Generalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska

Bizon to gatunek, który znajduje się na liście inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, podlegających szybkiej eliminacji. Skutki jego dalszej wędrówki mogłyby realnie zagrozić hodowlom i wolnym stadom żubra, ale i bezpieczeństwu ludzi w bezpośrednim otoczeniu.  

Eliminacja bizona ze środowiska była więc konieczna. Sytuacja stawała się trudna i stwarzała poważne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt oraz ludzi, którzy uczestniczyli w akcji. 

13 sierpnia br. Komisja Państwowej Rady Ochrony Przyrody ds. Ochrony Gatunków rekomendowała pilną eliminację bizona, który poruszał się po terenach województwa świętokrzyskiego.  

W świetle opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody: (...) jak najszybszy odstrzał tego osobnika jest w tym wypadku dopuszczalny, a nawet pożądany w świetle ww. Rozporządzenia Rady Ministrów. Jego eliminacji ze środowiska naturalnego należy dokonać jak najszybciej, najlepiej jeszcze w dniu dzisiejszym. 

W skład PROP wchodzą przedstawiciele organizacji przyrodniczych oraz wybitni polscy naukowcy, w tym Ci, którzy od lat zajmują się także ochroną żubrów.  

Wędrówka bizonów 

Bizon uciekł z nielegalnej hodowli i przemieszczał się wraz z samicą po terenie naszego kraju. Para doczekała się potomka.  

Pierwsze sygnały o trzech bizonach na terenie województwa trafiły do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach w połowie czerwca br. Przez cały okres poszukiwań lokalizacja zwierząt była na bieżąco monitorowana.  

Przy zaangażowaniu RDOŚ w Kielcach dwa wędrujące osobniki zostały odłowione na początku lipca. Krowę i cielę umieszczono w zagrodzie kwarantannowej w Kurozwękach. Dzięki współpracy weterynarza z ogrodu zoologicznego w Warszawie, 21 lipca samiec również został odłowiony.  

Ponowna ucieczka bizona 

W nocy z 21 na 22 lipca bizon po raz kolejny uciekł z zagrody. Był pobudzony i zachowywał się niebezpiecznie dla otoczenia. Jego odłowienie nie przyniosło rezultatu. RDOŚ w Kielcach wznowił poszukiwania. 

Na początku sierpnia br. wędrujący bizon przemieszczał się już w okolice Lasów Janowskich, a następnie ruszył w kierunku hodowli żubrów w Bałtowie. 

Aktualnie trwa okres godowy bizonów i żubrów, taka sytuacja powoduje duże prawdopodobieństwo zbliżenia między gatunkami, a w konsekwencji poważne niebezpieczeństwo dla żubrów. 

Bizon zagraża populacji żubra 

Tu należy pamiętać, że bizon jako gatunek zagraża populacji żubra europejskiego, uratowanego w pierwszej połowie XX wieku od całkowitego wyginięcia. Zagrożenie to wynika m.in. z możliwości swobodnego krzyżowania się tych gatunków i wydawania potomstwa, na które nie możemy pozwolić w trosce o nasz rodzimy gatunek. 

- Dopuszczenie do możliwości krzyżowania się tego objętego ochroną i umieszczonego na czerwonych listach i w czerwonych księgach gatunku, z obcym geograficznie, amerykańskim bizonem zniweczyłoby pracę osób ratujących żubra przed całkowitym wymarciem. Prowadziłoby do wytworzenia mieszańców międzygatunkowych, nieposiadających cech gatunkowych żadnego z gatunków wyjściowych, a z czasem do całkowitego zaniku żubra w Polsce i Europie. Z tego powodu bizon uznany został za obcy gatunek inwazyjny (IGO) stwarzający zagrożenie dla Polski, podlegający szybkiej eliminacji 

 – wyjaśnia Lech Buchholz, Regionalny Konserwator Przyrody w Kielcach.   

Kluczowe jest bezpieczeństwo 

Niestety katalog możliwości postępowania w tym konkretnym przypadku uległ wyczerpaniu. Próby umieszczenia bizona, w odpowiednim do potrzeb azylu czy ogrodzie zoologicznym, nie powiodły się. Sprawę utrudniał fakt, że bizon uciekł z hodowli nielegalnej, nie był nigdzie zarejestrowany i nie posiadał żadnych dokumentów. Nieznany był jego stan zdrowia. Z tego powodu dodatkowo stanowił zagrożenie dla żubrów, które żyją na tych terenach (Lasy Janowskie, Bałtów).  

Na dzisiaj kluczowe było i jest bezpieczeństwo żyjących niedaleko żubrów i to w trosce o to bezpieczeństwo eliminacja bizona, Inwazyjnego Gatunku Obcego (IGO), okazała się konieczna.  

- Nasze działania na każdym etapie były zgodne z obowiązującym prawem. Rozwiązania zawarte w ustawie o inwazyjnych gatunkach obcych  i w ustawie Prawo łowieckie mają za zadanie przyczynić się do eliminacji lub zminimalizowania negatywnego wpływu gatunków obcych na rodzimą przyrodę, rodzime gatunki, usługi ekosystemowe, gospodarkę oraz ludzkie zdrowie  

– mówi Anna Ronikier-Dolańska, Zastępca Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. 

Zgodnie z przepisami regionalny dyrektor ochrony środowiska, w myśl ustawy o gatunkach obcych, przeprowadza w sytuacjach takich jak ta, z którą mamy do czynienia, działania zaradcze wobec gatunków podlegających szybkiej eliminacji. Stosuje przy tym działania takie jak: odłów, odgradzanie i przetrzymywanie tych zwierząt w obiektach izolowanych, np. w azylach dla zwierząt. Stosuje również działania takie jak odstrzał.  

Ostatnia ucieczka bizona sprawiła, że niebezpieczeństwo dla rodzimego żubra i ludzi stało się realne. Z upływem czasu i rozwojem wydarzeń stało się jasne, że bezpieczne współistnienie obu gatunków jest niemożliwe.  

Ostatnie dni wymagały od służb środowiskowych zdecydowanych decyzji, stosowania środków zaradczych i postępowania w ramach obowiązujących przepisów. Słuszność podjętych działań podkreśla opinia Państwowej Rady Ochrony Przyrody. 

  

*** 

Żubr to gatunek uratowany od całkowitego wyginięcia w okresie międzywojennym, przez polskich naukowców, którzy po wytępieniu tego gatunku w okresie I wojny światowej na ostatnim naturalnym stanowisku w Europie Środkowej - w Puszczy Białowieskiej, podjęli się jego restytucji i ponownego wprowadzenia do środowiska naturalnego. 

Stąd też żubr stał się symbolem polskiej ochrony przyrody.