Gdyby jednym zdaniem podsumować, czym w ostatnim roku zajmowaliśmy się w MFiPR, brzmiałoby ono: dbaliśmy o zrównoważony rozwój Polski. Był to na pewno rok inwestycji, napędzanych środkami budżetowymi i unijnymi. Rozwijaliśmy też partnerstwo publiczno-prywatne, a przy tym poprawialiśmy dostępność. A to wszystko w mało sprzyjających okolicznościach, czyli w trakcie pandemii

- mówi minister finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeusz Kościński.

Fundusze UE 2014-2020 – nie zwalniamy tempa

Polska jest jednym z liderów w inwestowaniu funduszy unijnych. Do 15 listopada zainwestowaliśmy już 303,6 mld zł, czyli ponad 89,2 procent przypadających Polsce pieniędzy z Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Samorządy, przedsiębiorcy, instytucje rządowe i organizacje pozarządowe realizują z wykorzystaniem współfinansowania unijnego ponad 75,3 tysiące inwestycji na całkowitą kwotę 499,7 mld zł.

Na co przeznaczyliśmy pieniądze? Między innymi na projekty infrastrukturalne – budowę dróg: odcinka A2 z Warszawy do Mińska Mazowieckiego, odcinka A1 pomiędzy węzłami Częstochowa Północ i Częstochowa Blachownia, drogi ekspresowej S5 na odcinku Bydgoszcz – Mielno oraz pomiędzy Poznaniem a Radomickiem, budowę odcinka S17 od końca obwodnicy Kołbieli do początku obwodnicy Garwolina. Przy wsparciu funduszy unijnych powstały obwodnice - Dąbrowy Tarnowskiej, Bolkowa, oraz Góry Kalwarii.  Z pomocą funduszy unijnych zmieniamy oblicze polskich dworców kolejowych, również tych w mniejszych miejscowościach. Podróżni, także ci z niepełnosprawnościami, mogą już korzystać z dworców w Nidzicy, czy w Białymstoku.

Poza tym inwestowaliśmy w innowacje, przedsiębiorczość, ochronę środowiska, energetykę, zdrowie, naukę, kulturę, rozwój kompetencji, poprawę sytuacji na rynku pracy i wiele innych dziedzin.

Warto pamiętać, że środki unijne zawsze idą w parze z pieniędzmi krajowymi. Do każdej złotówki z Unii Europejskiej budżet państwa, budżety samorządów i prywatne podmioty dokładają średnio 65 groszy

- podkreśla minister Kościński.

Pracujemy nad nową perspektywą

Zgodnie z porozumieniem budżetowym Polska otrzyma na lata 2021-2027 prawie 160 miliardów euro (w tym 125 mld euro jako dotacje, a ponad 34 mld euro jako niskooprocentowane pożyczki). 66,4 mld euro z tej puli będzie przeznaczone na politykę spójności. Zadaniem Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej jest teraz przełożenie tych pieniędzy na konkretne programy i inwestycje. Przygotowujemy Umowę Partnerstwa na lata 2021-2027, czyli najważniejszy dokument, który pokaże jak chcemy wykorzystać fundusze unijne, oraz poszczególne programy operacyjne. Projekt Umowy Partnerstwa przekażemy do uzgodnień z Komisją Europejską na początku 2021 roku.

W ramach Funduszu Odbudowy Polska będzie miała do dyspozycji ponad 57 mld euro. Podstawą do sięgnięcia po pieniądze z Funduszu Odbudowy będzie Krajowy Plan Odbudowy (KPO), który musi przygotować każde państwo. KPO określi reformy i inwestycje wzmacniające potencjał wzrostu i odporności gospodarczej.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej koordynuje przygotowanie Krajowego Planu Odbudowy. Pierwszy etap prac jest już za nami. Zebraliśmy propozycje inwestycji od resortów, samorządów oraz partnerów społeczno-gospodarczych. Wpłynęło do nas ponad 1200 projektów, dotyczących wielu dziedzin, np. energetyki, ochrony środowiska, zdrowia, innowacji i przedsiębiorczości, transportu, czy spójności  terytorialnej. Następnie dokonaliśmy ich analizy, identyfikacji spójności z celami KPO oraz opracowaliśmy kryteria oceny projektów. Zweryfikowaliśmy, które mogą być finansowane z KPO oraz te, które, po spełnieniu odpowiednich warunków, mogą być sfinansowane z innych źródeł. Kolejnym krokiem będzie stworzenie finalnej listy wiązek projektów, w ramach których będzie można ubiegać się o wsparcie z KPO. Pracujemy też nad samym dokumentem, w którym zostaną określone cele rozwojowe naszego kraju oraz reformy,  które chcemy realizować przy pomocy środków z KPO.  Od listopada tego roku trwa też nieformalny dialog z Komisją Europejską dotyczący zawartości KPO.

