji na wzrost stałych wydatków bieżących. Oczekuje się, że w 2024 r. dług sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzyma się na stabilnym poziomie 105% PKB, a w 2025 r. wzrośnie do 106,6% PKB.

Belgijski rynek pracy boryka się ze sporymi problemami strukturalnymi. Wysokie obciążenia podatkowe, a co za tym idzie koszty pracy, zniechęcają do przedsiębiorczości. Koszty pracy w Królestwie Belgii są jednymi z najwyższych w Unii Europejskiej, zaraz po Luksemburgu i Danii. Według danych Eurostatu w 2023 r. szacunkowy godzinny koszt pracy w Belgii wynosił 47,1 euro (dla porównania w Polsce wynosi 14,5 euro).

W drugim kwartale 2024 r. koszty pracy w Belgii wzrosły o 2,6% co jest znacznie poniżej średniej w UE (5,2%) i strefie euro (4,7%). To spowolnienie nastąpiło po siedmiu kwartałach, w których podwyżki płac w BE były wyższe niż w krajach ościennych, głównie z powodu mechanizmu automatycznej indeksacji płac.

W sierpniu 2024 r. bezrobotnych było 5,4% aktywnych zawodowo osób (średnia UE – 6,4%, PL – 2,9%).

Główne sektory gospodarki

Najważniejszymi gałęziami przemysłu belgijskiego są: chemia, przemysł metalurgiczny, elektro-maszynowy (w tym produkcja samochodów) oraz branże spożywcza i tekstylna. Zdecydowana większość produkcji chemicznej ulokowana jest we Flandrii. Wokół Antwerpii powstał potężny klaster przemysłu chemicznego, co jest poważnym ułatwieniem dla eksportu oraz importu tych wyrobów przez port w tym mieście. Belgia posiada 8-procentowy udział w obrotach europejskiej branży chemicznej oraz 17-procentowy udział w europejskim eksporcie produktów chemicznych.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

​​​​​​

Źródło: Eurostat, OECD, DG ECFIN – European Economic Forecast - Spring 2024 (* prognoza)

Handel zagraniczny

Centralne położenie Belgii w stosunku do zachodniej części kontynentu, silnie rozwinięte ośrodki miejskie, sąsiedztwo Francji, Niemiec i Holandii, stanowią o dużej aktywności gospodarczej tego kraju oraz o jego dużej zależności od handlu zagranicznego. Należy do tego dodać szczególną rolą Antwerpii, która jest drugim pod względem przeładunku towarów portem morskim w Europie, najgęstszą sieć linii kolejowych na starym kontynencie oraz wysoko rozwiniętą żeglugę śródlądową. Nie bez powodu zatem udział eksportu w belgijskim PKB sięga dwóch trzecich wartości tego wskaźnika.

Szerokie otwarcie Belgii na współpracę gospodarczą i wymianę handlową z zagranicą sprawia, iż kraj ten jest w dużym stopniu narażony na wpływ zmian handlu światowego oraz uzależniony od rozwoju sytuacji na światowych rynkach, między innymi na rynku surowców energetycznych.

Zaznaczyć należy tutaj, iż ze względu na bardzo dużą ilość podmiotów gospodarczych operujących na terenie Belgii, a będących, z punktu widzenia prawnego, rezydentami innych państw, władze belgijskie prowadzą podwójną statystykę wymiany handlowej z zagranicą. Bilans według tzw. kryterium wspólnotowego bierze pod uwagę obroty towarowe realizowane zarówno przez podmioty belgijskie jak i obce. Natomiast bilans liczony według tzw. kryterium narodowego obejmuje jedynie obroty dokonywane przez firmy belgijskie. W zależności od stosowanej metody obliczeń, zmienia się saldo belgijskiego handlu zagranicznego (liczone według metody wspólnotowej jest ono od lat pozytywne; metoda narodowa wykazuje zaś niewielki deficyt).

Według danych ABH (Belgijska Agencja Handlu Zagranicznego) w 2023 r. 76,9% belgijskiego eksportu kierowane było do państw europejskich, 9,7% – na kontynent amerykański i 8,3% do państw azjatyckich.

