Minister Edukacji Narodowej wykazuje szczególną troskę o jak najlepsze warunki prowadzenia otwartego i efektywnego dialogu z przedstawicielami reprezentatywnych oświatowych związków zawodowych. Od początku kadencji odbyło się blisko 180 spotkań.

Związki zawodowe to ważny partner MEN w kreowaniu krajowej, lokalnej polityki oświatowej, a także w zakresie wprowadzania rozwiązań w jednostkach systemu oświaty. Minister Edukacji Narodowej zadbała o to, aby postulowane od lat apele o wzmocnienie roli związków zawodowych w szkole zostały zrealizowane. Ma to konkretne odzwierciedlenie w przepisach oświatowych.

Oto konkretne rozwiązania:

Wprowadziliśmy obowiązek dla samorządów opiniowania arkuszy organizacji pracy szkół przez związki zawodowe. Uwzględniliśmy udział związków zawodowych w procedurach kadrowych związanych z przekazywaniem przez JST małej szkoły do prowadzenia innemu podmiotowi. Wzmocniliśmy reprezentatywne nauczycielskie związki zawodowe w komisji konkursowej na dyrektora szkoły. Wprowadziliśmy obowiązek (JST) zasięgania opinii reprezentatywnych związków zawodowych w zakresie dostosowywania sieci szkół do nowego ustroju szkolonego (ustalanie sieci, obwodów szkół, przekształcanie i włączanie gimnazjów do szkół innego typu) – opiniowanie dotyczy zarówno uchwały w sprawie dostosowania sieci szkół jak i jej nowelizacji.

Priorytetem Rządu RP jest podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, m.in. przez sukcesywne podwyższanie płac nauczycieli.

W 2017 roku, po raz pierwszy od 2012 r., zostały waloryzowane płace, a w kwietniu tego roku rozpoczęło się wprowadzanie podwyżek, podnoszących wynagrodzenia o 5,35 proc. Od stycznia 2019 roku i od stycznia 2020 roku pensje nauczycieli będą wzrastały o kolejne 5 proc. w każdym roku. Oznacza to, że w ciągu 1 roku i 9 miesięcy wynagrodzenia zostaną podniesione łącznie o 15,8 proc. W budżecie państwa zostały zapewnione dodatkowe środki na sfinansowanie podwyżki wynagrodzeń (w 2018 roku – ok. 1,2 mld zł). W projekcie ustawy budżetowej na 2019 r. zaplanowano dodatkowo o ok. 2,8 mld zł. Warto dodać, ze w 2017 r. zapewniono sfinansowanie waloryzacji wynagrodzeń nauczycieli w kwocie 418 mln zł.

Mamy więcej etatów nauczycieli po reformie. Zahamowaliśmy zwolnienia. Sprawdziły się nasze pozytywne prognozy odnośnie wpływu reformy edukacji na stan zatrudnienia nauczycieli. W poprzednim roku szkolnym 2017/2018 było więcej nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych, a także więcej etatów. O 17 768 w porównaniu do roku szkolnego 2016/2017 wzrosła liczba etatów nauczycieli w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach oraz placówkach. Po reformie wzrósł średni wymiar etatu przypadający na nauczyciela niepełnozatrudnionego. W roku szkolnym 2016/2017 nauczyciel niepełnozatrudniony pracował w wymiarze średnio 0,865 etatu, a w roku szkolnym 2017/2018 0,923 etatu (wzrost aż o 6,7%). Liczba etatów nauczycieli wzrosła o 17 768 etatów, z czego o 17 476 etatów wzrosła liczba etatów nauczycieli pełnozatrudnionych, a jedynie 291 etatów dotyczy wzrostu etatów nauczycieli niepełnozatrudnionych. Podobnie, w przypadku wzrostu nauczycieli liczonych w osobach, jest o 10 139 nauczycieli więcej. Liczba nauczycieli pełnozatrudnionych (w osobach) wzrosła o 17 183, a niepełnozatrudnionych (w osobach) spadła o 7 044.

Wzrosła liczba etatów z godzin ponadwymiarowych Oznacza to, że ogólny wzrost liczby etatów nie wynika ze spadku godzin ponadwymiarowych nauczycieli. Jest odwrotnie – wzrosła liczba etatów ogółem oraz wzrosła liczba etatów z godzin ponadwymiarowych.

Należy także dodać, że w przedstawionej statystyce nauczyciel pełnozatrudniony to nauczyciel, który ma pełny etat w jednej szkole (a nie w kilku szkołach) – a więc liczba nauczycieli pełnozatrudnionych (pracujących na pełny etat w jednej szkole) wzrosła o 17 183 nauczycieli (liczonych w osobach) oraz o 17 476 etatów. Oznacza to, że po reformie znaczna część nauczycieli, którzy do tej pory mieli niepełny etat pracuje na pełnym etacie. Prognozujemy, że w tym roku szkolnym dzięki rozwiązaniom systemowym wzrostowa tendencja zostanie utrzymana. Szczegółowe dane w tym zakresie będą dostępne w IV kwartale br.

Wprowadziliśmy dodatek za wyróżniającą pracę – „500+”. Od września 2020 roku zacznie obowiązywać dodatek za wyróżniającą pracę. Docelowo będzie wynosił około 500 zł miesięcznie, a otrzymają go nauczyciele z najwyższym stopniem awansu zawodowego, legitymujący się oceną wyróżniającą. Zarówno zaplanowane podwyżki, jak i dodatek „500+” w istotny sposób wpłyną na poprawę sytuacji finansowej nauczycieli w najbliższych latach.

