Liczba absolwentów, którzy w roku szkolnym 2022/2023 ukończyli klasę ósmą szkoły podstawowej jest konsekwencją rozwiązań prawnych przyjętych w latach 2009 -2013 przez rząd PO-PSL. W przepisach uchwalonych w tym czasie zdecydowano o przesunięciu początku realizowania obowiązku szkolnego z 7. na 6. rok życia dziecka. Następnie (w roku 2013) podjęto rozstrzygnięcie, zgodnie z którym od 1 września 2014 do klasy pierwszej szkoły podstawowej obowiązkowo poszły dzieci urodzone w roku 2007 i w pierwszej połowie roku 2008. W kolejnym roku szkolnym, od 1 września 2015, do klasy pierwszej szkoły podstawowej obowiązkowo poszły dzieci urodzone w drugiej połowie roku 2008 i w 2009 r. – są to obecni absolwenci szkół podstawowych.

Rada każdego powiatu ustala sieć publicznych szkół ponadpodstawowych, aby umożliwić młodzieży zamieszkującej na obszarze danego powiatu realizację obowiązku nauki. O typach i liczbie szkół ponadpodstawowych, liczbie oddziałów w tych szkołach i liczbie miejsc w oddziałach decyduje organ prowadzący szkołę, który zatwierdza arkusz organizacyjny każdej szkoły. Ten sam organ prowadzący może również w trakcie trwającego postępowania rekrutacyjnego i postępowania uzupełniającego zwiększyć liczbę oddziałów i miejsc planowanych na kolejny rok szkolny w danej szkole ponadpodstawowej.

Przyjęte rozwiązania systemowe uwzględniają konstytucyjną zasadę powszechnej dostępności publicznych przedszkoli, szkół i placówek, która stanowi podstawę do ubiegania się o przyjęcie do wybranego przedszkola, szkoły albo placówki na równych, przejrzystych i możliwych do spełnienia warunkach, lecz bez gwarancji, że osoba zainteresowana zostanie przyjęta do wybranej jednostki (o ile nie jest to szkoła podstawowa z wyznaczonym obwodem).

Zgodnie z art. 130 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe młodzież przyjmuje się do publicznych szkół ponadpodstawowych po przeprowadzeniu postępowania rekrutacyjnego i postępowania uzupełniającego. Wskazane w ustawie kryteria są możliwe do spełnienia przez każdego ucznia publicznej szkoły podstawowej.

Niezwłocznie po przeprowadzeniu postępowania rekrutacyjnego kuratorzy oświaty ogłaszają wykaz szkół ponadpodstawowych, w których zgodnie z art. 161 ust. 2 ww. ustawy, przeprowadzane będzie postępowanie uzupełniające  na wolne miejsca.
Postępowanie uzupełniające przeprowadzane jest na warunkach i zasadach określonych dla postępowania rekrutacyjnego, jeżeli po przeprowadzeniu postępowania rekrutacyjnego szkoła nadal dysponuje wolnymi miejscami.

Postępowanie uzupełniające przeprowadza się do wszystkich szkół na wszystkie wolne miejsca nieobsadzone w ramach postępowania rekrutacyjnego. Do postępowania uzupełniającego mogą przystępować wszyscy kandydaci niezależnie od tego do jakich szkół aplikowali w ramach zakończonego postępowania rekrutacyjnego, w tym kandydaci, którzy potwierdzili wolę przyjęcia do szkoły.

Absolwent szkoły podstawowej może (zgodnie z art. 156 ustawy Prawo oświatowe) ubiegać się o przyjęcie do nie więcej niż trzech wybranych szkół ponadpodstawowych, chyba że organ prowadzący (za organizację sieci szkół ponadpodstawowych odpowiada powiat art. 39 ust. 7 ww. ustawy Prawo oświatowe) dopuści możliwość składania wniosku do więcej niż trzech wybranych publicznych szkół ponadpodstawowych.

Powyższy limit nie dotyczy całego kraju a jedynie szkół prowadzonych przez konkretny organ prowadzący (powiat). Oznacza to, że każdy absolwent szkoły podstawowej może aplikować do co najmniej trzech szkół w poszczególnych powiatach, niezależnie od miejsca zamieszkania kandydata.

W sytuacji, gdy absolwent szkoły podstawowej nie zrekrutuje się w postępowaniu rekrutacyjnym ani w postępowaniu uzupełniającym, będzie przyjmowany do szkoły ponadpodstawowej, w której pozostały wolne miejsca po zakończeniu ww. postępowań przez dyrektora tej szkoły w trybie art. 130 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe. W tym trybie kandydat może ubiegać się o przyjęcie do dowolnej szkoły ponadpodstawowej, w której są wolne miejsca. Wykazy takich szkół, niezwłocznie po ogłoszeniu wyników postępowania uzupełniającego, są ogłaszane przez kuratorów oświaty.

Reasumując, obowiązek zapewnienia miejsca realizacji obowiązku nauki przez powiat nieletnim mieszkańcom powiatu dotyczy:

• absolwenta szkoły podstawowej, któremu nie udało się zrekrutować do żadnej szkoły ponadpodstawowej,
• innego ucznia – mieszkańca powiatu, który ubiega się o przyjęcie do dowolnej klasy w szkole ponadpodstawowej, na przykład po powrocie z zagranicy lub z uwagi na zmianę miejsca zamieszkania w kraju.

Respektując postanowienia ustawy zasadniczej prawodawca w ustawie Prawo oświatowe rozstrzygnął, że zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej, jest własnym zadaniem oświatowym gmin, powiatów, samorządów województwa (art. 11 ust. 2 w związku z art. 8 ust. 15 i następne). Na tle statusu i kompetencji samorządów terytorialnych, opisanych także w przepisach ustrojowych, oznacza to, że samorząd wykonuje te zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Minister Edukacji i Nauki nie może wpływać na wynik postępowania rekrutacyjnego ani postępowania uzupełniającego. Podobnie nie ma wpływu na przygotowywaną w szkołach ponadpodstawowych liczbę miejsc w oddziałach klas I szkół ponadpodstawowych.

Nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami znajdującymi się na obszarze województwa sprawuje właściwy kurator oświaty art. 51 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe. Kuratorzy oświaty na bieżąco monitorują przebieg postępowania rekrutacyjnego na rok szkolny 2023/2024.

20 czerwca Marszałek Sejmu przekazał do rozpatrzenia przez Senat RP ustawę z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw.

W ustawie tej znalazły się przepisy, które pozwolą na zapewnienie w roku szkolnym 2023/2024 odpowiednich warunków kształcenia, wychowania i opieki uczniom szkół ponadpodstawowych, poprzez stworzenie możliwości funkcjonowania dodatkowych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w liceach ogólnokształcących, technikach i branżowych szkołach I stopnia. Rozwiązanie to będzie szczególnie korzystne w przypadku powiatów, które zdiagnozowały zwiększone potrzeby lokalowe w szkołach ponadpodstawowych w marcu tego roku lub później i nie utworzyły innych (dodatkowych) lokalizacji prowadzenia zajęć w tych szkołach na podstawie funkcjonujących od kilku lat przepisów ogólnych art. 39 ust. 7a ustawy – Prawo oświatowe.

Pomimo tego, że procedura utworzenia dodatkowej lokalizacji będzie maksymalnie uproszczona, lokalizacja ta będzie podlegać tym samym przepisom związanym z warunkami nauki i bezpieczeństwem, którym podlega każda szkoła.