Polska w Bułgarii

Rys historyczny

Za datę nawiązania polsko-bułgarskich stosunków dyplomatycznych Bułgaria uznaje 30 grudnia 1918 r., a Polska 20 stycznia 1921 r. 22 listopada 1918 r. nominację na delegata odrodzonej Rzeczypospolitej w Sofii otrzymał dr Tadeusz Grabowski historyk literatury słowiańskiej, profesor uniwersytecki i wybitny dyplomata. Tadeusz Grabowski przybył do Bułgarii w 1915 r., aby stanąć na czele Polskiego Biura Prasowego, placówki informacyjno-prasowej mającej popularyzować polskie dążenia niepodległościowe na całych Bałkanach. Od samego początku dr Grabowski rozpoczął w Bułgarii intensywną działalność dyplomatyczną i informacyjną, pozyskując dla sprawy polskiej poparcie bułgarskich elit intelektualnych i politycznych. Poparcie to doprowadziło do dynamicznego, jak na ówczesne uwarunkowania geopolityczne, rozwoju kontaktów między Polską a Bułgarią. Wkrótce po otrzymaniu nominacji  dr Tadeusz Grabowski  został przyjęty przez premiera Królestwa Bułgarii Teodora Teodorowa, któremu wręczył listy wyznaczające go na przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej w Bułgarii. Kolejnym krokiem w rozwoju kontaktów bilateralnych była decyzja Rady Ministrów o otwarciu bułgarskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego w Polsce. Natomiast już na przełomie 1920 i 1921 r. odbyła się pierwsza wizyta bilateralna wysokiego szczebla - w Polsce przebywał premier Aleksandеr Stambolijski.

Tak szybkie nawiązanie stosunków dyplomatycznych między obu krajami oraz ich stosunkowo dynamiczny rozwój w pierwszych latach powojennych stanowi pewien ewenement, biorąc pod uwagę ówczesne usytuowanie geopolityczne Polski i Bułgarii. To usytuowanie zdawałoby się wykluczać istnienie zbieżnych punktów w polityce zagranicznej  obu krajów - chociażby ze względu na fakt, iż Polska traktowała system wersalski jako gwarancję swojego bezpieczeństwa, a Bułgaria dążyła do rewizji powojennego ładu. Wspomniane zbliżenie w znaczący sposób ułatwione zostało przez poczucie wzajemnego zrozumienia i sympatii, jakie istniało między obu narodami ze względu na wspólnotę losów. Najlepiej ilustruje to przeprowadzona w latach 1915-1916 z inicjatywy Tadeusza Grabowskiego i Polskiego Biura Prasowego „Ankieta bułgarska w sprawie polskiej”, w której pytania dotyczące stosunku wobec dążeń narodowo-wyzwoleńczych Polaków zadano 32 wybitnym bułgarskim politykom, mężom stanu, profesorom uniwersyteckim, pisarzom i poetom. Wśród nich znalazły się postacie takie jak premierzy Wasił Radosławow i Iwan Geszow, literaturoznawca Bojan Penew czy historyk Dimityr Straszimirow, którzy w sposób jednoznaczny i kategoryczny opowiedzieli się za sprawą polską, dając przy tym wyraz sympatii narodowi polskiemu. Ankieta została przetłumaczona na język polski i wydana ku pokrzepieniu serc Polaków.

Na gest ten z pewnością nie pozostała bez wpływu pamięć o wkładzie Polaków w wyzwolenie Bułgarii. Choć trudno jest w tej kwestii odnaleźć jednoznaczne dane, to według niektórych źródeł w wojnie rosyjsko-tureckiej w latach 1877-1878 walczyło nawet 50-55 tys. Polaków wcielonych do armii carskiej.  Około 1  tys. z nich należało do korpusu oficerów i w znaczący sposób wpłynęło na przebieg działań wojennych. Polakami byli chociażby szef sztabu armii dunajskiej czy dowódca brygady strzelców, która odegrała  kluczową rolę w opanowaniu przełęczy Szipka.