Polska z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji może dostać nawet 3,5 mld euro. Pieniądze te mają trafić do regionów Polski, które w największym stopniu będą dotknięte skutkami przemian w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej będzie wspierać regiony przygotowujące terytorialne plany sprawiedliwej transformacji. Pozwoli to samorządom województw sprawniej opracowywać skuteczne plany. Negocjacje ram prawnych dla środków na sprawiedliwą transformację powinny zakończyć się w tym roku. Terytorialne plany sprawiedliwej transformacji i program dedykowany Funduszowi Sprawiedliwej Transformacji ma być negocjowany z Komisją Europejską w przyszłym roku.

Otrzymaliśmy też dodatkowe 2 mld euro w ramach instrumentu ReactEU. To instrument, który ma stanowić szybkie wsparcie w związku z koronakryzysem. Te pieniądze będziemy inwestować w ramach obecnej perspektywy. Podzielimy je na istniejące programy. Chcemy przeznaczyć je między innymi na wsparcie biznesu, służbę zdrowia, energetykę i cyfryzację czy czyste powietrze.

Opracowaliśmy odpowiedź na skutki wywołane koronawirusem - Funduszowy Pakiet Antywirusowy

W związku z potrzebą szybkiej i skutecznej reakcji na społeczno-gospodarcze skutki pandemii Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przygotowało specustawę dotyczącą rozwiązań prawnych na rzecz wdrażania Funduszy Europejskich w dobie pandemii. Specustawa Funduszowa była wzmocnieniem rządowej Tarczy Antykryzysowej i miała dwa cele. Po pierwsze, dawała większą elastyczność firmom, organizacjom czy instytucjom realizującym projekty dofinansowane z Funduszy Europejskich. Po drugie, wprowadzała możliwości przesunięcia dostępnych funduszy na walkę ze skutkami epidemii.
Wraz z przygotowaniem specustawy funduszowej, MFiPR wydał 5 rozporządzeń dotyczących udzielania "antycovidowej" pomocy publicznej w programach finansowanych z funduszy unijnych.

Dzięki staraniom Polski udało się zmienić prawo unijne tak, by można było przesunąć część środków unijnych na walkę z pandemią. Polska przygotowała wtedy tzw. „koktajl antywirusowy”, czyli propozycje zmian w prawie unijnym, które poluzowywałyby zasady inwestowania funduszy unijnych.

Do tej pory na walkę z pandemią i jej gospodarczymi skutkami przeznaczyliśmy z funduszy unijnych około 14,5 mld zł. To między innymi dopłaty do wynagrodzeń (2 mld zł), które uratowały pól miliona miejsc pracy, dofinansowanie kapitału obrotowego, czyli wydatków związanych z bieżącą działalnością firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (ponad 2 mld zł), premie technologiczne dla firm, które w czasie pandemii inwestują w innowacje (350 mln zł). Pieniądze zostały również zainwestowane w komputery dla uczniów w ramach programów Zdalna Szkoła i Zdalna Szkoła plus, pożyczki szerokopasmowe dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych (400 mln zł) oraz sprzęt medyczny i środki ochrony osobistej, które trafiły do szpitali w całej Polsce (948 mln zł).

Planujemy rozwój miast

Przygotowaliśmy i szeroko konsultujemy założenia do aktualizacji Krajowej Polityki Miejskiej (KPM). W KPM wytyczone są kierunki rozwoju miast, które mają być miejscami przyjaznymi dla mieszkańców oraz być atrakcyjne do prowadzenia biznesu przez przedsiębiorców. To dokument, który określa planowane działania administracji rządowej dotyczące polityki miejskiej. Aktualizacja Krajowej Polityki Miejskiej ma dostosować ją do najnowszych priorytetów rozwojowych w Polsce i międzynarodowych trendów w rozwoju miast oraz zmieni perspektywę jej funkcjonowania z 2023 na 2030 rok.