Głównymi partnerami handlowymi Belgii pod względem eksportu są: Niemcy (eksport o wartości 96,8 mld euro; 18,6% udziału w belgijskim eksporcie ogółem), Francja (70,1 mld euro; 13,5%), Niderlandy (68,4 mld euro; 13,1%), Stany Zjednoczone (31,3 mld euro; 6%), Wielka Brytania (28,5 mld euro; 5,5%), Włochy (25,7 mld euro; 4,9%), Hiszpania (16,2 mld euro; 3,1%), Polska (13,4 mld euro; 2,6%), Szwecja (9,5 mld euro; 1,8%) oraz Chiny (8,3 mld euro; 1,6%). Od kilku lat Polska utrzymuje 8. pozycję wśród największych partnerów handlowych Belgii pod względem eksportu.

Głównymi partnerami handlowymi Belgii pod względem importu są: Niderlandy (import o wartości 95,9 mld euro; 19%), Niemcy (61,1 mld euro; 12,1%), Francja (51,9 mld euro; 10,3%), Stany Zjednoczone (35,5 mld euro; 7%), Chiny (30,8 mld euro; 6,1%), Irlandia (20,3 mld euro; 4%), Wielka Brytania (19,4 mld euro; 3,8%), Włochy (18,1 mld euro; 3,6%), Hiszpania (16,4 mld euro; 3,2%) oraz Szwajcaria (10,8 mld euro; 2,1%). Według danych ABH Polska znalazła się na 14. miejscu wśród największych partnerów handlowych Belgii pod względem importu (8,3 mld euro; 1,7%).

Wśród grup towarów najczęściej importowanych przez Belgię znajdują się: produkty chemiczne (122,2 mld euro; 24,2% udziału w całym imporcie), produkty mineralne (88 mld euro; 17,4%), maszynyi urządzenia (66,9 mld euro; 13,2%), sprzęt transportowy (60,9 mld euro; 12%), metale podstawowe (31,7 mld euro; 6,3%), plastik (23,8 mld euro; 4,7%), żywność (20,6 mld euro; 4,1%), warzywa (13,8 mld euro; 2,7%), instrumenty optyczne (13,7 mld euro; 2,7%), metale i kamienie szlachetne (12,3 mld euro; 2,4%). Powyższe kategorie stanowiły ponad 90% ogólnej wartości wszystkich towarów importowanych przez Belgię w 2023 roku.

​​

Inwestycje zagraniczne

Belgia pozostaje chętnie wybieranym celem dla inwestorów zagranicznych, jednak napływ BIZ w 2022 roku był niższy niż o 4% niż w 2021 r., co spowodowało spadek Belgii z 6. na 9. miejsce w rankingu najbardziej atrakcyjnych krajów europejskich dla inwestorów. Agencja EY podkreśla jednak, że liczba nowych miejsc pracy rośnie i perspektywy na dalsze lata są obiecujące.

Dane dot. inwestycji zagranicznych zrealizowanych w Belgii w 2022 r., pokazują, że 70% BIZ reprezentowało osiem krajów: Stany Zjednoczone (41 projektów), Francja (30), Wielka Brytania (27), Niemcy (19) , Holandia (17), Chiny (11), Japonia (11) i wreszcie Dania (7). Pomimo 11% spadku liczby projektów w porównaniu do 2021 r., Stany Zjednoczone pozostają niezmiennie największym inwestorem zagranicznym w Belgii.

Badanie EY dotyczące atrakcyjności Belgii pokazuje również, że pięć sektorów reprezentowało 59% projektów i 62% utworzonych miejsc pracy w 2022 r. Są to głównie transport i logistyka (40 projektów) oraz usługi biznesowe i profesjonalne (36), a następnie oprogramowanie i usługi informatyczne (25), chemikalia i tworzywa sztuczne (21) oraz producenci i dostawcy transportu (16).
 

