Polska w Belgii

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Belgia należy do grona najwyżej rozwiniętych gospodarek świata.

Po kilku latach stagnacji gospodarka belgijska w drugiej połowie minionej dekady odnotowywała stopniową poprawę i umiarkowany wzrost, głównie dzięki inwestycjom firm oraz korzystnym wskaźnikom handlu zagranicznego. Jednak w 2020 r. kryzys spowodowany pandemią COVID-19 gwałtownie zatrzymał ten proces i PKB Belgii zmniejszył się o 5,3%. Rządowe pakiety pomocowe oraz globalna poprawa koniunktury gospodarczej sprawiły, że w 2021 r. belgijska gospodarka odnotowała wzrost o 6,9%. Jednak już w kolejnych latach, na skutek rosyjskiej agresji w Ukrainie i związanych z tym światowych trudności gospodarczych, dynamika wzrostu PKB Belgii stopniowo słabła (wzrost o 3% w 2022 r. i o 1,4% w 2023 r.).

Według wiosennej prognozy gospodarczej KE, opublikowanej w połowie maja br. szacuje się, że wzrost gospodarczy w Belgii pozostanie stabilny i wyniesie 1,2% w 2024 r. i 1,4% w 2025 r. Oczekuje się, że wycofywanie środków rządowych mających na celu ograniczenie wzrostu cen wygeneruje inflację na poziomie 3,5% w 2024 r., która w 2025 r. spadnie do 2,3%. Przewiduje się, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych ustabilizuje się na poziomie 4,6% PKB w 2024 r. po czym wzrośnie do 4,9% PKB w 2025 r. pod wpływem presji na wzrost stałych wydatków bieżących. Oczekuje się, że w 2024 r. dług sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzyma się na stabilnym poziomie 107% PKB, a w 2025 r. wzrośnie do 110% PKB.

Belgijski rynek pracy boryka się ze sporymi problemami strukturalnymi. Wysokie obciążenia podatkowe, a co za tym idzie koszty pracy, zniechęcają do przedsiębiorczości. Koszty pracy w Królestwie Belgii są jednymi z najwyższych w Unii Europejskiej, zaraz po Luksemburgu i Danii. Według danych Eurostatu w 2023 r. szacunkowy godzinny koszt pracy w Belgii wynosił 47,1 euro (dla porównania w Polsce wynosi 14,5 euro).

W drugim kwartale 2024 r. koszty pracy w Belgii wzrosły o 2,6% co jest znacznie poniżej średniej w UE (5,2%) i strefie euro (4,7%). To spowolnienie nastąpiło po siedmiu kwartałach, w których podwyżki płac w BE były wyższe niż w krajach ościennych, głównie z powodu mechanizmu automatycznej indeksacji płac.

W sierpniu 2024 r. bezrobotnych było 5,4% aktywnych zawodowo osób (średnia UE – 6,4%).

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Najważniejszymi gałęziami przemysłu belgijskiego są: chemia, przemysł metalurgiczny, elektro-maszynowy (w tym produkcja samochodów) oraz branże spożywcza i tekstylna. Zdecydowana większość produkcji chemicznej ulokowana jest we Flandrii. Wokół Antwerpii powstał potężny klaster przemysłu chemicznego, co jest poważnym ułatwieniem dla eksportu oraz importu tych wyrobów przez port w tym mieście. Belgia posiada 8-procentowy udział w obrotach europejskiej branży chemicznej oraz 17-procentowy udział w europejskim eksporcie produktów chemicznych.

Udział usług w tworzeniu dochodu narodowego sięga ok. 70%. Belgijski sektor usług charakteryzuje się rozbudowanym systemem infrastruktury logistyczno-transportowej (lądowej, kolejowej, portowej, dalekomorskiej i wodno-lądowej) oraz kluczową pozycją Antwerpii jako ważnego światowego centrum obróbki, handlu międzynarodowego i dystrybucji kamieni szlachetnych (głównie diamentów), m.in. za pośrednictwem giełdy diamentowej.

Belgijski sektor bankowy ma długie tradycje, a liczba banków na jednego klienta stawia Belgię na czołowym miejscu w świecie. Kryzys finansowy 2008 – 2009 znacznie osłabił pozycję wielu banków belgijskich (KBC, Dexia, Fortis itp.), a równocześnie banki zagraniczne znacznie umocniły swe wpływy na rynku finansowym w Belgii. Po przejęciu grupy Fortis przez BNP Paribas, ponad 80% banków działających w Belgii, kontrolowanych jest z zagranicy, w tym ¼ banków podlega kontroli kapitału francuskiego.

