Szwajcarsko-Polski Program Współpracy
Szwajcarsko-Polski Program Współpracy (SPPW) był formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Szwajcarię Polsce w ramach wsparcia dla 10 państw członkowskich Unii Europejskiej, które przystąpiły do niej 1 maja 2004 r. oraz Rumunii, Bułgarii i Chorwacji. Na mocy umów międzynarodowych, rozdysponowano ponad 1 mld franków szwajcarskich. Do Polski trafiła niemal połowa tych środków - 489 mln CHF.
Celem SPPW było stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce.
Wsparcie uzyskało 5 obszarów:
- rozwój regionalny i ochrona granic;
- środowisko i infrastruktura;
- sektor prywatny;
- nauka, zdrowie i pomoc społeczna;
- społeczeństwo obywatelskie i współpraca partnerska.
Program był realizowany na terenie całego kraju, przy czym zakładał preferencje dla czterech województw: lubelskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz małopolskiego – na tych obszarach wydatkowano ok. 43% całej puli środków. Z Programu skorzystały zarówno instytucje sektora publicznego i prywatnego, jak i organizacje pozarządowe.
Projekty były wybrane na drodze procedury konkursowej lub – w szczególnych przypadkach – pozakonkursowej. Poziom dofinansowania projektów wynosił od 60% do 100% całkowitych kosztów kwalifikowanych.
Dofinansowano 58 dużych projektów, funduszy i programów oraz ponad 1 700 mniejszych projektów.
Funkcję Krajowej Instytucji Koordynującej pełniło polskie Ministerstwo Rozwoju. Instytucje reprezentujące stronę szwajcarską to: Ministerstwo Spraw Zagranicznych działające poprzez Szwajcarską Agencję ds. Rozwoju i Współpracy (SDC) oraz Ministerstwo Gospodarki działające poprzez Państwowy Sekretariat do spraw Ekonomicznych (SECO), a także Biuro ds. Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy przy Ambasadzie Konfederacji Szwajcarskiej w Warszawie.
SPPW był programem komplementarnym wobec innych pro-rozwojowych funduszy, jakie napływają do Polski od momentu akcesji przede wszystkim z samej UE, ale także z Norwegii, Islandii i Liechtensteinu (w ramach tzw. Funduszy norweskich i EOG).
14 czerwca 2017 r., po dziesięcioletnim okresie wdrażania, Szwajcarsko-Polski Program Współpracy został zamknięty (wyjątek stanowi projekt „Poprawa środowiska biznesowego i dostępu do kapitału dla małych i średnich przedsiębiorstw”, który wkroczył w fazę monitorowania dokonanych w nim inwestycji).
Więcej informacji o Programie dostępne jest na stronie: https://www.programszwajcarski.gov.pl/strony/o-programie/poznaj-zasady-dzialania-programu/
Osiągnięte rezultaty
Środowisko i infrastruktura – największe wsparcie
Jednym z priorytetów Programu było środowisko i infrastruktura, które uzyskały w ramach SPPW największe wsparcie – 198,7 mln CHF. Dlatego też w ramach programu dofinansowaniem objęto usuwanie rakotwórczego azbestu z polskich dachów. Dzięki demontażowi oraz dodatkowemu finansowaniu zakupu blachy służącej do pokrycia dachów, usunięto zagrożenie dotykające 88 tys. osób w woj. małopolskim i lubelskim. Bezpiecznemu składowaniu poddano aż 131 tys. ton azbestu.
Celem wielu projektów było wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. W Lęborku rozbudowano elektrociepłownię na biomasę, wykorzystującą technologię wysokosprawnej kogeneracji. Dzięki temu ciepłownia zmniejszyła spalanie węgla, który negatywnie wpływał na środowisko i zdrowie mieszkańców o ponad 7000 ton/rok. W wielu obiektach, także użyteczności publicznej zmodernizowano systemy ogrzewania, ograniczając zużycie węgla przy równoczesnym zwiększeniu produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Jednocześnie zainstalowano systemy solarne na ponad 25 tys. budynków.
Kilka przedsięwzięć dotyczyło zrównoważonego rozwoju kolejnictwa; dzięki dofinansowaniu uzupełniono tabor dla składów kolei regionalnych na trasie Malbork-Grudziądz oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej, zmodernizowano infrastrukturę kolejową na linii WKD i zainstalowano defibrylatory w pociągach kursujących na trasach województwa pomorskiego.
W Legionowie wybudowano dworzec kolejowy wraz z platformą autobusową i dwoma parkingami. Park&Ride jest miejscem przyjaznym dla podróżnych, w tym dla osób starszych i niepełnosprawnych. Inwestowano także w infrastrukturę drogową w powiatach województw lubuskiego, podlaskiego i mazowieckiego.
Nauka i przedsiębiorczość
Środki SPPW zainwestowano także w innowacyjne małe i średnie przedsiębiorstwa. Polscy naukowcy wraz ze swoimi szwajcarskimi kolegami prowadzili badania nad nanomateriałami dla bioenergetyki oraz wykorzystaniem technologii informatycznych w astrofizyce. Efektem tej współpracy było m.in. ponad 20 wniosków patentowych, wiele szkoleń i staży oraz wspólnych projektów.
Zdrowie i działania profilaktyczne
Przy wsparciu SPPW prowadzono działania edukacyjne i prozdrowotne; dofinansowano ogólnopolskie programy profilaktyczne, których celem była poprawa zdrowia jamy ustnej, zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym; zapobieganie zakażeniom HCV (wywołującym zapalenie wątroby typu C), a także przeciwdziałanie uzależnieniom od alkoholu, tytoniu i środków psychoaktywnych. Profilaktyką objęto ponad 1,6 mln osób.
Wybrane efekty programu w liczbach:
- Zneutralizowano 131 tys. ton azbestu.
- Zamontowano systemy solarne na 25 tys. budynków.
- Programami zdrowotnymi objęto ponad 1,6 mln osób.
- Ponad 376 tys. osób uczestniczyło w różnych formach edukacji.
- Powstało co najmniej 879 nowych miejsc pracy.
- Przyznano 1352 granty na przedsięwzięcia pobudzające rozwój lokalny.
- Wsparto 177 inicjatyw MŚP w zakresie realizacji idei CSR – społecznej odpowiedzialności biznesu.
- Zmodernizowano 30 tys. m2 powierzchni Domów Pomocy Społecznej i placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz 175 tys. m2 infrastruktury towarzyszącej.
- Przeprowadzono blisko 3 tys. akcji inwentaryzacyjnych w dziedzinie ochrony przyrody.
- W Białej Podlaskiej zbudowano filtr epidemiologiczny.
- Wybudowano kolejowe przejście graniczne w Siemianówce oraz drogowe przejście graniczne w Połowcach.
- Umożliwiono współpracę ponad 500 naukowców z Polski i Szwajcarii.