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Belgia jest krajem współzałożycielem Unii Europejskiej, a od roku 1921 wspólnie z Luksemburgiem tworzy BLEU (Belgium-Luxembourg Economic Union), zaś wraz z Luksemburgiem i Niderlandami tworzy Unie Benelux. Traktat powołujący Unie Ekonomiczną Krajów Beneluksu został podpisany w 1958 roku, a wszedł w życie w 1960 roku. Belgia jest także członkiem OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) od momentu jej powstania (13 września 1961 roku), a od 1 stycznia 1995 jest członkiem WTO (World Trade Organisation). Belgia jest również członkiem wielu organizacji międzynarodowych o charakterze sektorowym.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Od 25 marca 1957 r. Belgia jest członkiem-założycielem Unii Europejskiej (wówczas EWG). Jest członkiem strefy Schengen oraz członkiem strefy euro. W Parlamencie Europejskim posiada 21 członków, w Radzie Unii Europejskiej – 12 głosów. Handel z innymi krajami UE stanowi 73% belgijskiego eksportu (18% do Niemiec, 14% do Francji i 12% do Holandii). Jeśli chodzi o import, 64% pochodzi z państw członkowskich UE (18% z Holandii, 13% z Niemiec i 9% z Francji).

Gospodarcze umowy dwustronne

Polsko-belgijskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 roku w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i dziewięciu innych krajów do Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90 poz. 864). Szereg kwestii związanych z polsko-belgijską współpracą gospodarczą regulują bilateralne umowy międzyrządowe. Najważniejsze z nich, to:

• Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Belgii i Rządem Wielkiego Księstwa Luksemburga w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 19.05.1987 r. (Dz.U. 2001 nr 15 poz. 153.).
• Konwencja między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku z 20.08.2001 r. ( Dz.U. 2004 nr 211 poz. 2139 ).
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Flandrii podpisana w dniu 6 czerwca 1994 roku.
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Wspólnoty Francuskiej Belgii i Rządem Walońskim, podpisana 10 października 1996 roku.
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Komisją Wspólnotową Francuską Regionu Stołecznego Brukseli, podpisana 29 listopada 2004 roku.

Współpraca z Flandrią i jej wspólnotą językową

Umowa o współpracy, przewiduje współpracę w wielu dziedzinach takich jak: gospodarka, nauka, technologia, zatrudnienie, polityka społeczna, środowisko i planowanie przestrzenne, infrastruktura, transport, telekomunikacja oraz polityka wobec środków masowego przekazu. Dla zapewnienia realizacji wyznaczonych zadań została utworzona Wspólna Komisja Polsko-Flandryjska, która podczas swoich posiedzeń (w 1995 r.)  negocjuje i przyjmuje 2 letnie programy wykonawcze do umowy.

Współpraca z Walonią i jej wspólnotą językową

Podstawą prawną polsko-walońskiej współpracy międzyregionalnej są 2 letnie umowy dwustronne podpisywane na szczeblu regionalnym oraz umowy zawierane na szczeblu rządowym. Współpraca ta obejmuje kontakty województw, gmin i miast polskich z ich odpowiednikami w Walonii.

Dwustronna wymiana handlowa

Charakterystyczną cechą polsko-belgijskiej wymiany handlowej jest jej silna koncentracja na regionie Flandrii. Z Flandrią jest realizowanych około 85% łącznych obrotów między Polską i Belgią, na Walonię przypada 13%, natomiast na Stołeczny Region Brukseli – 2%.

Obroty towarowe Polski z Belgią (w mld euro)

​​​Belgia pozostaje ważnym partnerem gospodarczym Polski, zarówno jeśli chodzi o wymianę handlową, jak i współpracę inwestycyjną. Według danych GUS za 2022 r. Belgia zajmowała 13. miejsce wśród głównych kierunków ekspansji polskich firm oraz była naszym 10. największym dostawcą towarów. W 2022 r. Polska była 8. najważniejszym kierunkiem ekspansji towarowej dla belgijskich firm oraz 15. dostawcą produktów do Belgii.

Obroty towarowe Polski z Belgią (w mld euro)

Źródło: GUS, 

Po dwóch latach gwałtownego ożywienia wymiany handlowej w 2023 r. nastąpił spadek wartości handlu. Polski eksport zmniejszył się (r/r) o niecałe 3% do poziomu 8 387 mln euro, a import spadł (r/r) o około 4% do poziomu 7 900 mln euro. Łącznie polsko-belgijskie obroty towarowe wyniosły 16,3 mld euro, co oznacza spadek (r/r) o prawie 3%.

