30 czerwca 2022 r. oficjalnie zakończyły się negocjacje Umowy Partnerstwa między Komisją Europejską a polskim rządem. Dziś została wręczona decyzja o Umowie Partnerstwa.

Negocjacje z Komisją Europejską przyniosły Polsce nie tylko korzyści finansowe, ale także dotyczące konkretnych zapisów, na których nam szczególnie zależało i które ostatecznie znalazły się w Umowie Partnerstwa. Pozostaniemy największym beneficjentem polityki spójności spośród wszystkich państw członkowskich UE. Udało nam się też rozszerzyć możliwość dofinansowania z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji dla dwóch dodatkowych województw - łódzkiego i małopolskiego. Natomiast program dla Polski Wschodniej, który pierwotnie miał zostać wygaszony, nie tylko będzie kontynuowany w nowej perspektywie finansowej, ale także zwiększy swój zasięg działania o część województwa mazowieckiego. Skorzystają na tym zwykli obywatele

– powiedział minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

Polska jest liderem inwestowania i wdrażania funduszy europejskich wśród wszystkich 27. państw członkowskich. Potwierdzają to regularne audyty przeprowadzane przez Europejski Trybunał Obrachunkowy.

Jestem też przekonany, że te wszystkie te działania i inwestycje, które w najbliższej dekadzie będą realizowane w ramach polityki spójności UE, przyczynią się do dobrobytu polskiego społeczeństwa oraz złagodzą negatywne skutki ostatnich lat i miesięcy spowodowane przede wszystkim pandemią COVID-19, wojną na Ukrainie, rosnącymi cenami surowców energetycznych czy też szybko zmieniającą się sytuacją gospodarczą na świecie

– podkreślił minister Grzegorz Puda.

Miliardy euro na politykę spójności

Polski rząd wynegocjował największy – spośród wszystkich państw członkowskich UE – budżet na realizację polityki spójności na lata 2021-2027, który będzie można wykorzystać do 2029 r. Łączna kwota, którą w oparciu o Umowę Partnerstwa będziemy mogli przeznaczyć na realizację projektów w całej Polsce, wynosi 76 mld euro. To przekłada się na 348 mld zł.

Na polski budżet Umowy Partnerstwa składa się pięć funduszy unijnych, z których zostaną sfinansowane poszczególne programy krajowe, regionalne i transgraniczne oraz inne mechanizmy wsparcia. Są to :

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – 47,4 mld euro
• Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) – 12,9 mld euro
• Fundusz Spójności (FS) – 11,3 mld euro
• Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) – 3,8 mld euro
• Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA) – 0,5 mld euro

Co równie istotne, przyznane Polsce pieniądze będzie trzeba wydać w oparciu o sześć Celów Polityki Spójności:

1. bardziej inteligentna Europa – 12,9 mld euro
2. bardziej przyjazna dla środowiska, niskoemisyjna Europa – 21,9 mld euro
3. lepiej połączona Europa – 15,7 mld euro
4. bardziej społeczna Europa – 16,6 mld euro
5. Europa bliżej obywateli – 2,4 mld euro
6. sprawiedliwa transformacja – 3,7 mld euro.

Czym jest Umowa Partnerstwa

Umowa Partnerstwa, którą przygotowywało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej we współpracy z innymi resortami, jest najważniejszym dokumentem, który określa współpracę między Unią Europejską a Polską. To uzgodniona z Komisją Europejską kompleksowa strategia wykorzystania funduszy europejskich w obecnej perspektywie finansowej na lata 2021-2027. Stanowi realizację krajowych dokumentów takich jak Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju oraz – wynikających z niej – strategii sektorowych. Zakłada kontynuację realizacji dotychczasowych programów krajowych oraz programów regionalnych.

Bogactwo programów i instrumentów wsparcia

Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027 będzie wdrażana w oparciu o konkretne formy wsparcia dla poszczególnych osób, firm i jednostek samorządu terytorialnego. Zakłada kontynuację realizacji dotychczasowych programów krajowych, szesnastu programów regionalnych, programów współpracy transgranicznej i transnarodowej.

Obecnie na etapie szczegółowych uzgodnień znajduje się osiem nowych programów krajowych:

• Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) – 24 mld euro
• Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) – 8 mld euro
• Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) – 2 mld euro
• Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) – 2,6 mld euro
• Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) – 4 mld euro
• Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich (PTFE) – 550 mln euro
• Fundusze Europejskie dla Rybactwa (PFER) – 512 mln euro
• Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową (FEPŻ) – 525 mln euro.

