Generalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska

Zasady przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko określają przepisy Działu IV ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ustawa ooś).

Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko jest postępowaniem, które przeprowadza się dla określonych rodzajów dokumentów opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji albo inne podmioty wykonujące funkcje publiczne. Do tych dokumentów, zgodnie z art. 46 ustawy ooś należą projekty:

• studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz planu zagospodarowania przestrzennego, wyznaczające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a także koncepcji rozwoju kraju, strategii rozwoju, programu, polityki publicznej i dokumentu programowego, z zakresu polityki rozwoju, wyznaczające ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
• polityki, strategii, planu i programu w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywany lub przyjmowany przez organy administracji, wyznaczający ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko;
• polityki, strategii, planu i programu innego niż wymienione w pkt 1 i 2, którego realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, jeżeli nie jest on bezpośrednio związany z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony.

 

Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest też wymagane w przypadku wprowadzania zmian do ww. już przyjętych dokumentów.

Zgodnie z art. 47 ustawy ooś, przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane także w przypadku projektu dokumentu innego niż wyżej wymienione oraz w przypadku projektu jego zmiany, jeżeli w uzgodnieniu z właściwym organem, o którym mowa w art. 57 ustawy ooś, organ opracowujący projekt stwierdzi, że realizacja postanowień danego dokumentu albo jego zmiany może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko.

Przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko nie wymagają projekty dokumentów przygotowywane wyłącznie dla celów obrony narodowej lub obrony cywilnej oraz finansowe lub budżetowe - z wyłączeniem projektu, którego realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 (art. 47a ustawy ooś).

Na warunkach określonych w art. 48 ustawy ooś, możliwe jest odstąpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Informację o tym powinien podać do publicznej wiadomości organ opracowujący projekt dokumentu bez zbędnej zwłoki.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy ooś, pierwszym etapem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Organ opracowujący projekt dokumentu, w zależności od jego rodzaju, zgodnie z art. 57 i 58 ustawy ooś, dokonuje uzgodnienia z:

• właściwym organem środowiskowym:
  - Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska lub
  - regionalnym dyrektorem ochrony środowiska;
   
• właściwym organem inspekcji sanitarnej:
  - Głównym Inspektorem Sanitarnym lub
  - państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym lub
  - państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym;
   
• właściwym dyrektorem urzędu morskiego w przypadku gdy planowana realizacja danego dokumentu dotyczy obszarów morskich.

Drugim etapem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko. Prognozę można określić jako odpowiednik raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, który jest przygotowywany w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Zakres prognozy szczegółowo reguluje ustawa ooś, jednak musi ona zawierać wszystkie elementy wymienione w art. 51 ust. 2 ustawy ooś, m.in.:

• analizę projektu dokumentu pod kątem potencjalnych oddziaływań na środowisko;
• analizę i ocenę istniejącego stanu środowiska;
• charakterystykę oddziaływań na środowisko;
• przedstawienie rozwiązań alternatywnych;
• prezentację rozwiązań zapobiegających, ograniczających lub kompensujących negatywne działania dla środowiska;
• ocenę możliwości wystąpienia oddziaływania transgranicznego;
• prezentację metod zastosowanych przy sporządzaniu prognozy;
• propozycję metod analizy skutków środowiskowych realizacji dokumentu;
• streszczenie w języku niespecjalistycznym.

Kolejnym etapem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest opiniowanie projektu dokumentu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, zgodnie z art. 54 ustawy ooś. Opinie przygotowują te same organy, które brały udział w uzgadnianiu zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie.

Obowiązkowym komponentem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa, zgodnie z przepisami działu III rozdziałów 1 i 3 ustawy ooś. Do publicznej wiadomości powinny zostać podane informacje dotyczące:

• przystąpienia do opracowywania projektu dokumentu i o jego przedmiocie;
• możliwości zapoznania się z projektem dokumentu, prognozą i dostępnymi na danym etapie stanowiskami innych organów oraz o miejscu, w którym są one wyłożone do wglądu;
• możliwości składania uwag i wniosków;
• sposobie i miejscu składania uwag i wniosków oraz o co najmniej 21-dniowym terminie ich składania;
• organu właściwego do rozpatrzenia uwag i wniosków;
• postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest prowadzone.

Zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy ooś, przed przyjęciem dokumentu podmiot opracowujący jego projekt bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie organów oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.

Do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych. Powinny być w nim zawarte także informacje, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione (art. 55 ust. 3 ustawy ooś):

• ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko;
• opinie właściwych organów;
• zgłoszone uwagi i wnioski społeczeństwa;
• wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone;
• propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu.

Po zakończeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, organ opracowujący projekt dokumentu przekazuje przyjęty dokument wraz z podsumowaniem organom opiniującym (art. 55 ust. 4 ustawy ooś). Jest również zobowiązany prowadzić monitoring skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko, zgodnie z częstotliwością i metodami opisanymi w prognozie oddziaływania na środowisko oraz podsumowaniu (art. 55 ust. 5 ustawy ooś).

Zgodnie z art. 55 ust. 2 ustawy ooś projekt dokumentu nie może zostać przyjęty, jeżeli ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wynika, że może on znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Są to: nadrzędny interes publiczny, brak rozwiązań alternatywnych, zapewnienie wykonania kompensacji.