Generalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska prowadzi centralny rejestr form ochrony przyrody, dostępny pod adresem crfop.gdos.gov.pl. 

Zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody  „organ, który utworzył lub ustanowił formę ochrony przyrody (…) przesyła Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska, w terminie 30 dni od dnia jej utworzenia lub ustanowienia, kopię aktu o utworzeniu lub ustanowieniu danej formy ochrony (…) a także, w tym samym terminie, dokonuje wpisu tych informacji do centralnego rejestru form ochrony przyrody". Aktualność danych wpisanych do rejestru zależy więc, w zasadniczym stopniu, od realizacji ustawowego obowiązku przez właściwe organy:

• rady gmin w zakresie pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i użytków ekologicznych;

• sejmiki wojewódzkie w zakresie parków krajobrazowych i obszarów ochronionego krajobrazu;

• regionalnych dyrektorów ochrony środowiska w zakresie rezerwatów przyrody,

• Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w zakresie obszarów Natura 2000,

• dyrektorów parków narodowych w zakresie parków narodowych.

Mimo że dane prezentowane na stronach crfop.gdos.gov.pl, geoserwis.gdos.gov.pl i www.gov.pl/web/gdos/dostep-do-danych-geoprzestrzennych pochodzą z aktów prawnych dotyczących form ochrony przyrody oraz są uzyskiwane na ich podstawie, nie stanowią jednak prawnego ustalenia lokalizacji i przebiegu granicy form ochrony przyrody. Dlatego w celu dokonywania czynności prawnych oraz stosowania prawa należy posługiwać się bezpośrednio zapisami aktów prawnych o ustanowieniu formy ochrony przyrody lub innych regulacji jej dotyczących, a w przypadku niejasności należy skontaktować się bezpośrednio z organem, w którego kompetencjach dana forma się znajduje.

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska prowadzi witrynę interaktywnych map Geoserwis, w której prezentowane są dane przestrzenne, dotyczące m.in. form ochrony przyrody w Polsce. Jest ona dostępna pod adresem geoserwis.gdos.gov.pl.

W ramach Geoserwisu zostały utworzone dwie usługi według otwartych standardów Open Geospatial Consortium zgodnych z dyrektywą 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego Unii Europejskiej z dnia 14 marca 2007 r. o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej oraz zapisami ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej:

• usługa przeglądania WMS: https://sdi.gdos.gov.pl/wms 

• usługa pobierania WFS: https://sdi.gdos.gov.pl/wfs

W ramach projektu POIS.02.04.00-00-0191/16 realizowanego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w latach 2017-2023 pn. „Inwentaryzacja cennych siedlisk przyrodniczych kraju, gatunków występujących w ich obrębie oraz stworzenie Banku Danych o Zasobach Przyrodniczych” (dalej BDZP) zostały utworzone usługi WMS i WFS dotyczące rozmieszczenia gatunków chronionych oraz siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim w Polsce. Struktura atrybutowa danych odpowiada strukturze zawartej w dokumencie „Standard wektorowych danych przestrzennych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska na potrzeby gromadzenia informacji o rozmieszczeniu chronionych gatunków, ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych”. Więcej informacji o projekcie BDZP można uzyskać pod adresem: https://www.gov.pl/web/gdos/bank-danych-o-zasobach-przyrodniczych-BD.

Poniżej linki do utworzonych usług: 
•    usługa przeglądania WMS: https://bankdanych.gdos.gov.pl/backend/wms
•    usługa pobierania WFS: https://bankdanych.gdos.gov.pl/backend/wfs

Należy również wskazać, iż powyższe dane nie zawierają bezpośredniej lokalizacji występowania chronionego gatunku czy siedliska przyrodniczego, lecz z uwagi na różną wrażliwość danych gatunkowych, informacje te są zgeneralizowane w siatkach o dł. boków 1 km x 1 km. W celu uzyskania szczegółowych i dalszych informacji należy kontaktować się z organem/instytucją określoną jako źródło danych, która przekazała dane do zasilenia systemu Bank danych.