Pieniądze zapisane w Umowie Partnerstwa trafią do podmiotów, które zamierzają realizować swoje projekty także przy wsparciu jednego z szesnastu Programów Regionalnych.
Podobnie jak w latach 2014-2020, również w nowej perspektywie finansowej na lata 2021-2027 ok. 60% funduszy z polityki spójności trafi do programów realizowanych na poziomie krajowym. Pozostałe 40% otrzymają programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw.

Będzie można również skorzystać z dofinansowania projektów z jednego z trzech Instrumentów Terytorialnych, tj.:

• Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS);
• Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT);
• Inny Instrument Terytorialny (IIT).

Ich celem jest wzmocnieniu współpracy i partnerstw samorządów, które realizują wspólne działania rozwojowe na podstawie strategii terytorialnych. Wpisują się one w cele określone na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim.

Dla kogo, kiedy i gdzie

O wsparcie z poszczególnych instrumentów finansowych będą mogły ubiegać się:

• Osoby fizyczne,
• Firmy prywatne,
• Jednostki samorządu terytorialnego.

Przewidujemy, że wydanie decyzji w sprawie uruchamiania poszczególnych programów, które są objęte Umową Partnerstwa, nastąpi do końca 2022 r. Sukcesywnie, w ramach zatwierdzania kolejnych programów, będą też uruchamiane konkursy, a za nimi pójdą pierwsze płatności do podmiotów, które otrzymają dofinansowanie na swoje projekty. Planujemy, że nastąpi to na początku 2023 r.

Skala możliwego dofinansowania zależeć będzie również od województwa, na terenie którego dany projekt będzie realizowany. Regiony słabiej rozwinięte, które stanowią dominującą większość terytorium Polski, będą mogły liczyć na dofinansowanie nawet do 85% realizowanego przedsięwzięcia. Dotyczy to wszystkich województw w naszym kraju, z wyjątkiem dolnośląskiego i wielkopolskiego, gdzie wsparcie może sięgnąć max. 70%. Najniższym poziomem dofinansowania został objęty region warszawski stołeczny – 50%.  

Proces negocjacji

30 listopada 2021 r. projekt Umowy Partnerstwa został przyjęty przez Radę Ministrów. Dwa tygodnie później, 15 grudnia 2021 r., został oficjalnie przekazany do Komisji Europejskiej. Następnie, podczas spotkania które odbyło się 25 stycznia 2022 r. w Warszawie, zainaugurowano formalne negocjacje między polskim rządem a Komisją Europejską.

Po otrzymaniu uwag formalnych rozpoczął się proces uzgadniania kompromisowych zapisów w Umowie Partnerstwa. Udało się wynegocjować najważniejsze kwestie, które były dotąd rozbieżnościami pomiędzy stroną polską a Komisją Europejską – tj. transfery pomiędzy funduszami, zakres geograficzny Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, a także sprawy dotyczące obszaru zdrowia i zasad horyzontalnych.

2 czerwca 2022 r. Umowa Partnerstwa na lata 2021-2027 została przekazana do weryfikacji Komisji Europejskiej. 30 czerwca 2022 r. Polska i Komisja Europejska uzgodniły treść dokumentu, który będzie regulował wdrażanie polityki spójności w naszym kraju w unijnej perspektywie finansowej na lata 2021-2027.  

Korzyści dla obywateli i przedsiębiorców

MFiPR koordynuje inwestowanie funduszy unijnych w Polsce, w tym Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, który wspiera zatrudnienie, edukację, wyrównywanie szans w regionach oraz  ochronę zdrowia w Polsce. Dzięki realizacji Umowy Partnerstwa znacząco zwiększy się dostęp do:

• nowych miejsc pracy,
• opieki zdrowotnej, zwłaszcza na obszarach peryferyjnych.

Będzie też można liczyć na:

• wsparcie rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw i start-upów,
• działania związane z adaptacją miast do zmian klimatu,
• rozwój infrastruktury transportowej (m.in. rozwój niskoemisyjnego transportu publicznego w miastach, a także ponadregionalnych sieci dróg i kolei),
• wsparcie przedsiębiorczości oraz projektów B+R i dot. gospodarki niskoemisyjnej.