Przygotowujemy się do organizacji Światowego Forum Miejskiego, które w 2022 roku odbędzie się w Katowicach. To najważniejsza i największa konferencja poświęcona tworzeniu i realizacji polityk miejskich na świecie, którą organizuje UN-Habitat, agenda ONZ ds. urbanizacji i osiedli miejskich. W lutym przedstawiciele ministerstwa wzięli udział w 10. edycji wydarzenia, które odbyło się w Abu Dhabi. Była to doskonała okazja do promocji Katowic na międzynarodowej arenie i zachęcenia uczestników imprezy do odwiedzenia stolicy Śląska za dwa lata.

Dostępność zaczyna się od drugiego człowieka

W lipcu upłynęły dwa lata od przyjęcia przez rząd Programu Dostępność Plus, którego realizację koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Już 199 organizacji, firm i instytucji podjęło wyzwanie i uczestniczy w Partnerstwie na rzecz Dostępności. Ponad 8 mld zł to koszt trwających obecnie inwestycji, które poprawią dostępność. Te środki pozwolą usunąć bariery architektoniczne i zapewnić dostępność w szkołach, uczelniach, przychodniach, szpitalach, urzędach, budynkach wielorodzinnych, na dworcach kolejowych i w przestrzeni publicznej miast. Powstają innowacje produktowe i społeczne, które pomagają pokonać bariery. Fundusz Dostępności dofinansowuje poprawę dostępności budynków wielorodzinnych. Ustawa o zapewnieniu dostępności nareszcie daje prawo i wprowadza obowiązek zapewnienia dostępności. Umożliwia włączenie osób ze   szczególnymi potrzebami do aktywnego życia.

Dbamy o nasze małe ojczyzny

Na realizację Programu Mosty dla Regionów rząd przeznaczył z budżetu państwa około 2,3 mld zł. To przeprawy, które powstaną nie tylko na Wiśle, lecz także Odrze, Bugu, Noteci, Warcie czy mniejszych rzekach, jak Soła i Dunajec. Do tej pory ogłoszono dofinansowanie na przygotowanie dokumentacji 22 nowych przepraw. Program jest odpowiedzią na potrzeby społeczności i samorządów, które – ze względu na wysoki koszt budowy mostów – nie były w stanie samodzielnie finansować tego typu inwestycji.

Do tej pory wręczyliśmy samorządowcom m. in. opinie o pozytywnej rekomendacji o dofinansowanie budowy mostów w miejscowościach: Stalowa Wola, Porąbka, Jarosław i Sanok oraz przeprawy między wsią Granne w powiecie siemiatyckim oraz wsią Krzemień Wieś w powiecie sokołowskim oraz na Odrze, gdzie most połączy miejscowość Łubowice i Ciechowice, a także pomiędzy Antoniówką Świerżowską a Świerżami Górnymi. Nowy most powstanie też na Odrze pomiędzy Krapkowicami a Gogolinem.

Realizujemy Program dla Śląska, w którym na rozwój województwa śląskiego mamy obecnie 62 mld zł. Ponad 58 mld zł już pracuje w gospodarce, z czego zakontraktowano ponad 22 mld zł. Program ma otwarty charakter, stale poszukiwane są kolejne inicjatywy wpisujące się w cele programu. Obecnie jest to już 116 przedsięwzięć.

Koordynujemy realizację Pakietu dla średnich miast. Ma on na celu wyrównanie szans rozwojowych wszystkich obszarów, w szczególności tych z największymi problemami społeczno-gospodarczymi. W ramach krajowych programów operacyjnych przeznaczyliśmy dla miast średnich około 3 mld zł.

We współpracy z instytucjami centralnymi, samorządem województwa podkarpackiego, bieszczadzkimi powiatami i gminami oraz partnerami społeczno-gospodarczymi realizujemy Program dla Bieszczad. Ma on za zadanie wsparcie rozwoju Bieszczad przez połączenie sił i środków krajowych oraz samorządowych. Kwoty inwestycji realizowanych oraz planowanych na obszarze Bieszczad to około 1 mld zł.

Partnerstwo publiczno-prywatne coraz popularniejsze

Rok MFiPR to również dobry klimat dla PPP – ogłoszenie przetargu na wybór partnera prywatnego, który zajmie się budową Portu Zewnętrznego w Gdyni – największa inwestycja planowana do realizacji w formule PPP w Polsce i jedna z większych na świecie, skuteczne wykorzystywanie formuły PPP w sektorze gospodarki odpadami, efektywności energetycznej,   przeszkoleni urzędnicy samorządowi, oraz przygotowanie nowych projektów, które będą realizowane w najbliższym czasie.