Generalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska

Lupinus polyphyllus fot. Barbara Tokarska-Guzik

 

Nazwa polska: Łubin trwały

Nazwa łacińska: Lupinus polyphyllus Lindl.

Nazwa angielska: Garden lupin

 

Kategoria stopnia inwazyjności: średnio inwazyjny gatunek obcy

Kategoria stopnia rozprzestrzenienia w Polsce: gatunek szeroko rozprzestrzeniony

 

Informacje o gatunku

Łubin trwały pochodzi z Ameryki Północnej. Został wprowadzony do Europy jako roślina ozdobna, a także pastewna i uprawiana na zielony nawóz. W Polsce gatunek w stanie dzikim obserwowany jest od ostatnich dekad XIX w. Obecnie jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony, występujący w całej Polsce, w niektórych miejscach masowo. Wprowadzany był i jest do ogrodów i parków jako roślina ozdobna, wysiewany jako pasza dla zwierząt i na nawóz zielony, a także na siedliskach zdegradowanych podlegających rekultywacji. Rozprzestrzenia się głównie dzięki nasionom. Nie mają one specjalnych przystosowań do długodystansowego rozsiewu i opadają w sąsiedztwie roślin macierzystych. Pojedyncza roślina wytwarzać może od kilkuset do ponad dwóch i pół tysiąca nasion. Nasiona roślin utrzymywanych w uprawie mogą w łatwy sposób dawać początek populacjom spontanicznym, zwłaszcza na siedliskach przekształconych przez człowieka, takich jak odłogi, przydroża, tereny ruderalne, a z nich przedostawać się na siedliska półnaturalne, jak różnego typu zbiorowiska trawiaste, okrajki i ziołorośla. Gatunek może być rozprzestrzeniany w trakcie wykaszania poboczy dróg. Dawniej łubin trwały był podsiewany jako roślina pokarmowa dla dzikiej zwierzyny. Tego typu działania zainicjowały ekspansję gatunku na obszarach leśnych, m.in. w Puszczy Białowieskiej. W dolinach rzecznych nasiona łubinu trwałego mogą być przenoszone przez wody. Duże zróżnicowanie genetyczne populacji występujących w stanie dzikim świadczyć może o ekspansji inicjowanej przez człowieka poprzez wielokrotne wprowadzanie gatunku na wielu stanowiskach.

Gatunek cechuje się wysoką konkurencyjnością wobec rodzimych roślin. W stanie dzikim jest w stanie tworzyć rozległe skupienia, wypierając inne gatunki roślin zielnych i gruntownie zmieniając skład i strukturę roślinności. Zbiorowiska roślinne z dużym udziałem łubinu trwałego cechują się zwykle obniżoną różnorodnością gatunkową. Gatunek w zróżnicowany sposób wpływa na liczebność i bogactwo gatunkowe owadów, a pośrednio na możliwości zapylania i sukces reprodukcyjny innych roślin. W miejscach z obfitym występowaniem łubinu trwałego może dochodzić do spadku ogólnej liczebności stawonogów, nawet o ok. 45%. Dotyczy to w szczególności chrząszczy, muchówek, motyli i mrówek. Jednak liczebność trzmieli, które należą do głównych zapylaczy gatunku, może zwiększać się w zbiorowiskach z udziałem łubinu trwałego nawet dwukrotnie. Dzięki temu ułatwione jest też zapylanie innych gatunków roślin odwiedzanych przez te owady.

Mapa występowania gatunku w środowisku przyrodniczym w Polsce w Geoserwisie GDOŚ