Po siedmiu miesiącach 2024 r. polski eksport wyniósł 4,6 mld euro (spadek o 9,1% r/r), a import osiągnął 4,6 mld euro (spadek o 1,7% r/r).

Struktura wymiany handlowej 

10 najczęściej eksportowanych grup towarowych (HS2)

Uwaga: Najczęściej eksportowane towary są liczone na podstawie średniej eksportu z ostatnich 5 lat.

CAGR – średnia roczna stopa wzrostu

Źródło: GUS

10 najczęściej importowanych grup towarowych (HS2)

Uwaga: Najczęściej importowane towary są liczone na podstawie średniej importu z ostatnich 5 lat.

CAGR – średnia roczna stopa wzrostu

Źródło: GUS

Wzajemne inwestycje

Belgijskie inwestycje w Polsce

Według danych NBP skumulowane inwestycje belgijskie w Polsce na koniec 2022 r. wyniosły 8,6 mld euro, co stanowiło 3,4% udziału w całkowitym napływie BIZ do Polski.

Wg danych GUS za 2022 r. w Polsce zarejestrowanych jest 559 firm z udziałem kapitału belgijskiego, który wynosi 7,8 mld PLN, stanowiąc 3,4% udziału w całkowitym zaangażowaniu kapitału zagranicznego w Polsce. Wśród powyższych przedsiębiorstw w 166 z nich (zatrudniających 10 i więcej osób) pracowało 24,2 tys. osób. Firmy te wygenerowały łączny przychód w wysokości 20,3 mld PLN (stan na 2021 r.). Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału belgijskiego plasują swe inwestycje w różnych dziedzinach gospodarki, ale głównie w sektorze przetwórstwa przemysłowego. Ponadto są obecne głównie w woj. mazowieckim i woj. wielkopolskim.

Wg Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej sp. z o.o. (na podstawie danych KRS) w Polsce zarejestrowanych jest 1215 spółek, w których jednym z udziałowców jest belgijska firma lub osoba fizyczna będą obywatelem Belgii. Najwięcej z nich działa w woj. mazowieckim (522), wielkopolskim (145) i dolnośląskim (121). Najwięcej firm aktywnych jest w sektorze kupna i sprzedaży nieruchomości (115), realizacji projektów budowlanych (78), doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gosp. (77) i budownictwa mieszkaniowego i obiektów niemieszkalnych (60).

Na liście Największych Zagranicznych Inwestorów w Polsce – Luty 2019, opracowanej przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu, znajdują się 54 firmy z kapitałem belgijskim. Do najbardziej znanych belgijskich firm inwestujących w Polsce należą: Vlassenroot, Solvay, SEA-Invest (m.in. inwestycja w Porcie Północnym i Rudoporcie w Gdańsku), Ghelamco (m.in. budowa Warsaw Spire), Umicore (inwestycja w Nysie), CFE Polska czy Reynaers.

Do ważniejszych belgijskich inwestycji w Polsce w ostatnich latach należą: budowa centrum logistycznego Korczowa Logistic Park i budowa centrum usług BPO – Euroclear bank w Krakowie.

Polskie inwestycje w Belgii

Według danych NBP na koniec 2022 r. stan należności z tytułu polskich bezpośrednich inwestycjiw Belgii wyniósł 42 mln euro.

Do firm obecnych na belgijskim rynku należą m.in.: Comarch, ECO Okna (centrum logistyczne w Courcelles oraz showroom ze swoimi produktami w Brukseli), Trans.eu BVBA (spółka koncerny Logitrans, który stworzył europejską giełdę transportową) czy Aluprof.

Ponadto w Belgii rejestrowanych jest coraz więcej małych polskich firm, często jednoosobowych, które zajmują się świadczeniem usług budowlanych, remontowych itp. (jest ich ponad 8 tys.). Firmy te nie są zaliczane do kategorii FDI, lecz w wyniku ich działalności może w przyszłości nastąpić zwiększenie zainteresowania lokowaniem bezpośrednich inwestycji w Belgii przez polskie podmioty gospodarcze.

Potencjalne dziedziny współpracy

Do perspektywicznych dziedzin współpracy w wymianie handlowej z Belgią w najbliższych latach zaliczane są tradycyjnie: eksport produktów z branży artykułów rolno-spożywczych, w szczególności produktów bio, mebli i wyrobów stolarki okiennej i drzwiowej, wyrobów przemysłu olejnego i naftowego, części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, produkty branży kosmetycznej, modowej, budowlanej. Szanse zaistnienia na belgijskim rynku mają też nowe branże, w tym drony, FinTech, ICT, a także polscy producenci pojazdów szynowych i komunikacyjnych poprzez udział w przetargach publicznych ogłaszanych w regionach belgijskich.

Rynek belgijski oferuje znaczący potencjał dla polskiej oferty eksportowej w kluczowych sektorach związanych z technologiami krytycznymi dla bezpieczeństwa, takich jak cyberbezpieczeństwo, półprzewodniki, technologie zielone i przemysł obronny. Współpraca między Polską (PL) a Belgią (BE) może być realizowana na wielu płaszczyznach, w tym poprzez projekty IPCEI[2], partnerstwa strategiczne oraz inwestycje zagraniczne. Wykorzystanie tych możliwości może   przynieść   istotne   korzyści   obu   krajom,   wzmacniając   bezpieczeństwo   technologiczne,   energetyczne i gospodarcze.

Współpraca regionalna

Dobrze rozwijającą się współpracę regionalną regulują Umowa o współpracy między Rządem RP a Rządem Flandrii z 1994 r., Umowa o współpracy między Rządem RP a Rządem Wspólnoty Francuskiej Belgii i Rządem Walońskim z 1996 r. oraz Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Komisją Wspólnotową Francuską Regionu Stołecznego Brukseli, podpisana 29 listopada 2004 roku. Pierwsze posiedzenie Wspólnej Komisji Polsko-Flamandzkiej odbyło się w dniach 4-5.05.1995 r. w Brukseli. Od tego czasu posiedzenia Wspólnej Komisji odbywają się naprzemiennie w cyklu dwuletnim, a efektem jej prac są kolejne programy współpracy. 

Współpraca samorządów gospodarczych

Belgijsko-Polsko-Luksemburska Izba Handlowa Bepolux jest niezależną, samodzielną organizacją zrzeszającą firmy prowadzące działalność gospodarczą. Działalność Bepolux-u skupia się ma promocji belgijskich i luksemburskich inwestycji oraz eksportu do Polski, wspiera współpracę polskich przedsiębiorców z firmami z Belgi i Luksemburgu. Izba działająca od 1959 r. organizuje spotkania biznesowe, działania informacyjne, oferuje profesjonalne usługi dostosowane do potrzeb członków.. Więcej informacji nt. Bepolux-u znajdują się na stronie http://www.bepolux.be/en-GB/.

Belgijska Izba Gospodarcza (Belgian Business Chamber, BBC) jest organizacją pozarządową, działającą jako związek pracodawców. Powstała w 1992 jako nieformalny klub, w którym belgijscy przedsiębiorcy i ich rodziny mogli spotykać się i dzielić doświadczeniami. Obecnie Belgijska Izba Gospodarcza zrzesza dużą ilość firm belgijskich działających w Polsce. Jej członkami mogą również zostać inne przedsiębiorstwa zainteresowane nawiązaniem stosunków biznesowych z partnerami belgijskimi.

