Tak inwestujemy i rozliczamy pieniądze unijne z budżetu 2014-2020

Do końca czerwca wykorzystaliśmy już 86 procent przysługujących nam środków z polityki spójności na lata 2014-2020, czyli 287,7 miliarda złotych. Wartość wszystkich inwestycji z dofinansowaniem unijnym to 472 miliardy złotych – poinformowała minister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak.  

Program Polska Cyfrowa jako pierwszy zakontraktował wszystkie dostępne środki, a większość pozostałych programów zainwestowało pomiędzy 80 a 90 procent funduszy.

To dobre tempo, takie jakie powinno być na obecnym etapie. Pandemia nie wpłynęła znacząco na podpisywanie umów – komentuje minister Jarosińska Jedynak.

Dobrze prezentują się wyniki programów regionalnych. Według stanu na 30 czerwca najwyższą kontraktację - 90 procent - ma województwo pomorskie. Najniższy wynik osiągnęło województwo zachodniopomorskie - 79 procent. Nie są to jednak alarmujące wartości – poza tymi dwoma województwami , wszystkie regiony wykorzystały pomiędzy 80 a 89 procent przeznaczonej dla nich puli.

Tempo rozliczania z Komisją Europejską programów krajowych i regionalnych jest zbliżone. W programach krajowych do 30 czerwca 2020 r. rozliczyliśmy 47 procent dostępnych środków. Programy zarządzane przez samorządy województw wykazują niższe o 1 punkt procentowy średnie tempo rozliczania pieniędzy unijnych.

W rozliczeniach z KE wykonanie minimalnych celów na koniec 2020 r. wykonaliśmy z nawiązką. W programach krajowych osiągnęliśmy nadwyżkę prawie 5,5 miliarda euro. Natomiast w 16 Regionalnych Programach Operacyjnych mamy na plus ponad 3,5 miliarda euro.

Oznacza to, że pieniądze unijne dla Polski są bezpieczne. W całej UE nie jest to takie oczywiste, bo już 9 państw na podstawie zasady n+3 utraciło bezpowrotnie środki unijne – tłumaczy szefowa MFiPR.

Pracujemy nad nową perspektywą

Porozumienie budżetowe zakłada, że wartość całego budżetu UE na lata 2021-2027 wyniesie 1,074 biliona euro, a fundusz odbudowy o wartości 750 miliardów euro będzie składał się z: 390 miliardów euro w formie grantów, a 360 miliardów euro w formie pożyczek. Polska otrzyma z tego prawie 160 miliardów euro (125 miliardów euro dotacji i prawie 35 miliardów euro pożyczek), a jeśli policzyć to w cenach bieżących ta kwota wynosi prawie 174 miliardów euro.

Polska pozostanie największym beneficjentem polityki spójności w UE i otrzyma 66,8 miliardów euro. Dodatkowe środki z polityki spójności w odpowiedzi na kryzys (inicjatywa React EU) to 3 miliardy euro, a środki ze Wspólnej Polityki Rolnej dla Polski to 28,5 miliarda euro. Polska będzie też największym beneficjentem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji i otrzyma z tego tytułu 3,5 miliarda euro. Ponadto, do Polski trafi około 57 miliardów euro grantów i pożyczek w ramach Instrumentu Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Środki unijne, które otrzyma Polska, mają pomóc w odbudowie i umocnieniu gospodarki po pandemii koronawirusa i realizacji celów rozwojowych w latach 2021-2027.

Nasze prace koncentrują się w tej chwili na tym jak zainwestować fundusze unijne, które wynegocjował premier. Te ogromne środki przekuwamy w konkretne programy i inwestycje – mówi minister Jarosińska-Jedynak. Prace Ministerstwa dotyczą polityki spójności, Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, inicjatywy React EU i Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.

Polityka spójności

W przypadku polityki spójności, na forum europejskim trwają negocjacje rozporządzeń unijnych, które określą w co i jak będą inwestowane pieniądze z tego źródła. Są na etapie trilogów, czyli uzgodnień pomiędzy Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską. Te negocjacje prowadzi MFiPR. Jednocześnie resort pracuje nad Umową Partnerstwa (najważniejszy dokument, w którym zapisane będą cele i zasady inwestowania funduszy z polityki spójności) i programami operacyjnymi.

Do końca roku chcemy przesłać do Komisji Europejskiej projekt Umowy Partnerstwa. Programy operacyjne będziemy mogli skierować pod obrady Rady Ministrów po zatwierdzeniu treści umowy. Chcemy, żeby wdrażanie funduszy unijnych z polityki spójności na lata 2021-2027 rozpoczęło się jeszcze w 2021 roku – wyjaśnia minister Jarosińska-Jedynak.

Podczas rozmów przywódców w Brukseli udało się wynegocjować korzystne rozwiązania dla polityki spójności, na przykład wyższe poziomy dofinansowania (85% dla regionów słabiej rozwiniętych i 70% dla przejściowych) i większą elastyczność w przesuwaniu pieniędzy pomiędzy funduszami.

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności

Jeśli chodzi o Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności, podstawa do sięgnięcia po pieniądze unijne z tego źródła będzie Krajowy Plan Odbudowy, który musi przygotować każde państwo. Za przygotowanie takiego planu w Polsce odpowiada MFiPR. Zebraliśmy już propozycje inwestycji z poszczególnych ministerstw. Analizują je specjalnie do tego powołane zespoły. W środę poprosiłam marszałków województw o przesłanie swoich propozycji inwestycji” – informuje minister funduszy i polityki regionalnej.

MFiPR chce po wakacjach przesłać Komisji Europejskiej pierwszy projekt Krajowego Planu Odbudowy i rozpocząć nieformalne rozmowy. Z regulacji unijnych wynika, że formalnie taki plan może zostać przedstawiony KE od 15 października 2020 roku do 30 kwietnia 2021 roku.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji

Po ustaleniach szczytu Polska otrzyma na ten instrument 3,5 miliarda euro. MFiPR chce przeznaczyć te pieniądze dla województw śląskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego, lubelskiego, łódzkiego i małopolskiego. Województwa śląskie, dolnośląskie i wielkopolskie dostały 2 miliony złotych z UE na przygotowanie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, które trzeba mieć, żeby sięgnąć po te pieniądze. Województwa lubelskie, łódzkie i małopolskie dostaną wsparcie MFiPR na przygotowanie takich planów.

React EU

To instrument, który ma stanowić szybkie wsparcie w związku z koronakryzysem. Przyznane Polsce 3 miliardy euro Polska będzie inwestować w ramach obecnej perspektywy. Pieniądze zostaną podzielone na istniejące programy na lata 2014-2020.

Chcemy przeznaczyć je między innymi na wsparcie biznesu, służbę zdrowia, energetykę i cyfryzację – zapowiada minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak.