Inspiracje płynące z nauki i otaczającego nas świata – laureaci Nagrody Nobla wypowiedzieli się dla MEiN
24.02.2023
Zachęcamy do wysłuchania wypowiedzi noblistów uczestniczących w Światowym Kongresie Kopernikańskim. Laureaci tej prestiżowej nagrody opowiedzieli nam m.in. o roli nauki w obecnej rzeczywistości, swoich doświadczeniach zawodowych i o tym, co wnieśli do świata naukowego.
Prof. Philip James Edwin Peebles przypomina o potrzebie naturalnej ciekawości świata, która pozwala poznawać rzeczywistość i odkrywać nieznane horyzonty. – Głęboko imponujące są postępy w astronomii, które stały się możliwe dzięki postępowi technologicznemu. Komputery mogą teraz przetwarzać znacznie więcej danych. Przechowywanie danych jest o wiele bardziej wydajne i oczywiście detektory o wiele lepsze niż płyty fotograficzne. Tak więc astronomia przeszła rewolucję inną niż rewolucja kopernikańska. Nie zmienia to naszego światopoglądu, ale daje nam o wiele bardziej precyzyjny i szczegółowy obraz świata, dodając ogromną ilość transformacji. Myślę, że ciekawość leży u podstaw tego, co ty, ja i wszyscy tak naprawdę robimy.
Prof. Michel Gustave Édouard Mayor nawiązał w swojej wypowiedzi do technik odkrywania nowych planet. – W pierwszej połowie XX wieku astronauci nie wierzyli, że mamy inne planety, na których potencjalnie może istnieć życie. Te przekonania zmieniły się w połowie ubiegłego wieku. Ale w tym czasie nie mieliśmy dobrych technik do odkrywania planet. I nagle za pomocą spektroskopii pokazaliśmy, że możliwe jest wykrywanie takich planet. Pierwsza od razu zmieniła perspektywę, a zaraz potem pojawiła się znaczna ich liczba. W kolejnych latach odkryto wiele nowych obiektów. To bardzo ważny moment w historii.
Prof. Barry Clark Barish wyjaśnił, że „jedną z istotniejszych możliwości, jakie otwiera przed nami przyszłość, jest szansa badania wszechświata na nowo, w inny sposób, wykorzystując grawitację zamiast energii elektrycznej. Zrozumienie roli grawitacji i pomiar fal grawitacyjnych zajmują tak dużo czasu, ponieważ robią one tak niewiele. Przemierzają wszechświat, nie pozostawiając po sobie zbyt wielu śladów. Nieznaczne zakrzywiają czasoprzestrzeń. Takie badania dadzą nam, jeśli uda nam się tego dokonać, możliwość cofnięcia się do fal grawitacyjnych, które powstały w momencie narodzin wszechświata. Na samym początku jego istnienia.
O swoich pracach badawczych opowiedział nam również prof. Arthur B. McDonald. – Udało nam się potwierdzić, że obliczenia dotyczące tego, jak pali się Słońce, są bardzo dokładne. To jest wartościowe, bo tu na Ziemi próbujemy obserwować, próbujemy tworzyć energię z fuzji pierwiastków, czyli tego, co się dzieje na Słońcu. Na Słońcu procesy fuzji, które mają miliony stopni, są ograniczone przez grawitację. Na Ziemi próbujemy to zrobić w butelce magnetycznej. Próbujemy zawrócić naładowane cząstki do butelki, nie dotykając ścianek, bo by je stopiły. Jednak obliczenia, jak dokładnie przebiega ta fuzja, są bardzo podobne do tych, które przeprowadza się, jeśli chodzi o jądro Słońca. W ten sposób dostarczyliśmy silnego potwierdzenia dla teoretycznych obliczeń, które są wykorzystywane do rozwoju energii termojądrowej tu na Ziemi, a więc wartości bardziej bezpośredniej dla ludzkości, w ciągu najbliższych 10 lub 20 lat.
Światowy Kongres Kopernikański
Światowy Kongres Kopernikański odbywał się w dniach 19-21 lutego br. w Toruniu. Wydarzenie zgromadziło kilkuset wybitnych przedstawicieli nauki z całego w świata. Wśród nich znaleźli się nobliści z dziedziny fizyki: prof. Philip James Edwin Peebles, prof. Michel Gustave Édouard Mayor, prof. Barry Clark Barish, prof. Arthur B. McDonald oraz prof. Didier Patrick Queloz.
Podczas wspólnej debaty pięciu noblistów dyskutowali na tematy z obszaru fizyki i astronomii. Nie zabrakło też rozmów o kwestiach istotnych dla współczesnego świata, takich jak: pandemia COVID-19, zmiany klimatyczne czy wojna w Ukrainie.
Uroczystości związane z 550. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika z pewnością stały się inspiracją do dalszych rozważań na temat zjawisk zachodzących w świecie i współczesnego świata nauki.
O Akademii Kopernikańskiej
Akademia Kopernikańska to z jednej strony wspaniały pomnik ku czci Mikołaja Kopernika, najwybitniejszego polskiego naukowca. To przypomnienie całemu światu, że autor teorii heliocentrycznej był Polakiem, i po dziś dzień Polska jest ważnym miejscem na akademickiej mapie świata, a wielu „potomków” Kopernika rozsianych po całym świecie pracuje na cześć i chwałę polskiej nauki. Z drugiej strony Akademia jest instytucją, która integruje polskich naukowców z całego świata oraz będzie wspierać ich działania naukowe. Jej podstawowym celem jest realizacja Narodowego Programu Kopernikańskiego, którego założeniem jest wzmocnienie pozycji polskiej nauki na arenie międzynarodowej. Akademią kierują naukowcy z całego świata, co ułatwi realizację podstawowego celu nowej instytucji, jakim jest umiędzynarodowienie polskiej nauki.
Wśród najważniejszych zadań Akademii jest m.in. finansowanie badań naukowych, w tym przyznawanie stypendiów kopernikańskich, grantów Mikołaja Kopernika, wspieranie Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, przyznawanie nagród czy powoływanie ambasadorów Akademii Kopernikańskiej.
Opiera się ona na pięciu filarach odpowiadających obszarom dokonań polskiego astronoma, które stały się podstawą organizacji izb. Są to: astronomia, ekonomia, prawo, medycyna oraz teologia i filozofia. Działalność Akademii Kopernikańskiej koncentruje się zatem na wybranych obszarach badawczych wyznaczonych przez zakres tematyczny działających w niej izb: Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Nauk Medycznych, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Filozofii i Teologii oraz Nauk Prawnych. Przewidziano też Izbę Laureatów Nagród Kopernikańskich, w której zasiądą obecni na kongresie nobliści.