Deinstytucjonalizacja usług to horyzontalna zasada Europejskiego Funduszu Społecznego, a także jeden z obszarów jego oddziaływania. Jest to temat delikatny i trudny, gdyż dotyczy życia wielu osób – dzieci przebywających w całodobowych instytucjach opiekuńczych, osób z niepełnosprawnościami, osób w kryzysie bezdomności, osób w kryzysie psychicznym czy osób starszych.

Systemy opieki społecznej na miarę XXI wieku powinny uwzględniać uniwersalne wartości – godność, równość i poszanowanie praw człowieka. Brak izolacji, indywidualne podejście czy umożliwienie odbiorcom sprawowania kontroli nad swoim życiem to minimum, jakie powinniśmy zapewniać osobom, które potrzebują opieki. Z tego powodu celem projektu jest przygotowanie samorządów do tego procesu za pomocą odpowiedniego wsparcia merytorycznego, ale przede wszystkim opracowanie i pilotażowe wdrożenie lokalnych planów deinstytucjonalizacji usług.

Projekt będzie realizowany od sierpnia 2021 do czerwca 2023 roku. Na jego realizację przeznaczono 40 milionów złotych, co pozwoli na wsparcie około 20 gmin i powiatów z całej Polski. Samorządy te otrzymają przygotowane przez MRiPS wytyczne, jak przygotować lokalne plany deinstytucjonalizacji usług społecznych oraz praktyczne wskazówki w tym zakresie (między innymi dotyczące możliwych do realizacji działań w świetle obowiązujących przepisów prawa), a także granty na przygotowanie i wdrożenie lokalnych planów.
Na podstawie doświadczeń i wniosków z przeprowadzonego pilotażu zostaną przygotowane ogólnopolskie wytyczne w zakresie opracowania i wdrażania planów deinstytucjonalizacji usług społecznych w gminie i powiecie, które będą zawierały także opis dobrych praktyk czy modelowy lokalny plan. Opracowane zostaną także rekomendacje do wprowadzenia zmian prawnych ułatwiających proces deinstytucjonalizacji usług społecznych w Polsce.

Na rzecz dostępności

Ważnym tematem była także kontynuacja działań na rzecz dostępności. Niemal połowa z zatwierdzonych fiszek dotyczy tego obszaru. Prawie 85 milionów złotych zostanie przeznaczonych na poprawę dostępności samorządów i świadczonych przez nie usług dla osób ze szczególnymi potrzebami. W projekcie pozakonkursowym PFRON granty na ten cel otrzyma 620 samorządów.

Komitet monitorujący zatwierdził też kontynuację działań na rzecz poprawy dostępności szkolnictwa wyższego. Do przeprowadzonych już dwóch edycji konkursu „Uczelnia dostępna”, w związku z bardzo dużym zainteresowaniem, dołączy trzecia edycja. Wsparcie otrzyma kolejnych 20 uczelni, które dotychczas nie korzystały ze wsparcia na poprawę dostępności.

Dostępność to nie tylko dostosowywanie już istniejących budynków, instytucji, usług i produktów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, lecz także takie ich planowanie, by od początku służyły wszystkim. Do tego potrzeba odpowiednio wykształconych specjalistów, świadomych zróżnicowanych potrzeb użytkowników. Dlatego 20 milionów złotych przeznaczone zostanie na konkurs dotyczący podnoszenia kompetencji dydaktycznych kadr uczelni w zakresie projektowania uniwersalnego. Już w trakcie projektu nauczyciele akademiccy wykorzystają zdobyte kompetencje w praktyce w ramach zajęć prowadzonych ze studentami.

I konsultacji publicznych

Komitet monitorujący zaakceptował także dwie inicjatywy w zakresie wspierania skutecznych konsultacji publicznych. Pierwsza to projekt szkoleniowy skierowany do urzędników zaangażowanych w proces konsultacji publicznych. Równolegle będzie realizowane wsparcie dla środowiska organizacji pozarządowych. Ponad 500 przedstawicieli NGO zyska możliwość podniesienia kompetencji w zakresie wyszukiwania i analizowania danych dostępnych online, które będą mogli wykorzystywać do argumentowania stanowisk prezentowanych w procesie konsultacji publicznych.