O zbliżeniu polsko-bułgarskim decydowały też przesłanki pragmatyczne. Bułgaria liczyła na  wsparcie m.in. Polski w swoich dążeniach do wyjścia z międzynarodowej izolacji, w jakiej znalazła się po I wojnie światowej. Miała też nadzieję na pośrednictwo Polski w rozmowach z państwami sąsiednimi, zwłaszcza w kwestii przełamania impasu w relacjach z  Bukaresztem. Z kolei dla Polski tuż po wojnie kluczową kwestią była repatriacja Polaków, w głównej mierze jeńców wojennych, z terenów Rosji. Byli oni ewakuowani do kraju przez terytorium Bułgarii. Ponadto w związku z wojną polsko-bolszewicką w latach 1920-1921 kluczowe było zabezpieczenie tranzytu uzbrojenia przez Bułgarię oraz zakup bułgarskich produktów rolnych. W latach trzydziestych uwaga Polski skupiła się natomiast na projektach infrastrukturalnych mających doprowadzić do zacieśnienia kontaktów handlowych z Bułgarią oraz całym regionem. Ciekawostką jest fakt, że Polska dokładała starań na rzecz realizacji projektu budowy mostu na Dunaju między Rumunią a Bułgarią, a po niepowodzeniu tej inicjatywy lansowała pomysł uruchomienia połączenia promowego na tej samej trasie.  Liczyła także na zacieśnienie współpracy bilateralnej w przemyśle i sferze obrony. W tym celu w 1936 r. między obu krajami zostały podjęte ustalenia ws. zakupu przez Bułgarię  samolotów i uzbrojenia oraz budowy fabryki koło bułgarskiego miasta Łowecz w celu produkcji na podstawie polskiej licencji samolotów wojskowych dla bułgarskich sił powietrznych.

Współpraca polityczna w okresie III RP

Według wstępnych danych bułgarskiego Krajowego Instytutu Statystycznego  w 2018 r. polski eksport do Bułgarii wyniósł 1069,7 mln EUR,  a import z Bułgarii 651,4  mln EUR. Łączna wartość wymiany handlowej między obu krajami sięgnęła 1721,1 mln EUR, przy 1720,329 mln EUR w  2017 r. Polska zanotowała dodatnie saldo handlu dwustronnego w wysokości 418,2 mln  EUR.

Według danych Bułgarskiego Banku Narodowego bezpośrednie inwestycje zagraniczne Polski w Bułgarii w okresie 1996-wrzesień 2018 wynoszą 185,6 mln EUR. W całym 2018 r. zanotowano natomiast spadek polskich inwestycji w Bułgarii o 61 mln EUR.                            

W 2018 r. Bułgarię odwiedziło 475 tys. obywateli RP przy 425 tys. w 2017 r. Polacy byli czwartą największą grupą przebywających w Bułgarii obywateli państw członkowskich UE. W tym samym roku Polskę odwiedziło 73,8 tys. obywateli Bułgarii przy 66,8 tys. w 2017 r.

Linki
Ministerstwo Gospodarki Bułgarii

Historia Instytutu Polskiego

Instytut Polski w Sofii rozpoczął działalność w 1949 roku. Jest to najstarsza tego typu instytucja na Bałkanach, która kontynuuje tradycję Towarzystwa Polsko-Bułgarskiego, popularyzującego polską kulturę głównie na łamach wydawanego w latach 1919 – 1935 czasopisma “Przegląd Polsko-Bułgarski” oraz w serii wydawniczej Biblioteka Polska. Założycielami Towarzystwa byli Bojan Penew (1882-1927) – wybitny krytyk literacki, Dora Gabe – poetka i tłumaczka oraz Tadeusz Stanisław Grabowski (1881-1975) – pierwszy, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., ambasador RP w Bułgarii.

Galeria 
Galeria Instytutu Polskiego prezentuje sztukę polskich artystów – malarstwo, grafikę, karykaturę, fotografię, plakaty, instalacje, sztukę użytkową, programy interaktywne, a także wspólne polsko-bułgarskie projekty. Instytucja współpracuje z galeriami i muzeami w Polsce i w Bułgarii oraz na Bałkanach, a wśród prezentowanych prac znajdują się dzieła takich artystów jak Sławomir Mrożek, Ryszard Horowitz, Andrzej Czeczot, Tomasz Sikora, Zofia Rydet, Marek Domański, Tomasz Gudzowaty, Lech Majewski, Krzysztof Dydo a także prace wybitnych polskich karykaturzystów (Janusza Stannego, Juliana Bohdanowicza, Edwarda Lutczyna, Andrzeja Mleczki i innych). Galeria zaprasza także artystów bułgarskich, którzy wykorzystują jej przestrzeń do realizacji własnych pomysłów: koncertów, akcji artystycznych, wystaw, konferencji. Działa tu także punkt informacyjny oraz czytelnia polskich czasopism. 