Projekt BDZP został sfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, oś priorytetowa II „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu”, działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Dodatkowo, w ramach projektu POIS.02.04.00-00-0100/16 pn. "Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną" zostały utworzone usługi WMS/WFS dotyczące występowania inwazyjnych gatunków obcych w środowisku przyrodniczym w Polsce. Dane zostały zebrane w latach 2017-2018 i dotyczą 118 gatunków objętych projektem. Więcej informacji o projekcie, w tym karty informacyjne gatunków i analizy stopnia ich inwazyjności, można znaleźć na stronie: https://projekty.gdos.gov.pl/igo-o-projekcie. Poniżej linki do utworzonych usług:

• usługa przeglądania WMS: https://inwazyjne.gdos.gov.pl/geoserver/wms

• usługa pobierania WFS: https://inwazyjne.gdos.gov.pl/geoserver/wfs

Usługi te są kompatybilne z większością programów z rodziny systemów informacji przestrzennych (GIS), takich jak ESRI ArcGIS czy QGIS, gdzie mogą być dowolnie analizowane i przetwarzane na większość popularnych formatów (m.in. ESRI Shapefile). Dzięki usłudze WFS można również pobrać dane dotyczące poszczególnych form ochrony przyrody bezpośrednio do tego formatu poprzez zamieszczone poniżej odnośniki:

• Parki narodowe

• Parki krajobrazowe

• Rezerwaty

• Obszary chronionego krajobrazu

• Obszary mąjące znaczenie dla Wspólnoty (OZW) / specjalne obszary ochrony (SOO) - "siedliskowa" Natura 2000

• Obszary specjalnej ochrony ("ptasia" Natura 2000)

• Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• Stanowiska dokumentacyjne

• Użytki ekologiczne

• Pomniki przyrody (podział na województwa)

  • woj. dolnośląskie

  • woj. kujawsko-pomorskie

  • woj. lubelskie

  • woj. lubuskie

  • woj. łódzkie

  • woj. małopolskie

  • woj. mazowieckie

  • woj. opolskie

  • woj. podkarpackie

  • woj. podlaskie

  • woj. pomorskie

  • woj. śląskie

  • woj. świętokrzyskie

  • woj. warmińsko-mazurskie

  • woj. wielkopolskie

  • woj. zachodniopomorskie

• Obszary RAMSAR

• Korytarze ekologiczne

• Mezoregiony fizycznogeograficzne

• Regiony biogeograficzne

---

W związku z aktualizacją polskiej sieci obszarów Natura 2000 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w 2024 roku opracowała propozycje zmian granic istniejących obszarów oraz utworzenie trzech nowych obszarów Natura 2000. Propozycje zostały zaakceptowane przez Radę Ministrów i przekazane do Komisji Europejskiej w styczniu 2025 r. Obecnie oczekują na akceptację Komisji Europejskiej.

Granice nowych obszarów Natura 2000 (3) oraz obszarów proponowanych do zmian (21) zostały udostępnione do pobrania pod odnośnikiem: zmiany granic w sieci Natura 2000 – 2024.  

Należy zaznaczyć, że zmieniane obszary są chronione na podstawie art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2024 r. poz. 1478, z późn. zm.) i powinny być brane pod uwagę m.in. w trakcie autoryzacji planów i przedsięwzięć.

---

W związku z koniecznością uwzględnienia oddziaływań skumulowanych w procedurach związanych z ocenami oddziaływania na środowisko Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska gromadzi dane o lokalizacji elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych oraz biogazowni w Polsce. Dane obejmują zarówno przedsięwzięcia planowane, jak i zrealizowane, przy czym nie w każdym przypadku dane są kompletne i zawierają wszystkie informacje o przedsięwzięciu.  Planowane są cykliczne aktualizacje zbioru. Najbliższa aktualizacja danych planowana jest do końca IV kwartału 2025 r. 

Przedstawienie powyższych danych przestrzennych ma na celu zbieranie informacji o dynamicznie rozwijających się przedsięwzięciach OZE na terenie Polski i może stanowić narzędzie do dalszych analiz dla użytkowników z różnych sektorów. 

Warstwy przestrzenne dla inwestycji są do pobrania z poniższych linków:

- Biogazownie
- Elektrownie fotowoltaiczne
- Elektrownie wiatrowe

---

W przypadku trudności z obsługą usług sieciowych, do pobierania danych przestrzennych, można zapoznać się z filmami instruktażowymi.

• wykorzystanie usługi WFS w ArcGIS,

• wykorzystanie usługi WFS w QGIS,

• wykorzystanie Geoserwisu do sprawdzenia obecności form ochrony przyrody na określonym polu.

Metadane do powyższych usług: geoserwis.gdos.gov.pl/metadane

• schemat.xsd

Dodatkową pomoc i wyjaśnienia można uzyskać w Zespole ds. Informacji Przestrzennej Departamentu Zarządzania Zasobami Przyrody: crfop@gdos.gov.pl