Dlaczego mokradła są niezbędne dla ludzkości?
02.02.2024
Mokradła to ostoja różnorodności biologicznej i życia, są niezbędne dla ludzi, wpływają na regulację klimatu, dostarczają najwięcej słodkiej wody oraz magazynują więcej węgla niż lasy. Warto o tym pamiętać na co dzień, ale także dziś, gdy obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł. To bagna, torfowiska, jeziora, rzeki i tereny zalewowe, które należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów na Ziemi i zanikają trzy razy szybciej niż lasy, głównie z powodu działalności człowieka.
Mokradła a dobrostan człowieka
To temat przewodni na rok 2024, który podkreśla wzajemne powiązania między terenami podmokłymi a dobrostanem człowieka, obejmującym zdrowie fizyczne i psychiczne oraz zdrowe środowisko naturalne. Różnorodność biologiczna terenów podmokłych dostarcza żywności, czystej wody i miejsc pracy oraz łagodzi skutki zmian klimatycznych.
Tereny podmokłe pełnią istotne dla społeczeństwa funkcje, zaczynając od filtrowania i zaopatrywania w wodę, poprzez ochronę przed sztormami i powodziami, kończąc na podtrzymaniu różnorodności i magazynowaniu węgla. Mokradła chronią 60% ludzkości zamieszkującej wybrzeża przed sztormami, huraganami i tsunami. Każdy hektar mokradeł śródlądowych może zgromadzić do 14 milionów litrów wody powodziowej.
Obszary wodno-błotne stanowią podstawę rozwoju społecznego, zapewniając ludziom dostęp do ryb i innej żywności oraz wodę do uprawy roślin i chowu zwierząt gospodarskich. Zwiększają również bezpieczeństwo żywności. Głównym źródłem białka dla ponad 1 miliarda ludzi na Ziemi są ryby łowione na terenach podmokłych. Natomiast pola ryżowe zapewniają wyżywienie dla 3,5 miliarda ludzi rocznie.
Mokradła dają pracę i przyczyniają się do wyeliminowania ubóstwa. Zapewniają źródła utrzymania ponad miliardowi ludzi na całym świecie – dostarczają żywność, zasoby wody, transport i wypoczynek. Ponad 660 milionów ludzi utrzymuje się z rybołówstwa i akwakultury. Prawie miliard gospodarstw domowych w Azji, Afryce i obu Amerykach utrzymuje się z uprawy i przetwarzania ryżu. Tereny podmokłe oferują rdzennej ludności możliwości gospodarcze, w tym tradycyjne źródła utrzymania polegające na zbiorze i przetwarzaniu roślin leczniczych, barwników, owoców, trzcin i traw. Jeśli są użytkowane w sposób zrównoważony, zapewniają korzyści zarówno rolnikom, jak i zielarzom.
Naturalny filtr i zbiornik retencyjny
Mokradła zatrzymują i dostarczają większość słodkiej wody. W naturalny sposób filtrują zanieczyszczenia, pozostawiając wodę bezpieczną do picia.
Na mokradłach woda może płynąć lub stać. Może być słona lub słodka, śródlądowa lub przybrzeżna, stała lub tymczasowa, stagnująca lub płynąca, zgromadzona w zbiornikach naturalnych lub sztucznych. W czasie wezbrań gromadzą wodę i powoli oddają ją już oczyszczoną w okresie suszy.
Mokradła stanowią ostoję dla cennych i rzadkich gatunków roślin oraz zwierząt. Około 40% gatunków roślin i zwierząt na świecie zależy od terenów podmokłych.
Mokradła są także naturalnym strażnikiem przed zanieczyszczeniami i zmianami klimatu. Obecnie pokrywają ok. 6% powierzchni lądowej Ziemi. Wychwytują CO2 z atmosfery i magazynują więcej węgla niż jakikolwiek inny ekosystem na Ziemi. Torfowiska przechowują około 30% węgla pochodzącego z lądu – dwa razy więcej niż wszystkie lasy na świecie. Mokradła zapobiegają erozji i degradacji gleb, a także redukują zanieczyszczenia trafiające do ziemi z odpadów atmosferycznych.
Światowy Dzień Mokradeł to ogólnoświatowa kampania, której celem jest zwiększanie świadomości na temat terenów podmokłych. Główny organizatorem jest Sekretariat Konwencji o obszarach wodno-błotnych. W Polsce dzień ten jest obchodzony od 2002 r.
Źródło danych: GIOŚ, The Secretariat of the Convention on Wetlands, GDOŚ
