Minister Edukacji Narodowej od wielu lat uważnie obserwuje wzrastającą rolę i znaczenie kształtowania właściwych postaw dzieci i młodzieży wobec zmieniającej się rzeczywistości klimatycznej.

Przychylamy się do opinii, że istnieje ścisły związek między kryzysem klimatycznym a prawami człowieka. Z tego właśnie względu zagadnienia ochrony klimatu, jakości powietrza i odpowiedniej postawy obywatelskiej stanowią część edukacji o zrównoważonym rozwoju (a szerzej edukacji globalnej), obecnej w polskich szkołach. Zadania promujące edukację o zrównoważonym rozwoju realizowane są obecnie zarówno w formalnym, jak i pozaformalnym systemie edukacji.

Uczniowie rozwijają zachowania proekologiczne na wszystkich etapach edukacyjnych począwszy od edukacji przedszkolnej. Zakres oraz stopień trudności dostosowany jest do wieku, możliwości i potrzeb edukacyjnych uczniów. Podstawą tych działań jest przede wszystkim realizowanie treści podstawy programowej na różnych etapach kształcenia, w przedmiotach takich jak przyroda, technika, biologia, chemia, geografia, wiedza o społeczeństwie.

Cele kształcenia i treści nauczania określone w podstawie programowej są realizowane w takiej formie i z wykorzystaniem takich metod nauczania oraz pomocy dydaktycznych, jakie wybierze nauczyciel. To on sam opracowuje swój autorski program nauczania. Nie ma zatem przeszkód, aby treści, które wskazuje podstawa programowa, były przez nauczyciela rozszerzane, to jego autonomiczna decyzja.

Wsparcie dla szkół i nauczycieli w przekazywaniu ww. treści stanowi aktywna implementacja projektów Ośrodka Rozwoju Edukacji, ostatnio pn. „Edukacja globalna. Liderzy zrównoważonego rozwoju”. Działania projektowe angażują szkoły, nauczycieli i uczniów, a także dostarczają im innowacyjnych narzędzi i materiałów dydaktycznych. Wspieranie nauczycieli w doskonaleniu zawodowym i poszerzaniu wiedzy na temat zjawisk klimatycznych jest jednym z naszych priorytetów.

Tematyka szkoleń nauczycieli dotyczy m.in.:

• zagadnień edukacji globalnej w kontekście realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem Agendy o 17 Celach Zrównoważonego Rozwoju 2030 http://www.un.org.pl/;
• rozwijania kompetencji, umiejętności krytycznego myślenia, innowacyjnego podejścia do realizacji problematyki zrównoważonego rozwoju (myślenie i planowanie projektowe z wykorzystaniem metodologii Design Thinking, metody i narzędzi LBC (Learning Battle Cards) oraz technik grywalizacji/ gamifikacji);
• przykładów dobrych praktyk dot. organizacji lekcji i zajęć oraz szkolnych i międzyszkolnych wydarzeń światowego Tygodnia Edukacji Globalnej.

W obszarze edukacji o zrównoważonym rozwoju MEN współpracuje z innymi resortami m.in. MSZ, MNiSW, MŚ, a także Ministerstwem Klimatu. Ministerstwo edukacji uczestniczy systematycznie w konsultacjach międzyresortowych dotyczących ochrony jakości powietrza i ubóstwa energetycznego w obszarze działań edukacyjnych. Nasze działania są komplementarne w stosunku do inicjatyw i przedsięwzięć proponowanych przez podmioty zajmujące się edukacją ekologiczną Na poziomie międzynarodowym bierzemy udział w inicjatywach proponujących finansowanie innowacyjnych działań edukacyjnych.

Dodatkowe informacje – edukacja klimatyczna obecna w szkole

Przedszkole oraz edukacja wczesnoszkolna i szkoła podstawowa
 

Już w przedszkolu dzieci uczą się poznawania przyrody, jej wartości, norm środowiska przyrodniczego. Preambuła podstawy programowej dla szkoły podstawowej wskazuje, że obowiązkiem szkoły jest kształtowanie u uczniów postawy szacunku dla środowiska przyrodniczego, w tym upowszechnianie wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju, motywowanie do działań na rzecz ochrony środowiska oraz rozwijanie zainteresowania ekologią.

W młodszych klasach szkoły podstawowej (I-III) dzieci uczą się dostrzegania środowiska przyrodniczego, wzajemnych powiązań składników środowiska przyrodniczego, wartości i norm, których źródłem jest zdrowy ekosystem. W ramach edukacji przyrodniczej poznają wybrane miejsca ochrony przyrody oraz parki narodowe, pomniki przyrody w najbliższym otoczeniu – miejscowości, regionie, uczą się segregowania odpadów.

W starszych klasach IV-VIII oraz w szkołach ponadpodstawowych treści nauczania z zakresu edukacji ekologicznej są zawarte w podstawach programowych przedmiotów: przyroda, technika, geografia, biologia, chemia, wiedza o społeczeństwie, język obcy nowożytny, etyka.

Przykładowo, na przedmiocie technika w szkole podstawowej dzieci uczą się postaw proekologicznych, odpowiedzialności z środowisko, segregowania odpadów, eko-technologii pomocnych w ochronie środowiska. Na geografii uczą się o zmianach klimatycznych – ociepleniu globalnemu, ich przyczynach i oceniają rozwiązania podejmowane w skali globalnej oraz regionalnej zapobiegające temu zjawisku. Na biologii analizują zakresy tolerancji organizmu na wybrane czynniki środowiska (temperatura, wilgotność, stężenie dwutlenku siarki w powietrzu). Oceniają stopień zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki, wykorzystując skalę porostową. W ramach przedmiotu chemia – wskazują przyczyny i skutki spadku stężenia ozonu w stratosferze ziemskiej; proponują sposoby zapobiegania powiększaniu się „dziury ozonowej”. Wymieniają czynniki środowiska, które powodują korozję; opisują obieg tlenu i węgla w przyrodzie; projektują i przeprowadzają doświadczenia potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną. Poza tym opisują również skład i właściwości powietrza; wymieniają źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza oraz sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami.

Szkoła ponadpodstawowa
 

W szkole ponadpodstawowej w ramach przedmiotu wiedza i społeczeństwo uczą się czym jest np. ekologizm.

Na geografii poznają wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podają przyczyny i proponują sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska. Oceniają wpływ transportu na warunki życia ludności i środowisko przyrodnicze. Ponadto uczą się identyfikować konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko i potrzebę ich rozwiązywania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Na biologii poznają czym jest tolerancja ekologiczna; analizują wpływ czynników zewnętrznych na funkcjonowanie układu oddechowego (tlenek węgla, pyłowe zanieczyszczenie powietrza, smog). Uczniowie wyjaśniają powstawanie geozagrożeń meteorologicznych klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu); dyskutują na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponują działania służące ograniczaniu tych zmian. Dodatkowo wskazują na mapach obszary współcześnie zlodzone i oceniają wpływ zmian klimatycznych na zasięg pokrywy lodowej.

W ramach przedmiotu chemia uczniowie poznają podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego. Opisują rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania; proponują sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.