Literatura 
Obecność polskiej literatury na bułgarskim rynku wydawniczym jest priorytetowym zadaniem Instytutu. Dlatego też  chętnie wspomaga on nawiązywanie kontaktów pomiędzy polskimi i bułgarskimi wydawnictwami, twórcami oraz tłumaczami. Prezentuje najnowsze dokonania polskiej literatury oraz  debiutantów, nie zapominając przy tym o klasyce. Instytut  uczestniczył w promocji twórczości autorów takich jak Janusz Korczak, Tadeusz Różewicz, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Jerzy Pilch, Andrzej Stasiuk, Olga Tokarczuk i wielu innych. Gośćmi Instytutu Polskiego w Sofii byli m.in.: Ryszard Kapuściński, Ryszard Krynicki, Anna Nasiłowska, Celina Juda, Edward Możejko, Paweł Huelle, Grażyna Szwat-Gyłybowa, Krzysztof Zanussi, Janusz Wiśniewski, Ewa Lipska, Tomasz Różycki, Justyna Bargielska, Zygmunt Bauman, Michał Paweł Markowski, Jacek Dehnel, Krzysztof Varga i Andrzej Stasiuk. Instytut Polski organizuje comiesięcznie spotkania, podczas których dyskutuje się o najnowszych polskich książkach (w każdy ostatni czwartek miesiąca) w ramach działającego przy bibliotece Dyskusyjnego Klubu Książki. 

Polskie kino 
Instytut Polski w Sofii organizuje przeglądy i pokazy filmowe w kinach, w galerii Instytutu i dla studentów Akademii Sztuki Teatralnej i Filmowej w Sofii. Co miesiąc ma miejsce pokaz współczesnego filmu polskiego. Przeglądy filmowe reżyserów polskich, takich jak Andrzej Wajda, Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi, były organizowane przez Instytut Polski w Sofii w ramach międzynarodowych festiwalów filmowych (Sofia Film Fest, Kinomania). Instytut Polski zapoznaje swoich widzów z najnowszymi gwiazdami polskiego kina w filmach takich jak „Mała Moskwa”, „Różyczka”, „Rewers”, „Chrzest”, „Wenecja”, „Listy do M.”, „W ciemności”, „Róża” i wielu innych. Zaprasza także do wypożyczania klasycznych i najnowszych polskich filmów w swojej bibliotece.  

Teatr 
Instytut współpracuje z teatrami bułgarskimi, w których można obejrzeć kilka polskich sztuk teatralnych, np. „Rzeźnię” i „Tango” Sławomira Mrożka, „Testosteron” Andrzeja Saramonowicza, „Tiramisu” Joanny Owsianko, „Czystą miłość” Ireneusza Iredyńskiego, „Kiedy znów będę mały” wg Janusza Korczaka. W 2009 r. Instytut Polski zrealizował projekt „Współczesny dramat polski - teatr radiowy” w programie Państwowego Radia Bułgarskiego z kilkoma sztukami teatralnymi Sławomira Mrożka, Cezarego Harasimowicza, Anny Burzyńskiej, Doroty Masłowskiej i innych.  

Muzyka 
Instytut Polski organizuje koncerty muzyki klasycznej, jazzu, folku, etno i pop. Bierzemy udział w najbardziej prestiżowych festiwalach w Bułgarii i jesteśmy partnerami takich cyklicznych wydarzeń jak Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w Warnie, Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w Bansko, Festiwael Pianissimo i Piano Extravaganza i Europejski Festiwal Muzyczny w Sofii. Na zaproszenie Instytutu Polskiego w Sofii polscy artyści występują na festiwalach alternatywnych i ludowych (Beglika Fest, Festiwal w Trojanie i inne). W Instytucie gościliśmy wielu polskich muzyków światowej rangi, m.in. Leszka Możdżera, Piotra Barona, Zygmunta Krauze, Annę Dytry, Artura Dutkiewicza, Lecha Napierałę, Włodka Pawlika, Adama Makowicza, Stanisława Drzewieckiego i Andrzeja Chorosińskiego, zespoły: Kapela ze wsi Warszawa, Etnomalia, Grupa MoCarta, Motion Trio, Jazzpospolita, Cracow Klezmer Band, Grzech Piotrowski World Orchestra, Trio Andrzeja Jagodzińskiego i wiele innych. Instytut Polski w Sofii uczestniczy aktywnie w corocznych wydarzeniach, takich jak: Dzień Języków, Noc Literatury, Sofia Design Week, SOFIA:POETIKI, Sofia Science Week, International Sofia Film Fest i inne.  

