Centrum Projektów Polska Cyfrowa

Inwestycje w sieć telekomunikacyjną, w tym realizacja POPC, stanowią absolutny priorytet dla całej administracji. Projekt, który był przedmiotem kontroli, ma na celu podniesienie o 21 p.p. poziomu dostępu gospodarstw domowych do internetu o przepustowości co najmniej 30 Mb/s na obszarze województwa lubelskiego. Jest to najwyższy współczynnik efektów wdrażania I osi PO PC wśród wszystkich województw.

Chcemy podkreślić, że mając pełną wiedzę o zaawansowaniu projektów, możemy potwierdzić, że nie ma zagrożenia realizacji umów związanych z wdrażaniem I osi Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na terenie województwa lubelskiego. Zgodnie z obecnym stanem realizacji projektów, gotowych jest 98% węzłów sieci i sieć jest doprowadzona do 60% gospodarstw domowych.

Objęta kontrolą budowa sieci światłowodowej w województwie lubelskim finansowana jest ze środków unijnych i jej realizacja podlega regulacjom unijnym oraz polskim związanym z funduszami strukturalnymi. Środki zgodnie z przepisami przekazywane są w transzach na podstawie harmonogramu realizacji projektu, a ich rozliczenie następuje w związku z wykonanymi pracami, które następnie jest poświadczane kontrolą na miejscu realizacji projektu. Kontrola sprawdza parametry i przebieg wybudowanej sieci oraz zgodność realizacji projektu z jego założeniami, a także umową o dofinansowanie.

CPPC przeprowadziło w 2017r. konkurs na dofinansowanie projektów budowy sieci światłowodowej w województwie lubelskim, w którego wyniku wybrane zostały projekty spółek Hrubieszowska Telewizja Kablowej, FIBEE I i FIBEE IV. Każdy z projektów realizowany jest na odrębnych obszarach inwestycyjnych, na które dzieli się województwo lubelskie.

Teza NIK, że dofinansowanie na realizację projektów dostały spółki nieposiadające doświadczenia w realizacji podobnych przedsięwzięć, jest fałszywa. Spółka Hrubieszowska Telewizja Kablowa działa na rynku telekomunikacyjnym województwa lubelskiego od 1998 r. Spółki FIBEE I i FIBEE IV z kolei, to spółki celowe powołane do realizacji tych inwestycji przez spółkę Fiberhost S.A., jednego z największych operatorów telekomunikacyjnych w Polsce. Spółka Fiberhost S.A. (dawniej INEA S.A.) administruje 30 tys. km sieci światłowodowej, w której zasięgu jest 900 tys. gospodarstw domowych w 8 województwach Polski. Warto podkreślić, że Spółki FIBEE I i FIBEE IV są spółkami ostatecznie kontrolowanymi przez Macquarie Group Limited, z siedzibą w Sydney, Australia. Macquarie Group Limited to spółka inwestycyjna zarządzająca na całym świecie zasobami o wartości ponad 700 mld dolarów australijskich (dane z 2021 r.). Są to więc podmioty mające nie tylko odpowiednie doświadczenie, ale i bezpieczne fundamenty finansowe dla realizacji tego typu przedsięwzięć.

Co więcej, każda ze spółek realizujących projekt jest zobowiązana sfinansować część kosztów projektu. Spółka Hrubieszowska Telewizja Kablowa jest zobligowana dołożyć do projektu 22 mln zł, co stanowi 32% wartości projektu ogółem, a spółki FIBEE I i FIBEE IV muszą do projektów dołożyć 608 mln zł, co stanowi 35% wartości projektów ogółem.

Każdy z podmiotów realizujących projekty finansowane z PO PC przeprowadza te przedsięwzięcia w dwóch fazach. Pierwsza faza to działania przygotowawcze, tj. wybór generalnego wykonawcy inwestycji (zgodnie z regulacjami unijnymi związanymi z konkurencyjnym wyborem wykonawców usług), pozyskiwanie wszelkich wymaganych prawem zgód i pozwoleń zarówno od urzędów, jak i mieszkańców na danym obszarze inwestycji oraz projektowanie sieci, w tym jej ewentualne przeprojektowywanie, w zależności od specyfiki terenu. Faza ta trwa we wszystkich projektach PO PC około 12-15 miesięcy. Jest to czas poświęcony pracy administracyjnej, a dopiero po jej wykonaniu spółka może przystąpić do realizacji inwestycji – nie powinno więc dziwić niskie wydatkowanie środków w pierwszej fazie procesu inwestycyjnego. Druga faza to prace budowlane, realizowane co do zasady przez 9 miesięcy w roku (w okresie zimowym części prac związanych z kładzeniem światłowodów nie można wykonywać). Już w trakcie realizacji prac budowlanych możliwe jest dalsze przeprojektowywanie sieci i pozyskiwanie zgód i pozwoleń w związku ze zmianą przebiegu sieci, PO PC dopuszcza takie sytuacje.

W przypadku projektów realizowanych w województwie lubelskim, po zakończeniu prac przygotowawczych wybuchła pandemia COVID-19, która wpłynęła na możliwość realizacji inwestycji w terenie. Czynnikami spowalniającymi realizację przedsięwzięć były zamknięte urzędy, kwarantanny i izolacje wśród pracowników pracujących przy projekcie, opóźnienia w dostawach sprzętu z Azji, obawy mieszkańców przed wpuszczaniem ekip budowlanych na swoje posesje. Czynniki te w różnej intensywności występowały przez cały okres realizacji wszystkich projektów.

Warto wskazać, że w związku z pandemią COVID-19, Sejm uchwalił tzw. ustawę covidową, która automatycznie wydłużyła okres realizacji wszystkich przedsięwzięć finansowanych z funduszy unijnych o 90 dni i wprowadziła ścieżkę dalszego wnioskowania o wydłużenie projektu w oparciu o przesłanki negatywnego wpływu COVID-19 na realizację projektu. Wbrew tezom NIK, ustawodawca przewidział możliwość wydłużania realizacji projektów finansowanych ze środków unijnych i niekarania realizatorów projektów za te opóźnienia. Dodatkowo CPPC, aneksując umowy o dofinansowanie, zobowiązało spółki realizujące inwestycje do zwiększenia zakresu projektów i sfinansowania ich ze środków własnych, by w ten sposób zrekompensować społeczny koszt opóźnienia inwestycji.

Spółki realizujące projekty zostały w istotny sposób dotknięte pandemią COVID-19 i miało to wpływ na zaawansowanie prac w momencie kontroli NIK. Niemniej jednak, niezależnie od wpływu pandemii na możliwość wykonania projektu w terminie, realizacja inwestycji przyspieszyła i obecnie poziom zaawansowania prac to: 98% wybudowanych węzłów sieci, 60% gospodarstw domowych objętych zasięgiem sieci, 60% środków rozliczonych.

Nie ma obecnie zagrożenia niewybudowania planowanej sieci w województwie lubelskim i w związku z tym nie ma na ten moment również żadnego zagrożenia utraty środków unijnych przeznaczonych na te cele. Co więcej, realizowane obecnie inwestycje w tym województwie zmierzają ku końcowi i zostaną zakończone zanim ruszą projekty dalszej rozbudowy sieci finansowane z nowego budżetu unijnego oraz ze środków Krajowego Planu Odbudowy.