Każdego roku, do 1 lutego, MEiN ogłasza prognozę w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Oprócz zapotrzebowania na krajowym rynku pracy, obwieszczenie zawiera również wykaz potrzebnych zawodów w poszczególnych województwach.

Celem prognozy jest wskazanie w jakim kierunku powinna kształtować się oferta szkolnictwa branżowego w odniesieniu do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy.

Prognoza jest podzielona na części - krajową i wojewódzką. Określa ona zapotrzebowanie na pracowników w poszczególnych, ułożonych alfabetycznie, zawodach.

Prognoza na krajowym rynku pracy

W 2023 roku prognoza krajowa zawiera alfabetyczny wykaz 33 zawodów, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na rynku pracy. Ma ona na celu wspomaganie szkolnictwa branżowego poprzez stymulowanie oferty szkół prowadzących kształcenie zawodowe.

Zawody o szczególnym znaczeniu dla rozwoju kraju to:

Automatyk, betoniarz-zbrojarz, cieśla, dekarz, elektromechanik, elektryk, kierowca mechanik, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechatronik, monter izolacji przemysłowych,  monter konstrukcji budowlanych, monter nawierzchni kolejowej, monter stolarki budowlanej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami, operator obrabiarek skrawających, technik automatyk, technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, technik budowy dróg, technik dekarstwa, technik elektroenergetyk transportu szynowego, technik elektryk, technik energetyk, technik gospodarki odpadami, technik izolacji przemysłowych, technik mechanik, technik mechatronik, technik montażu i automatyki stolarki budowlanej technik programista, technik robotyk, technik spawalnictwa, technik transportu kolejowego.

W 2023 r. na liście krajowej pojawiły się po raz pierwszy 4 zawody:

• Operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami
• Technik gospodarki odpadami

Raport Branżowy Bilans Kapitału Ludzkiego dla branży odzysku materiałowego surowców wskazuje, że eksperci i pracodawcy przewidują stały wzrost zapotrzebowania na pracowników w tej branży, w tym na operatora maszyn i urządzeń gospodarki odpadami i technika gospodarki odpadami. Przystosowanie starych lub stworzenie nowych maszyn do przetwarzania bardzo konkretnych materiałów będzie generować zapotrzebowanie na techników i inżynierów gotowych zaprojektować maszyny oraz nadzorować ich pracę. Kolejno robotyzacja i automatyzacja procesów recyklingu i odzysku będzie wiązała się z koniecznością pozyskania pracowników zdolnych do ich wykorzystywania. Oznacza to, że zakres prac takich zawodów jak technik gospodarki odpadami oraz operator maszyn i urządzeń gospodarki odpadami będzie zwiększał się w sektorze oraz będzie wymagał stałej transformacji kompetencyjnej w najbliższych latach.

• Monter izolacji przemysłowych
• Technik izolacji przemysłowych

Monter izolacji przemysłowych oraz nowy zawód, będący kontynuacją montera – technik izolacji przemysłowych to zawody związane z ekologicznym budownictwem i gospodarką cieplną. W ramach tych zawodów wykonuje się termoizolacje, izolacje rur, zmniejszające utratę energii (ciepła/zimna) w trakcie jego przesyłu, jak i izolacje ochronne przed drganiami. Zawody są więc związane z ochroną przed utratą energii. Biorąc pod uwagę postępujące problemy energetyczne prognozuje się wzrost zapotrzebowania na tego typu specjalistów.

Uwzględnione na liście nowe zawody wytypowano na podstawie wielu kryteriów ilościowych i jakościowych, a przede wszystkim na podstawie przewidywanej wielkości zapotrzebowania na pracowników w relacji do liczby uczniów i absolwentów szkolnictwa branżowego oraz wskazań eksperckich. Oznacza to, że liczba kształconych uczniów oraz przewidywanych absolwentów jest zbyt niska w stosunku do zapotrzebowania rynkowego.

W części wojewódzkiej prognoza określa  alfabetyczny wykaz zawodów o istotnym lub umiarkowanym zapotrzebowaniu na wojewódzkim rynku pracy.

Pełny wykaz prognozowanego zapotrzebowania na zawody w skali kraju i z podziałem na województwa zawiera załącznik do obwieszczenia dostępny jest w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.

Dodatkowe informacje – czym jest prognoza?

Każdego roku ministerstwo publikuje, w formie obwieszczenia, prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy.

Pierwszy z takich dokumentów został opublikowany w 2019 roku. Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego ma na celu wspomaganie celowego i adekwatnego kształcenia zawodowego, a tym samym przyczynianie się do przeciwdziałania bezrobociu wśród absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe w Polsce.

Prognoza stanowi syntetyczne ujęcie różnych źródeł opisujących tendencje na rynku pracy w kontekście strategii rozwoju państwa i regionów. Celem prognozy jest dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowego adekwatnie do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy.

Prognoza uwzględnia dane Instytutu Badań Edukacyjnych opracowane w szczególności na podstawie statystyki publicznej (Główny Urząd Statystyczny), danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Systemu Informacji Oświatowej. Ważną rolę odgrywają również opinie rad sektorowych do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego.

Procedury przetwarzania danych opracowane przez Instytut Badań Edukacyjnych (jednostka nadzorowana przez MEiN) pozwalają na wykorzystanie w sposób kompleksowy ogółu czynników wpływających na kształtowanie się podaży i popytu na pracę w perspektywie długofalowej. Celem było stworzenie prognozy zapotrzebowania na zawody na okres 5 lat, przy uwzględnieniu różnych dostępnych źródeł danych ekonomicznych, demograficznych i edukacyjnych na poziomie ogólnokrajowym i regionalnym, w przekroju branżowym.

Wpływ prognozy na szkoły

W ramach znowelizowanych przepisów prawa oświatowego, samorządy na 2024 rok otrzymają zwiększoną subwencję oświatową dla szkół kształcących w zawodach, na które prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy, wskazane w prognozie z roku 2023.

Dzięki opublikowanej prognozie, szkoły i organy prowadzące mogą zaplanować zawody, które będą uruchamiane w nowym roku szkolnym 2023/2024. Co istotne, decyzje podejmowane w tym zakresie, uwzględnią zróżnicowany sposób finansowania tych zawodów.

• więcej pieniędzy do szkół kształcących w zawodach z „listy krajowej” (zwiększona subwencja na ucznia o ok. 1250 zł.)
• więcej pieniędzy dla pracodawców na kształcenie młodocianych pracowników w zawodach z „listy krajowej” (wzrost o 2000 zł)

Prognoza zapotrzebowania na krajowym rynku pracy jest uwzględniana przy podziale subwencji, co roku dotyczy uczniów rozpoczynających naukę w danym zawodzie i ma zastosowanie przez cały cykl ich kształcenia. Takie rozwiązanie zapewnia stabilność finansową samorządów w kształceniu zawodowym. Mają dzięki temu pewność, że decyzja o uruchomieniu kształcenia w zawodzie z listy zawodów o szczególnym znaczeniu dla rozwoju państwa przełoży się na wyższe finansowanie w ramach subwencji przez wszystkie lata nauki.

Departament Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego
Ministerstwo Edukacji i Nauki