Kursy języka polskiego
Zapraszamy do nauki języka polskiego! Instytut Polski w Sofii organizuje kursy języka polskiego dla początkujących i zaawansowanych.

Język polski w Bułgarii jest nauczany na 3 uniwersytetach (Sofia, Płowdiw, Wielkie Tyrnowo). Łącznie polskiego uczy się ok. 80 studentów. Natomiast w kursach językowych organizowanych przez Instytut Polski uczestniczy około 45 osób. Wymiana studentów oraz specjalistów na staże naukowe i doktorantów na pobyty studyjne odbywa się również poprzez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej na podstawie Programu Współpracy między Ministrem Edukacji i Nauki RP a Ministerstwem Edukacji i Nauki Republiki Bułgarii, przedłużonego  w 2011 r. listem intencyjnym obu ministrów do czasu podpisania nowego dokumentu. Ze stypendialnego Programu Współpracy między Ministrem Edukacji i Nauki RP a Ministerstwem Edukacji i Nauki Bułgarii skorzystały 23 osoby (13 z Polski i 10 z Bułgarii).  Wymiana studencka między obu krajami odbywa się również w ramach Programu Erasmus+. W 2018 r. Polska i Bułgarska Akademia Nauk podpisały Porozumienie o współpracy naukowej oraz przedłużony został Protokół do Porozumienia o współpracy naukowej na lata 2018-2020. Dokument przewiduje realizację 31 wspólnych projektów badawczych. 

Uznawalność kształcenia

W celu uzyskania pisemnej informacji na temat możliwości uznania zagranicznego dyplomu w Polsce, na przykład w celu podjęcia pracy lub kontynuacji studiów, możesz złożyć w NAWA wniosek o jej wydanie, który można znaleźć pod następującym adresem NAWA. 

Wniosek należy wypełnić w języku polskim lub angielskim. Nazwy uzyskanych dyplomów, tytułów i stopni oraz nazwy instytucji należy podać w brzmieniu oryginalnym – o ile w dokumentach nazwy te zostały zapisane w alfabecie łacińskim. Nazwy zapisane innym alfabetem należy wpisać zgodnie z ich tłumaczeniem na język polski lub angielski.

Podpisując wniosek wyrażasz zgodę na:

• przetwarzanie danych osobowych w celu wydania informacji o możliwości uznania dokumentów (dane te podlegają ochronie i nie są udostępniane na zewnątrz Agencji),
• weryfikację autentyczności dokumentów – o ile będzie to konieczne.

Należy przygotować odpowiedni komplet dokumentów:

• poświadczoną kopię dyplomu (lub innego dokumentu), którego ma dotyczyć opinia;
• w przypadku dyplomów ukończenia studiów wyższych – poświadczoną kopię dokumentu stwierdzającego przebieg kształcenia, np.: poświadczoną kopię suplementu do dyplomu, transkryptu, zaświadczenia o zdanych egzaminach, wypisu przedmiotów i ocen lub indeksu;
• kserokopię dyplomu lub innego dokumentu (wraz z ww. suplementem lub transkryptem – jeśli były to studia), który stanowił podstawę przyjęcia na studia prowadzące do uzyskania opiniowanego dyplomu lub nadania stopnia/tytułu naukowego;
• kserokopię tłumaczenia ww. dokumentów na język polski w przypadku, gdy były one wydane w języku innym niż: angielski, niemiecki, hiszpański, rosyjski, ukraiński;
• kserokopię dowodu tożsamości;
• kserokopię dokumentu stwierdzającego zmianę nazwiska (jeśli dyplom został wydany na nazwisko inne niż obecnie używane).

UWAGA!

Przez poświadczoną kopię dokumentu rozumie się kopię potwierdzoną przez polskiego notariusza albo przez konsula RP w państwie wydania dokumentu.

Tłumaczenia dokumentów (o ile są wymagane) powinny zostać wykonane przez polskiego tłumacza wpisanego na listę tłumaczy przysięgłych.

Wniosek wraz kompletem dokumentów prześlij pocztą na adres: Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, ul. Polna 40, 00-635 Warszawa

Informacja zostanie wydana w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z kompletem wymaganych dokumentów i wysłana listem zwykłym na wskazany adres do korespondencji w Polsce. Informacje wydawane są w języku polskim.

Instytut Polski
Polska Agencja Inwestycji i Handlu