- Polska jest wzorcowym przykładem wykorzystania środków unijnych. Sprawnie wydawane są pieniądze z funduszy krajowych i regionalnych. Mamy w tym swój udział, bo Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju zarządza większością funduszy polityki spójności dla Polski. Ustalenia Najwyższej Izby Kontroli to dla nas dowód, że system działa – mówi minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński.

Fundusze unijne pod czujnym okiem ekspertów

Kontrola NIK została przeprowadzona w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju oraz u 35 przedsiębiorców będących beneficjentami. Objęła okres od 1 stycznia 2014 roku do 18 stycznia 2019 roku.

Najwyższa Izba Kontroli zbadała realizację celów na koniec 2018 r. określonych w tak zwanych ramach wykonania,  czyli  poziom wskaźników finansowych i rzeczowych  dla 5 krajowych (KPO) oraz 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO). NIK pozytywnie oceniła realizację objętych kontrolą programów. Na koniec ubiegłego roku wszystkie programy osiągnęły planowane cele.

NIK oceniła, że w ciągu ostatniego roku nastąpiło przyspieszenie wykorzystania funduszy unijnych, w szczególności w regionach. Nie we wszystkich województwach udało się zrealizować cele, co nie wiąże się z utratą środków, lecz przesunięciem do innych części programów. Na koniec 2018 roku najsłabsze wyniki w realizacji założonych celów uzyskano w województwach: kujawsko-pomorskim, podlaskim, świętokrzyskim, śląskim, lubelskim, opolskim, warmińsko-mazurskim, mazowieckim i łódzkim.

Z raportu Izby wynika, że spośród programów krajowych jedynie w programie Wiedza Edukacja Rozwój nie zostały w pełni osiągnięte wskaźniki wyznaczone na koniec 2018 roku Różnica między założonym celem a rzeczywistym rezultatem jest niewielka. Zatem środki pozostają do wykorzystania w programie.

- Dobry wynik osiągnięty na koniec 2018 roku to przede wszystkim zasługa beneficjentów realizujących projekty. To także efekt naszej ubiegłorocznej akcji mobilizującej regiony do wzmożonego działania. Wówczas nie wszyscy podchodzili do tego ze zrozumieniem, dziś wiemy, że było warto  – dodaje Kwieciński.

W ocenie NIK Instytucje zarządzające programami należycie monitorowały proces realizacji programów oraz podejmowały działania zaradcze i naprawcze, gdy pojawiały się problemy.

Badaniu poddano także efekty wykorzystania środków UE przez przedsiębiorców w ramach Programu Inteligentny Rozwój (program ogólnopolski, zarządzany przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju) oraz 16 programów regionalnych (zarządzanych przez władze województw). Kontrola wybranych projektów wykazała, że według stanu na koniec 2018 roku prawie 7900 przedsiębiorstw, dzięki wsparciu z funduszy unijnych, wykorzystywało wyniki badań naukowych bądź wprowadzało na rynek nowe i ulepszone produkty lub usługi, na przykład  w zakresie ochrony środowiska, budownictwa, poligrafii, technologii informatycznych, motoryzacji, medycyny.

W samym Programie Inteligentny Rozwój z nadwyżką wykonano wskaźniki dotyczące liczby firm objętych dofinansowaniem w ramach wsparcia otoczenia i potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw oraz kwoty wydatków. Wskaźnik dotyczący liczby firm zrealizowano w 175%, a związany z wydatkami w 226%.

Polska na tle pozostałych państw UE

Procent środków zakontraktowanych w ramach Polityki Spójności na koniec 2018 roku był w Polsce zbliżony do średniej unijnej (68%) i wynosił 72%. Najwyższe wartości osiągnęło w zakresie kontraktacji pięć państw członkowskich: Węgry (104%), Malta (84%), Portugalia (82%), Belgia (80%) i Cypr (80%). Najniższe wartości osiągnęły w zakresie kontraktacji: Austria (57%), Luksemburg (56%) i Hiszpania (49%).

Podobnie jest z wydatkowanymi środkami. Ich procent w ramach Polityki Spójności na koniec 2018 roku był w Polsce zbliżony do średniej unijnej (28% środków wydatkowanych) i wynosił 26% dostępnej alokacji na lata 2014-2020. Najwyższe wartości osiągnęły w zakresie wydatkowania cztery państwa członkowskie: Finlandia (55%), Irlandia (46%), Luksemburg (45%) i Austria (44%). Najniższą wartość osiągnęła w zakresie wydatkowania Chorwacja (17%).