• Polityka fiskalna

Pandemia i kryzys energetyczny uwypukliły wyzwania fiskalne Belgii. Zadłużenie publiczne jest w BE jednym z najwyższych w UE i w przypadku braku reform może gwałtownie wzrosnąć. Zgodnie z prognozami sprowadzenie relacji długu publicznego do PKB na ścieżkę spadkową będzie wymagało przedłużającego się okresu konsolidacji, aby przeciwdziałać rosnącym wydatkom na emerytury, opiekę zdrowotną i opiekę długoterminową. Obciążenia podatkowe Belgii należą do najwyższych w OECD, a zatem zakłada się, że konsolidacja budżetowa powinna wynikać przede wszystkim z cięć wydatków. 

Komisja Europejska ogłosiła pod koniec listopada ocenę średnioterminowych planów i projektów budżetów państw członkowskich UE. Ponieważ Belgia nie przedłożyła jeszcze Komisji żadnego z tych dokumentów (ze względu na przedłużające się formowanie jej rządu) ocena belgijskiego budżetu została odroczona. KE dała Belgii czas do 31 grudnia br. na przedłożenie projektu budżetu na nadchodzące lata. Do dnia 30 kwietnia 2025 musi wykazać, że podejmowane są działania polityczne mające na celu uporządkowanie budżetu.

• Surowce i technologie krytyczne

Głównym bogactwem jest węgiel kamienny, wydobywany w Limburgii (wokół m. Genk); poza tym eksploatuje się surowce budowlane (wapienie, kwarcyty, piaski szklarskie) oraz niewielkie ilości rud metali nieżelaznych.

Dzięki instytutom badawczym takim jak IMEC (badania nad nanoelektroniką), Belgia jest liderem w dziedzinie badań nad półprzewodnikami i mikroelektroniką. Posiada ugruntowaną pozycję w badaniach nad technologiami magazynowania energii. Intensywnie rozwijana jest infrastruktura telekomunikacyjna, w tym sieci 5G, które są kluczowe dla przyszłości gospodarki cyfrowej. Ponadto Belgia modernizuje swoje siły zbrojne i inwestuje w technologie obronne, w takich obszarach jak drony, sztuczna inteligencja (AI) oraz nowoczesne systemy uzbrojenia.

• Stan infrastruktury

Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145 850 km dróg, w tym 117 701 km o nawierzchni asfaltowej, w tym 1682 km autostrad (w całości bezpłatnych i oświetlonych na niektórych odcinkach). Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie, pod względem gęstości autostrad drugie (po Holandii). Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady oraz obwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju. Ze względu na swoje położenie, Belgia jest ważnym krajem tranzytowym. Największymi węzłami transportu samochodowego są Bruksela, Antwerpia i Liège.

Belgia posiada znakomicie rozwiniętą sieć kolejową o długości 3437 km z czego 2701 km jest zelektryfikowane, w większości napięciem stałym 3 kV, z wyjątkiem około 80 km linii dużych prędkości, które zelektryfikowano napięciem przemiennym 25 kV/50 Hz. 2563 km szlaków kolejowych posiada co najmniej dwa tory. Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km², co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie. Krajowe przewozy pasażerskie prowadzi państwowa kolej SNCB/NMBS. Jakość usług jest wysoka, pociągi kursują z wysoką punktualnością.

Belgia posiada 42 lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3000 m. Najważniejszymi portami lotniczymi są port lotniczy Bruksela (znany dawniej jako Bruxelles-Zaventem) pod Brukselą, oraz port lotniczy Bruksela-Charleroi (znany szerzej jako Aéroport de Charleroi Bruxelles-Sud). W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotnicze Bruxelles-National oraz Liège-Bierset.

• Kalendarz dni wolnych od pracy

Źródło: Eurostat, OECD, BŚ, Statista

Źródło: Statista

• Najważniejsi partnerzy handlowi

Według danych ABH (Belgijska Agencja Handlu Zagranicznego) 76,5% belgijskiego eksportu kierowane jest do państw europejskich, 9,9% – do państw azjatyckich, natomiast 8,8% – na kontynent amerykański.

Po silnym spadku w 2023 r. eksport i import mają w pewnym stopniu wzrosnąć w 2024 r., a w 2025 r. – w większym stopniu, zgodnie z perspektywami partnerów handlowych. Prognozuje się jednak, że wkład eksportu netto we wzrost PKB pozostanie ujemny w latach 2024 i 2025, przy czym import będzie napędzany konsumpcją prywatną. Ogółem prognozuje się, że wzrost PKB wyniesie 1,4% w 2024 r. i 1,5% w 2025 r., pozostając na niezmienionym poziomie w porównaniu z prognozą z jesieni 2023 r.