Belgijska Izba Gospodarcza: www.belgium.pl

Dostęp do rynku

Belgia to jeden z najlepiej rozwiniętych rynków w Europie. Na ten poziom składa się wiele istotnych czynników, spośród których najważniejsze to:

• otwartość rynku – szybkie procedury zakładania firmy i środowisko przyjazne przedsiębiorcom;
• dogodne położenie – ponad 500 milionów konsumentów w promieniu 800 km, różnorodność kulturowa (rynek umożliwiający rozpoczęcie testowania nowych produktów), bliskość
  do głównych centrów produkcyjnych i rynków sprzedaż;
• dobrze rozwinięta infrastruktura – porty morskie, porty śródlądowe, porty lotnicze, linie kolejowe oraz gęsta sieć dróg i autostrad;
• stosunkowo niskie ceny nieruchomości w porównaniu z krajami sąsiadującymi;

rządowe zachęty inwestycyjne – rząd belgijski zachęca do nowych inwestycji zagranicznych jako środka promocji zatrudnienia. Dzięki decentralizacji regionalnej Flandria, Walonia i Bruksela zabiegają o potencjalnych inwestorów zagranicznych i oferują szereg zachęt i korzyści. Firmy zagraniczne w Belgii zatrudniają około 11% całkowitej siły roboczej.

Główne bariery na rynku belgijskim

• Duża konkurencja i znaczne obciążenia podatkowe.
• Trudności w porozumieniu się w języku angielskim w kontakcie z urzędami (zwłaszcza w regionie Walonii) oraz lokalnymi firmami (również z regionu Walonii) ze względu na niepopularność j. angielskiego w tym regionie.
• Trudności związane z ustaleniem wysokości płacy minimalnej pracowników oddelegowanych do pracy na terenie Królestwa Belgii. W Belgii płaca minimalna w poszczególnych branżach ustalana jest centralnie dla całej gospodarki na podstawie układów zbiorowych. Szczególnie często kwestia ta jest podnoszona przez przedsiębiorstwa z branży budowlanej/montażowej zainteresowane delegowaniem pracowników.
• Taryfy i stawki celne są stale aktualizowane i mogą ulec zmianie bez powiadomienia.

W związku z członkostwem Belgii i Polski w Unii Europejskiej relacje handlowe pomiędzy oboma krajami polegają na swobodnej wymianie towarów i usług.

Dostęp do rynku pracy

Dostęp do rynku według zasad obowiązujących w całej Unii Europejskiej.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Sprzedaż nieruchomości odbywa się w dwóch formach , jak przy nabywaniu gruntów pod zabudowę tj. bezpośrednio z ręki do ręki lub w formie sprzedaży publicznej - licytacji. Do zakupu ziemi i nieruchomości potrzebna jest umowa kupna-sprzedaży. Właściciel powinien okazać kupującemu akt własności terenu czy nieruchomości, który ma być obiektem sprzedaży. Kupujący często sprawdza także rejestr kadastralny by być pewnym, ze sprzedający ma prawo własności do sprzedawanego obiektu czy ziemi.

Umowa kupna - sprzedaży musi być zatwierdzona w formie aktu notarialnego.

W Belgii znana jest "instytucja" wieczystej dzierżawy jednak stosowana bywa bardzo rzadko. Własność terenów, gruntów i obiektów jest w Belgii uporządkowana a kupujący chce być pełnym właścicielem, nie wieczystym dzierżawcą.

System zamówień publicznych

Belgijskie prawo zamówień publicznych jest regulacją dość skomplikowaną i rozmieszczoną w szeregu aktów prawnych o różnej randze, takich jak ustawy, dekrety królewskie, uzupełnianych przez dużą liczbę okólników oraz komunikatów. Mimo wspólnych podstawowych przepisów dla zamówień klasycznych i sektorowych, różnią się one regulacją szczególną. Summa summarum prawo belgijskie jest jednak dostosowane do prawa Unii Europejskiej, w związku z czym mimo pewnego stopnia jego komplikacji, zrozumienie procedur przetargowych nie powinno stwarzać większych problemów.

Pierwszą i najstarszą regulacją była La loi du 24 décembre 1993 relative aux marchés publics et à certains marchés de travaux, de fournitures et de services – ustawa z dnia 24 grudnia 1993 r. o zamówieniach publicznych i umowach na roboty budowlane, dostawy i usługi20. Przez wiele lat to właśnie ta ustawa, uzupełniana przez dekrety królewskie była najważniejszym aktem prawnym dotyczącym zamówień publicznych. W chwili obecnej straciła moc na rzecz nowej ustawy o zamówieniach publicznych: Loi du 15 juin 2006 marchés publics et à certains marchés de travaux, de fournitures et de services – ustawa z dnia 15 czerwca 2006 r. o zamówieniach publicznych oraz niektórych zamówieniach na roboty budowlane, dostawy i usługi. Aktualna ustawa o zamówieniach publicznych dokładnie implementowała przepisy dyrektyw zamówieniowych, zarówno klasycznej, jak i sektorowej i uregulowała także kwestie dotyczące koncesji na roboty budowlane. Należy mieć jednak na uwadze fakt, iż ustawa określa podstawy prawa zamówień publicznych, jednakże nie reguluje wszystkich spraw. Doprecyzowanie poszczególnych kwestii (np. kryteria kwalifikacji, sposób składania oferty, etc.) odbywa się na poziomie dekretów królewskich. Stąd też poniżej zostanie omówiony także dekret królewski z dnia 15 lipca 2011 r. odnoszący się do zamówień publicznych w sektorach klasycznych – Arrêté royal relatif à la passation des marchés publics dans les secteurs classiques (zwany dalej dekretem), tworzący razem z ustawą fundamenty prawne systemu zamówień publicznych w Belgii. Szczegółowe kwestie odnoszące się do zamówień sektorowych zostaną najprawdopodobniej uregulowane w oddzielnym dekrecie królewskim. Zarówno ustawa, jak i dekret, mają zastosowanie do zamówień o wartości powyżej i poniżej progów kwotowych, ustalonych w drodze unijnej legislacji. W przypadku zamówień podprogowych przepisy przewidują bardziej elastyczne i mniej sformalizowane procedury.

Procedury przetargowe

Ustawa z dnia 15 czerwca 2006 r. o zamówieniach publicznych oraz niektórych zamówieniach na roboty budowlane, dostawy i usługi (zwana dalej ustawą), w przepisie art. 5 wskazuje na podstawowe zasady rządzące zamówieniami publicznymi. Są nimi zasada równego traktowania wykonawców, niedyskryminacji oraz jawności. Zamówienia publiczne udzielane są w drodze procedur otwartych (procédure ouverte) lub ograniczonych (procédure restreinte). W ramach tych procedur zamawiający może zastosować dwa różne sposoby udzielania zamówienia, w zależności od tego, jakie kryteria udzielenia zamówienia zastosuje: przetarg (adjudication) bądź wywołanie ofert (appel d’offres). Zarówno przetarg, jak i wywołanie ofert mogą mieć charakter otwarty albo zamknięty. Rozróżnienie między przetargiem a wywołaniem ofert sprowadza się do kwestii kryteriów udzielenia zamówienia. W przypadku stosowania kryterium najniższej ceny, zamawiający udziela zamówienia w drodze przetargu (art. 24 ustawy), natomiast jeśli zdecyduje się na zastosowanie innych kryteriów oprócz ceny, udziela zamówienia w drodze wywołania ofert, wybierając ofertę najkorzystniejszą (art. 25 ustawy). Inne kryteria muszą odnosić się do przedmiotu zamówienia i mogą odnosić się do jakości, ceny, wartości technicznej, właściwości funkcjonalnych i estetycznych, aspektów środowiskowych, aspektów społecznych, kosztów użytkowania, rentowności, serwisu posprzedażnego oraz pomocy technicznej, terminu dostarczenia lub czasu dostarczenia lub realizacji, gwarancji.

Procedury odwoławcze

W Belgii nie istnieje specjalny system odwoławczy z zakresu prawa zamówień publicznych, jednakże wykonawca ma do swojej dyspozycji środki prawne, umożliwiające mu podważanie wadliwych, w jego ocenie, decyzji zamawiającego. Należy jednak rozróżnić kwestie administracyjnoprawne oraz cywilnoprawne w postępowaniu o udzielenie zamówienia. W zależności bowiem od rodzaju zamawiającego, a także od rodzaju jego czynności, przysługują wykonawcy różne środki odwoławcze. Co do zasady, jeśli wykonawca podważa czynności zamawiającego podjęte przed podpisaniem umowy, to jako akty jednostronne podlegają prawu administracyjnemu i będą rozpatrywane np. w trybie nadzoru. Natomiast, czynności podjęte od momentu podpisania umowy podlegają prawu cywilnemu i znajdują się w obszarze kognicji sądów powszechnych.