Zlikwidowaliśmy tzw. godziny karciane czyli ustawowy obowiązek realizowania przez nauczycieli tzw. godzin karcianych, czyli zlecania im realizowania nieodpłatnych zajęć w ramach nieewidencjonowanego czasu pracy.

Wprowadziliśmy przepis, w którym jednoznacznie jest określone, jakie zajęcia powinny być realizowane w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych (tzw. pensum), a jakie w ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły. Zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej i opieki świetlicowej powinny być realizowane przez nauczyciela w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin nauczyciela, czyli tzw. pensum, albo w ramach godzin ponadwymiarowych.

Apelujemy do przedstawicieli oświatowych związków zawodowych, aby wspólnie z nami monitorowali kwestię respektowania tego obowiązku i zgłaszali sygnały o ewentualnym nieprzestrzeganiu przepisów. Ministerstwo deklaruje podjęcie ścisłej współpracy w tym zakresie z Państwową Inspekcją Pracy.

Urlop dla poratowania zdrowia. Od 1 stycznia br. funkcjonują zmodyfikowane przepisy dotyczące udzielania nauczycielom urlopu dla poratowania zdrowia. Polegają one na ściślejszym powiązaniu tego urlopu ze środowiskiem pracy oraz umocowanie lekarza medycyny pracy jako orzekającego o potrzebie udzielania urlopu. Monitorujemy funkcjonowanie tego przepisu. Nie mamy zgłoszeń o utrudnieniach czy nieprawidłowościach. Chcemy, by każdy nauczyciel miał jak najlepszą opiekę lekarską.

Wprowadziliśmy obiektywną i przejrzystą ocenę pracy nauczycieli. Od 1 września 2018 r. obowiązuje nowy system oceniania pracy nauczycieli. Jego podstawą jest większa przejrzystość i zobiektywizowanie ocen. Nowy system wpłynie na ujednolicenie sposobu oceniania, przy jednoczesnym dostosowaniu go do specyfiki pracy w danej szkole oraz potrzeb środowiska szkolnego.

Warto mieć na uwadze, że w dotychczasowym systemie, oceny pracy nauczycieli były dokonywane sporadycznie, na podstawie ogólnych kryteriów oceny pracy, co powodowało dowolność w ocenie stopnia ich realizacji. W stosunku do ocen dokonywanych przez dyrektorów szkół często wyrażane były przez nauczycieli wątpliwości, czy są one rzetelne i czy przy ich dokonywaniu uwzględniono w odpowiednim stopniu wszystkie aspekty pracy nauczycieli – w szczególności aspekt dydaktyczny, wychowawczy i organizacyjny.

Uzyskanie najwyższej oceny pracy będzie uprawniało nauczyciela do skrócenia ścieżki awansu zawodowego. W przypadku nauczyciela dyplomowanego otwiera perspektywę awansu finansowanego, która dotychczas zamykała się po ok. 10 latach pracy w zawodzie, po uzyskaniu najwyższego stopnia awansu zawodowego. Tak jak dotychczas będą funkcjonowały regulacje uprawniające do skróconych procedur awansowych w przypadku nauczycieli legitymujących się znaczącym dorobkiem zawodowym, czy też tytułem naukowym. Spełniając wymagania określone w tych przepisach nauczyciel może mieć skróconą ścieżkę awansu nawet do 8 lat.

System finansowania oświaty w tym wynagrodzeń nauczycieli wymaga zmiany. Podzielamy ten postulat strony związkowej, że obecny system finansowania zadań oświatowych wymaga zmian. Także system wynagradzania nauczycieli należy zmodernizować i stworzyć z niego prawdziwy mechanizm motywacyjny, zachęcający do pracy w szkole najlepszych nauczycieli. Jesteśmy gotowi do pracy nad modyfikacją zasad finansowania oświaty oraz wynagrodzeń nauczycieli. Pierwsze projekty były omawiane podczas wcześniejszego etapu prac Zespołu ds. statusu zawodowego pracowników oświaty. Na wniosek organizacji samorządowych powyższe kwestie pozostawiliśmy do uregulowania w późniejszym terminie. W uzgodnieniu z Ministrem Finansów, dalsze szczegółowe analizy kierunku modyfikacji są zaplanowane do dalszych prac Zespołu. Liczymy na propozycje systemowych rozwiązań w tym zakresie ze strony przedstawicieli związków zawodowych.

Każda zmiana wprowadza niepokój i niepewność. Rozumiemy to. Jesteśmy otwarci na dialog. Zależy nam by wspólnie wypracować jak najlepsze rozwiązania. Jeśli któryś z przepisów wymaga lub będzie wymagał korekty, zrobimy to. Jesteśmy otwarci. Przykładem jest wnioskowana przez KSOiW NSZZ „Solidarność” zmiana częstotliwości dokonywania obligatoryjnej oceny z 3 do 5 lat. Wychodzimy naprzeciw postulatowi Związku i zmieniamy to. Obligatoryjna ocena pracy nauczyciela będzie dokonywana co 5 lat.

Deklarujemy, że funkcjonowanie nowej formuły oceny pracy będzie bardzo wnikliwie monitorowane. Po zakończeniu pierwszego etapu wdrażania tych rozwiązań zaprosimy do dyskusji i wspólnej oceny ewentualnej potrzeby modyfikacji rozwiązań systemowych w tym zakresie.

Zapewniamy, że warunki pracy nauczycieli, ich wynagrodzenie, a także awans zawodowy są priorytetem Ministra Edukacji Narodowej. Liczymy na dialog ze środowiskiem nauczycielskim dla rozwoju polskiej oświaty. Bez nauczycieli nie będzie to możliwe.