Plan Junckera (pełna nazwa to Plan Inwestycyjny dla Europy) to przygotowany przez Komisję Europejską i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) plan pobudzenia inwestycji w gospodarce europejskiej. Skupia się na dwóch obszarach - szeroko rozumianej infrastrukturze oraz wsparciu małych i średnich przedsiębiorstw.

Na prawie 80 mld zł szacujemy wartość inwestycji wygenerowanych dzięki wsparciu EFIS, które sięgnęło 20 mld zł. Pieniądze z Planu Junckera mobilizują i gwarantują środki krajowe w finansowaniu inwestycji między innymi w obszarach rozwoju firm, energetyki, transportu, czy społecznego budownictwa mieszkaniowego. Środki z EFIS to również wsparcie dla projektów realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego

- mówi Tadeusz Kościński, minister finansów, funduszy i polityki regionalnej i dodaje

Nie czekając na zakończenie prac nad nowym mechanizmem InvestEU szykujemy mocny portfel projektów pod nowe rozdanie. Jest to jeden z instrumentów, które chcemy wykorzystać do powrotu na ścieżkę wzrostu po pandemii.

Wsparcie z EFIS przyjmuje formę pożyczki lub gwarancji. Wartość finansowania może osiągnąć maksymalnie 50 procent całkowitych nakładów inwestycyjnych. W EFIS nie ma tak zwanych kopert narodowych, czyli puli środków, które byłyby wcześniej zarezerwowane dla poszczególnych krajów UE. Polska musiała konkurować o wsparcie EFIS ze wszystkim pozostałymi państwami członkowskimi. Środki na gwarancje zapewnia Europejski Bank Inwestycyjny.

Duże i małe okno na inwestycje

Wsparcie EFIS udzielane było w ramach dwóch okien:

• „Infrastruktura i innowacje” (tak zwane duże okno) - finansowanie inwestycji rządowych, samorządowych, spółek skarbu państwa i prywatnych przedsiębiorstw, które realizują długoterminowe projekty infrastrukturalne o wartości co najmniej 100 mln zł oraz projektów innowacyjnych powyżej 30 mln zł.
• „MŚP i spółki o średniej kapitalizacji” (tak zwane małe okno) - preferencyjne finansowanie dla małych i średnich firm oraz tak zwanych spółek średniej kapitalizacji zatrudniających nie więcej niż 3 000 pracowników.

W „dużym oknie” Polska jest w pierwszej piątce państw Unii Europejskiej pod względem wartości zatwierdzonego wsparcia. Wyprzedzają nas tylko Francja, Włochy, Hiszpania i Niemcy. EBI potwierdził do tej pory finansowanie 58 dużych inwestycji z Polski o wartości ok. 58,9 mld zł z czego wsparcie z Planu Junckera wynosi ok. 18 mld zł.

Polska zajmuje obecnie 6. pozycję w małym oknie EFIS. W ramach tego okna wsparcie nie jest dystrybuowane przez EBI, a przez krajowych pośredników w oparciu o gwarancję z EFIS. Pośrednicy dysponują możliwością udzielenia kredytów na łączną kwotę 13,77 mld zł. Do końca III kwartału zawarto 54 750 umów na wsparcie polskich MŚP. Dzięki tym kredytom, zgodnie z metodyką Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (mechanizm dźwigni finansowej), zakłada się, że zostanie wygenerowanych ponad 27 mld zł inwestycji. Wielka trójka małego okna, czyli pośrednicy z największą wartością wsparcia to Bank Gospodarstwa Krajowego (8,9 mld zł), PKO Leasing (2,4 mld zł) i Bank Pekao (1,2 mld zł).

Systematyczna praca popłaca

Wartość zatwierdzonego wsparcia z EFIS dla polskich projektów - zgodnie z danymi KE - wynosi ponad 20 mld złotych. Jest też grupa projektów, które obejmują kilka państw lub całą UE (tzw. projekty wielonarodowe). W tych projektach nie można wyraźnie przyporządkować kwot do poszczególnych krajów. W związku z tym, nie zostały one uwzględnione w statystyce. Liczba zatwierdzonych projektów wielonarodowych, które realizowane są w co najmniej 2 krajach UE, w tym także na terenie Polski, wynosi 18. Łączna wartość tych inwestycji to ok. 127 mld zł, a wsparcie z EFIS - 9,3 mld zł.

Invest EU – następca Planu Junckera

Okres działania EFIS zakończy się z końcem grudnia 2020 r. Parlament Europejski pracuje nad rozporządzeniem powołującym następcę – Fundusz InvestEU od stycznia 2021 r. InvestEU ma działać na zbliżonych zasadach - zarówno jeśli chodzi o to, że będzie to wsparcie zwrotne, jak i o inwestycje, które będzie wspierał. Polska pozytywnie ocenia propozycję uruchomienia Programu InvestEU, jako instrumentu, którego głównym celem będzie dalsze pobudzanie inwestycji w UE. Wsparcie będzie pomocne polskim inwestorom oraz sektorowi MŚP oraz spółkom średniej kapitalizacji. Będzie finansować inwestycje w szeroko rozumianej służbie zdrowia, cyfryzacji, związane z innowacyjnością i rozwojem technologicznym gospodarki, ochroną środowiska, energetyką i odnawialnymi źródłami energii, infrastrukturą o szczególnym znaczeniu (infrastrukturą krytyczną) oraz sektorem transportu.