Głównymi partnerami handlowymi Belgii pod względem eksportu są: Niemcy (eksport o wartości 86,3 mld euro; 18,7% udziału w belgijskim eksporcie ogółem), Francja (65,7 mld euro; 14,2%), Niderlandy (56,4 mld euro; 12,2%), Stany Zjednoczone (27,7 mld euro; 6%), Wielka Brytania (26,3 mld euro; 5,7%), Włochy (22,1 mld euro; 4,8%), Hiszpania (13,4 mld euro; 2,9%), Polska (11,9 mld euro; 2,6%), Chiny
(8 mld euro; 1,7%) oraz Szwecja (7,9 mld euro; 1,7%). Tym samym Polska utrzymała 8. pozycję wśród największych partnerów handlowych Belgii pod względem eksportu.

Głównymi partnerami handlowymi Belgii pod względem importu są: Niderlandy (import o wartości 83,8 mld; 19,4%), Niemcy (59,2 mld euro; 13,7%), Francja (41,2 mld euro; 9,5%), Stanu Zjednoczone (27,6 mld euro; 6,4%), Chiny (24,8 mld euro; 5,7%), Włochy (17,7 mld euro; 4,1%), Irlandia (16,1 mld euro; 3,7%), Wielka Brytania (15,5 mld euro; 3,6%), Hiszpania (9,8 mld euro; 2,3%) oraz Japonia
(9,3 mld euro; 2,2%). Według danych ABH Polska znalazła się na 15. miejscu wśród największych partnerów handlowych Belgii pod względem importu (6,8 mld euro; 1,6%).

​​​

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Wśród grup towarów najczęściej importowanych przez Belgię znajdują się: produkty chemiczne
(89,2 mld euro; 20,6% udziału w całym imporcie), produkty mineralne (64,1 mld euro; 14,8%), maszyny i urządzenia (55,3 mld euro; 12,8%), sprzęt transportowy (45,2 mld euro; 10,5%), metale podstawowe (33,4 mld euro; 7,7%), plastik (24,4 mld euro; 5,6%), metale i kamienie szlachetne (17,7 mld euro; 3,9%), żywność (16,3 mld euro; 3,8%), warzywa (12,5 mld euro; 2,9%), instrumenty optyczne (11,6 mld euro; 2,7%). Powyższe kategorie stanowiły ok. 85% ogólnej wartości wszystkich towarów importowanych przez Belgię w 2021 roku

W 2023 r. ponad jedna trzecia belgijskiego eksportu usług stanowiły inne usługi biznesowe. Na tę sekcję, która obejmuje "handel", "usługi leasingu operacyjnego", "usługi prawne", "usługi księgowe, audytowe, księgowe i doradztwo podatkowe", "reklamę, badania rynku i opinii publicznej" oraz "utylizację odpadów i oczyszczanie z zanieczyszczeń", przypadło 37,7 proc., czyli 51,1 mld euro. Pierwszą trójkę zamknęły usługi transportowe i usługi komunikacyjne z udziałami wynoszącymi odpowiednio 21,5% i 13,8%. Wyższa wartość pozostałych usług biznesowych była głównym powodem, dla którego całkowity belgijski eksport usług wzrósł o 2,2% w 2023 roku. Eksport tego konkretnego odcinka wzrósł o 4,7% (+2,3 mld euro).

• Główni inwestorzy

W kontekście ogólnego spadku bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w Europie Belgii udało się przyciągnąć łącznie 215 inwestycji w 2023 r., co oznacza spadek o 8 % w porównaniu z 2022 r. (ogólnoeuropejski trend).

W ubiegłym roku Francja zdetronizowała USA jako główny kraj pochodzenia inwestycji w Belgii. Francuzi zrealizowali łącznie 38 projektów ekonomicznych, podczas gdy Amerykanie 29. Na kolejnym miejscu znalazła się Holandia z wynikiem 21. Brytyjskie inwestycje w Belgii nadal spadają: z 37 w 2021 r. do 27 w 2022 r. i 18 w 2023 r.

• Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Głównymi kierunkami belgijskich inwestycji zagranicznych są rynki unijne (w tym przede wszystkim francuski, holenderski i niemiecki) oraz amerykański.