Informacje o zamówieniach

Informacji na temat udzielanych zamówień należy szukać w Biuletynie Zamówień Publicznych (Bulletin des Adjudications), w którym publikowane są ogłoszenia o zamówieniu, również w sytuacji, gdy wartość przedmiotu zamówienia nie przekracza progów unijnych. Biuletyn dostępny jest pod adresem: www.ejustice.just.fgov.be/bul/bulf.htm. Przydatne dla wykonawców informacje o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w Belgii są dostępne na stronach portalu o zamówieniach publicznych, pod adresem: www.publicprocurement.be.

Zródło: PARP

Między Polską a Belgią nie występują znaczące różnice kulturowe w kontaktach biznesowych.

Rząd i Premier

• https://www.federal-government.be/en
• https://www.belgium.be/fr/la_belgique/pouvoirs_publics/autorites_federales/gouvernement_federal/composition_gouvernement/
• https://www.premier.be/fr

Federalny serwis usług publicznych ds. gospodarczych i energii (SPF Économie, PME, Classes moyennes et Énergie)
https://economie.fgov.be/fr

Ministerstwo Finansów i Współpracy Międzynarodowej
https://finances.belgium.be/fr/ministre

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Handlu Zagranicznego i Współpracy dla Rozwoju
https://diplomatie.belgium.be/en

Dane izb gospodarczych w Belgii:

Belgian Foreign Trade Agency – rządowa agencja ds. handlu zagranicznego
https://www.abh-ace.be/en
adres: Rue Montoyer 3, 1000 Brussels, Belgium
Mail: secretariat@abh-ace.be

FIT – Flanders Investment & Trade (Izba Handlu i Inwestycji z regionu Flandrii
https://www.flandersinvestmentandtrade.com/en
adres: Flanders Investment & Trade
Koning Albert II-laan 37, 1030 Brussels, Belgium
Mail: info@flanderstrade.be; warsaw@fitagency.com

WBI – Wallonie-Bruxelles International (agencja odpowiedzialna za stosunki międzynarodowe Walonii i Brukseli. Działa jako instrument polityki międzynarodowej (w tym dot. handlu i inwestycji) dla Walonii, Federacji Walonia-Bruksela i Komisji Wspólnoty Francuskiej Regionu Stołecznego Brukseli.
http://wbi.be/en
adres: Wallonie-Bruxelles International, place Sainctelette 2, 1080 Bruxelles, Belgium
Mail: wbi@wbi.be

AWEX – L'Agence wallonne à l'Exportation et aux Investissements étrangers (Walońska Agencja Eksportu i Inwestycji Zagranicznych)
www.awex-export.be
www.investinwallonia.be
Adres: AWEX, Place Sainctelette, 2, 1080 Brussels, Belgium
Mail: varsovie@awex-wallonia.com

Hub.brussels – Izba handlowa regionu stołecznego Bruksela
Adres: Brussels Business Support Agency, Chaussée de Charleroi 110, 1060 Brussels, Belgium
https://hub.brussels/fr/
http://poland.invest-export.brussels/en/
Mail: info@hub.brussels; bruksela-polska@wer.pl

VOKA - Izba Handlowo-Przemysłowa z Flandrii
Adres: Koningsstraat 154-158, Brussels, Belgium
https://www.voka.be/eng
Mail: info@voka.be

W ramach Belgijskiej Federacji Izb Handlowych (http://belgianchambers.be/en/kamers-van-koophandel/) działa Bepolux – Belgijsko-Polsko-Luxemburska Izba Handlowa
http://www.bepolux.be/
Adres: c/o Agoria - Diamant Building, Bd. A. Reyerslaan 80, B - 1030 Brussels, Belgium
Mail: info@bepolux.be

Federalny Urząd Statystyczny
https://statbel.fgov.be/en

Narodowy Bank Belgii
https://www.nbb.be/en