Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

W czwartek (12 września 2024 roku) w siedzibie Krajowego Laboratorium do spraw jakości wód powierzchniowych w Giżycku odbyło się spotkanie  Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Joanny Piekutowskiej oraz II Zastępcy Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Alicji Żelichowskiej z Lidią Czerwińską kierownikiem KLRW oraz zaproszonymi gośćmi:  Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie Joanną Kazanowską, Kierownikiem Oddziału Centralnego Laboratorium Badawczego GIOŚ w Olsztynie Dorotą Sikorską oraz Naczelnikiem Regionalnego Wydziału Monitoringu  Środowiska w Olsztynie Tomaszem Zalewskim. Oprócz wymienionych byli także Zastępca Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska - Grzegorz Sobotka, kierownik Delegatury WIOŚ w Giżycku – Adam Polak.

Wyzwania dla KLRW

Spotkanie dotyczyło m.in. aktualnej sytuacji w świetle zadań KLRW oraz bieżących wyzwań stojących przed współpracującymi jednostkami GIOŚ oraz WIOŚ w kontekście działań podejmowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.

Przypomnijmy, że Krajowe Laboratorium Badawcze  do spraw jakości wód powierzchniowych to jedna z najmłodszych jednostek organizacyjnych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, która realizuje nadzór nad jakością badań oraz analiz w zakresie wód powierzchniowych wykonywanych przez Centralne Laboratorium Badawcze a także inne podmioty prowadzące badania monitoringowe. Aby móc wykonać to zadanie KLRW musi posiadać wysoce specjalistyczny sprzęt laboratoryjny m.in. z zakresu chromatografii cieczowej i gazowej oraz pracowników z zakresu badań i analizy wyników laboratoryjnych.

Obecnie w pracowni w Giżycku wykonywane są badania z zakresu fizykochemii: metody miareczkowe, wagowe, spektrofotometryczne, analizy przepływowej, chromatografii cieczowej oraz z zakresu biologii: metody pobierania i oznaczania makrofitów, fitoplanktonu, makrobezkręgowców bentosowych, fitobentosu okrzemkowego z rzek i jezior.   

Warto dodać, że KLRW obecnie pełni ważną rolę przy działaniach „Odrzańskich”. Od lata 2022 roku opracowało podejście systemowe w różnorodnym zakresie zlecanych dla CLB badań jak i częstotliwości wykonywania badań. Najważniejsza jest analiza stopnia zagrożenia zgodnie z zapisami procedury monitorowania interwencyjnego Prymnesium parvum (złotej algi). Końcowe raporty trafiają do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz innych instytucji w tym Instytutu Ochrony Środowiska (IOŚ-BIP).

Ujednolicanie metod i procedur badawczych

Po restrukturyzacji laboratoriów GIOŚ, większość oddziałów stosowała różne wartości granic oznaczalności i różny sposób podawania wyniku (dokładność). Wartości były wyznaczane zgodnie z dobrą praktyką laboratoryjną, uwzględniającą możliwości sprzętowe. Jednak sytuacja powodowała duże rozbieżności pomiędzy wartościami granic oznaczalności.

KLRW we współpracy z CLB ujednoliciło dokładność podawania wyników dla wskaźników fizykochemicznych i chemicznych, tak aby spełniały wymagania narzucone przez rozporządzenie monitoringowe. Ponieważ dane z różnych lokalizacji są porównywane w skali całej Polski, zaszła konieczność ujednolicenia również granic oznaczalności wykonywanych badań i analiz w wodach na rzecz Państwowego Monitoringu Środowiska. KLRW swoją działalność rozpoczęło 01 stycznia 2021 roku.

Uwspólnione granice obowiązują od 2023 roku.

Ankiety Norm Europejskich

Warto podkreślić, że KLRW od 2021 r. zostało zgłoszone do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN), jako komórka organizacyjna GIOŚ do współpracy przy procedowaniu projektów norm europejskich w zakresie tematycznym KT/KZ 120 ds. Jakości Wody.

Rolą KLRW jest sprawdzenie przesłanych przez PKN projektów norm europejskich pod kątem merytorycznym i edytorskim, a następnie przekazanie uwag (po wcześniejszej akceptacji przez przedstawiciela Kierownictwa GIOŚ nadzorującego KLRW) na specjalnym formularzu do PKN.

PKN po zebraniu wszystkich uwag w wyznaczonym terminie, przekazuje uwagi do Komisji Europejskiej w celu dokonania zgłoszonych zmian.

Międzynarodowe programy zapewnienia jakości

Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. jakości wód powierzchniowych w ramach swoich zadań prowadzi również współpracę międzynarodową. Dotyczy to m.in. organizowania porównań międzylaboratoryjnych (ILC) i badań biegłości (PT), które są postrzegane jako jedno z najskuteczniejszych narzędzi pomagających laboratoriom wykazać ich kompetencje jednostce akredytującej lub innym stronom trzecim. W 2022 roku KLRW było organizatorem spotkania polsko-niemieckiego pn:  Międzynarodowe porównanie  międzylaboratoryjne ILC/3/2022. Tak samo na przełomie 2023/2024 roku KLRW pełniło funkcję organizatora 7. Eksperymentu polowego (porównania międzylaboratoryjnego) polsko-niemiecko-czeskiego, jak również wzięli w nim udział.  Wymiana doświadczeń oraz wspólne działania z kolegami z zagranicy pomagają w codziennej pracy laboratoriów GIOŚ oraz podnoszą jakość wykonywanych przez nie badań.