Belgia jest krajem współzałożycielem Unii Europejskiej. Jest członkiem strefy Schengen oraz członkiem strefy euro. Od roku 1921 wspólnie z Luksemburgiem tworzy BLEU (Belgium-Luxembourg Economic Union), zaś wraz z Luksemburgiem i Niderlandami tworzy Benelux. Traktat powołujący Unie Ekonomiczną Krajów Beneluksu został podpisany w 1958 roku, a wszedł w życie w 1960 roku. Belgia jest także członkiem OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) od momentu jej powstania (13 września 1961 roku), a od 1 stycznia 1995 jest członkiem WTO (World Trade Organisation).

• Dwustronne relacje handlowe

Charakterystyczną cechą polsko-belgijskiej wymiany handlowej jest jej silna koncentracja na regionie Flandrii. Z Flandrią jest realizowanych około 85% łącznych obrotów między Polską i Belgią, na Walonię przypada 13%, natomiast na Stołeczny Region Brukseli – 2%.

Obroty towarowe Polski z Belgią (w mld euro)

Źródło: GUS

• Relacje z UE

Handel z innymi krajami UE stanowi 73% belgijskiego eksportu (18% do Niemiec, 14% do Francji i 12% do Holandii). Jeśli chodzi o import, 64% pochodzi z państw członkowskich UE (18% z Holandii, 13% z Niemiec i 9% z Francji).

• Baza traktatowa

Polsko-belgijskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 roku w Atenach i obowiązującego od 1 maja 2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpienia Polski i dziewięciu innych krajów do Unii Europejskiej (Dz.U. 2004 nr 90 poz. 864). Szereg kwestii związanych z polsko-belgijską współpracą gospodarczą regulują bilateralne umowy międzyrządowe. Najważniejsze z nich, to:

• Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Belgii i Rządem Wielkiego Księstwa Luksemburga w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 19.05.1987 r. (Dz.U. 2001 nr 15 poz. 153.).
• Konwencja między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Belgii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, zapobiegania oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku z 20.08.2001 r. ( Dz.U. 2004 nr 211 poz. 2139 ).
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Flandrii podpisana w dniu 6 czerwca 1994 roku.
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Wspólnoty Francuskiej Belgii i Rządem Walońskim, podpisana 10 października 1996 roku.
• Umowa o współpracy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Komisją Wspólnotową Francuską Regionu Stołecznego Brukseli, podpisana 29 listopada 2004 roku.

Współpraca z Flandrią i jej wspólnotą językową

Umowa o współpracy, przewiduje współpracę w wielu dziedzinach takich jak: gospodarka, nauka, technologia, zatrudnienie, polityka społeczna, środowisko i planowanie przestrzenne, infrastruktura, transport, telekomunikacja oraz polityka wobec środków masowego przekazu. Dla zapewnienia realizacji wyznaczonych zadań została utworzona Wspólna Komisja Polsko-Flandryjska, która podczas swoich posiedzeń negocjuje i przyjmuje 2 letnie programy wykonawcze do umowy.

Współpraca z Walonią i jej wspólnotą językową

Podstawą prawną polsko-walońskiej współpracy międzyregionalnej są 2 letnie umowy dwustronne podpisywane na szczeblu regionalnym oraz umowy zawierane na szczeblu rządowym. Współpraca ta obejmuje kontakty województw, gmin i miast polskich z ich odpowiednikami w Walonii.

• Potencjalne dziedziny współpracy

Do perspektywicznych dziedzin współpracy w wymianie handlowej z Belgią w najbliższych latach zaliczane są tradycyjnie: eksport produktów z branży artykułów rolno-spożywczych, w szczególności produktów bio, mebli i wyrobów stolarki okiennej i drzwiowej, wyrobów przemysłu olejnego i naftowego, części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, produkty branży kosmetycznej, modowej, budowlanej. Szanse zaistnienia na belgijskim rynku mają też nowe branże, w tym drony, FinTech, ICT, a także polscy producenci pojazdów szynowych i komunikacyjnych poprzez udział w przetargach publicznych ogłaszanych w regionach belgijskich.

Rynek belgijski oferuje znaczący potencjał dla polskiej oferty eksportowej w kluczowych sektorach związanych z technologiami krytycznymi dla bezpieczeństwa, takich jak cyberbezpieczeństwo, półprzewodniki, technologie zielone i przemysł obronny. Współpraca między Polską a Belgią może być realizowana na wielu płaszczyznach, w tym poprzez projekty IPCEI[1], partnerstwa strategiczne oraz inwestycje zagraniczne. Wykorzystanie tych możliwości może   przynieść   istotne   korzyści   obu   krajom,   wzmacniając   bezpieczeństwo   technologiczne,   energetyczne i gospodarcze.